Kök hücre nakli için tarama başvurusu yapılan hasta sayısı ise 2 bin. 2002 yılında 111 kişi organ bağışı yaparken bu sayı 2018 yılında 598’e yükseldi.
Organ nakli, hayati öneme sahip organı işlev göremez duruma gelmiş hastalarda, söz konusu organın sağlıklı bir organ ile değiştirilmesi işlemine verilen isim. Sağlıklı bir insanın tek böbreğini ya da karaciğerinin bir parçasını bağışlaması ve beyin ölümü gerçekleşen kişiden (Kadavrandan) nakil yapılabilecek durumdaki organların kullanılmasıyla iki şekilde gerçekleşiyor.
25 bin 769 kişi organ nakli için bekliyor
Türkiye’de toplam 25 bin 769 kişi sağlığına kavuşmak içi organ nakline ihtiyaç duyuyor. Bunlardan 22 bin 462 kişi böbrek, 2 bin 153 kişi karaciğer, bin 84 kişi kalp, 64 kişi akciğer 4 kişi kalp kapağı ve 2 kişi ince bağırsak nakli olmayı bekliyor.
Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de 2002 yılında 111 olan organ bağışı sayısı 2018 yılında 598’e yükseldi. Son 16 yılda organ bağışı sayısı 5 kattan fazla arttı. Sağlık Bakanlığı’nın Organ Bağış Bilgi Sistemi’nde ölümünden sonra organ bağışında bulunmuş kişi sayısı 338 bin 752.
Bakanlık, kadavra vericiden organ nakli sayısını artırmak için beyin ölümü tespitine ve donör adaylarının belirlenmesine yönelik yazılım altyapısıyla organ nakli sayısını artırmak için çalışmalarını sürdürüyor.
2238 Sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun yapılan Etik Komisyon düzenlemesiyle birlikte canlıdan organ nakilleri hukuken tanımlandı ve akraba dışı nakil başvurularında değerlendirme ve itiraz mekanizması getirildi.
Dini çekinceler etkili mi?
Sağlık Bakanlığı Organ, Doku Nakli ve Diyaliz Hizmetleri Daire Başkanlığı’na göre, insanların organ naklinden kaçınmalarının sebebi dini çekincelerden öte, beyin ölümünün aile tarafından kabulünün zorluğu ve yakınını kaybetme acısı.
Sağlık Bakanlığı ve Kızılay ortaklığı
Türk Kızılayı, Sağlık Bakanlığı’nın yürüttüğü kök hücre bağışı sırasında kan alma işlemini yaparak bakanlığa destek veriyor. Diğer tüm süreçleri yöneten Sağlık Bakanlığı uyumlu donör olduğu takdirde hasta ve donör açısından yapılacak işlemleri yürütüyor.
Kızılay’ın verilerine göre, kemik iliği nakli bekleyen hastaların ve gönüllü kök hücre bağışçılarının doku grubu bilgilerinin depolandığı TÜRKÖK’e kök hücre nakli için tarama başvurusu yapılan hasta sayısı 2 bin. Türkiye’de kök hücre bağışçı sayısı ise yaklaşık 500 bin.
Son 3 ayda yapılan bağışların yarısı Öykü Arin için
“Öykü Arin’e Umut Ol” kampanyası gibi kamuoyu tarafından gönüllü olarak yürütülen kök hücre kampanyalarının bağışçı sayısını artırmada etkili olduğunu belirten Türk Kızılay’ı Genel Başkanı Kerem Kınık, “Uzun vadede bu bağışçıların bir hastaya yönelik bağışta bulunmalarından dolayı başka hastalarla eşleştiklerinde vazgeçme olasılıkları yüksek. O nedenle kişi bazlı kampanyalar yerine genel kampanyaları önemsiyoruz” diyor.
Öykü Arin için kampanyalar Kasım 2018 tarihinde başladı. Aralık 2018, 2019 Ocak, Şubat aylarında toplam 123 bin 389 bağışçıya ulaşıldı. Kızılay’ın verilerine göre Öykü Arin için yapılan çağrılardan dolayı kazanılan bağışçı sayısı yaklaşık 50 bin.
Uluslararası dayanışma
Kök hücre bağışında bulunan kişiler kendi ülkelerinin ilik bankasına kayıt ediliyor. Tüm ülkeler Dünya Kemik İliği Bankası aracılığı ile birbirlerinden uygun donör taraması yapıp uygun donörden kök hücre temini yapabiliyor.
Uluslararası taramada en büyük dezavantajın uzun zamana yayılması olduğunu vurgulayan Kınık, “Eğer Türkiye’den bir hasta için Dünya Kemik İliği Bankası’nda tarama yapılırsa ve uygun bağışçı bulunursa donör de uygunluk verirse kök hücre ürünü Türkiye’ye getirtilir. Bu kemik iliği bekleyen tüm hastalar için umut verici bir durumdur” diyor.
Kınık, dini çekincelerden ötürü kök hücre bağışında bulunmaktan kaçınanlar için Kızılay’ın özel bir çalışması bulunmadığını kaydederek, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın “Kök hücre bağışı sakıncalı değildir” açıklamasını anımsatıyor.
KAYNAK: EURONEWS TÜRKÇE – SEDA KARATABANOĞLU
