Bir zamanlar Bolivya ve Peru’da temel gıda maddesi olan kinoa, artık tüm dünyada bilinen ve tüketilen bir gıda. Peki, kinoa gibi keşfedilmeyi bekleyen başka sağlıklı gıda maddeleri neler?
Yeni bir araştırma, hem insan sağlığı hem de çevre için faydalı beş “süper gıdayı” sıraladı. Bakalım menüde neler var…
Moringa
Moringa ağacından genellikle “mucize ağaç” olarak bahsediliyor çünkü çok hızlı büyüyebiliyor ve kuraklığa dayanıklı.
Anavatanı Güney Asya olan bitki, bu coğrafyaya özgü Ayurvedik tıpta da kullanılıyor.
Yaprakları yılda 7-8 kez toplanıp kullanılabiliyor. A ve C vitaminleri ile kalsiyum ve potasyum gibi minareller içeriyor. Genellikle çorbalara ekleniyor.
Filipinler ve Endonezya’da bitkinin uzun tohum kapsülleri de – baget de deniyor – kısa kısa kesilerek sulu yemekler ya da çorbalarda kullanılıyor. Bu tohumlar, vücuttaki iyi kolestrolü artıran oleik asit bakımından da zengin.
Ayrıca yaprakları öğütülerek toz haline getirilip sos, meyve suyu ve çaya da eklenebiliyor.
Wakame yosunu
Japonya’da Wakame deniz yosunu, deniz çiftçileri tarafından yüz yıllardır toplanıp gıda olarak tüketiliyor.
Hatta bu yosunları atalarına adak olarak sunuyor, deniz yosunundan vergi bile alıyorlar.
Günümüzde ise bu yosun Fransa, Yeni Zelanda ve Arjantin gibi yerlerde de yetiştirilmeye başlandı. Tüm yıl boyunca hasat alınabiliyor, gübre ya da tarım ilacı gerektirmiyor ve güneşte kurutuluyor.
Kurutulmuş deniz yosunu yemeklere lezzetli, hafif tuzlu (umami olarak adlandırılan bir tat) katıyor. Ayrıca Eikosapentaeonik asit (EPA) – yosunla beslenen yağlı balıklarda bulunan omega 3 yağ asidi – barındıran birkaç bitkiden biri.
Kahverengi ve yumuşak tür bu yosunlar, hayvanlarda yapılan araştırmalarda tansiyonu düşürdüğü ve hatta tümörlerle savaştığı görülen fucoidan denilen kompleks bir karbonhidrat türünü de barındırıyor.
İngiliz Diyetetik Birliği sözcüsü ve diyetisyen Priya Tew “Deniz yosunları özellikle az hayvansal gıda tüketen kişiler için iyi bir iyot ve omega 3 kaynağı olabilir” diyor, ancak fazla iyot bulundurması ve denizlerdeki metaller nedeniyle her gün az miktarda yenmesi gerektiği uyarısını yapıyor.
Nopal kaktüsü
Meksika mutfağının vazgeçilmez malzemelerinden Nopal kaktüsünün yaprakları, meyvesi ve kladodları (bitkinin kökünden çıkan filizlerin düzleştirilmiş hali) çiğ olarak veya pişirilerek tüketilebiliyor. Ayrıca meyve suyu ve reçel de yapılabiliyor.
Bu kaktüs Orta ve Güney Amerika’da, Avustralya’da ve hatta Avrupa’da bile yetiştirilebiliyor.
Bazı klinik çalışmalar kaktüslerdeki lifin vücudun yağ atımını artırdığını gösterse de, kilo vermekte faydalı olup olmadığı kesinlik kazanmış değil.
Diğer çalışmalar Tip 2 diyabet hastalarında kan şekeri oranını düşürebildiğini ve içki içilen gecelerin ardından oluşan rahatsızlıkları da azaltabildiğini gösteriyor.
Ancak meyvesini ilk kez deneyecek olanların, ilk seferde çok miktarda yememeye dikkat etmesi iyi olabilir. Kaktüs meyvesi bazı kişilerde hafif ishal, bulantı ve şişkinlik yapabiliyor.
Fonio
Bu lezzetli, antik Afrika tahılı pişirmesinin kolaylığı ile de biliniyor.
5 bin yıl önce antik Mısır’da yetiştirildiğine dair kanıtlar bulunuyor. Beyaz ve kara çeşitleri olan bu tahıl kuraklığa dayanıklı. Batı Afrika’nın yarı kurak bölgelerinde 60-70 günde yetişebiliyor.
Fonio’nun taneleri neredeyse kum taneleri kadar ufak ve tüketilmeden önce dış kabuklarının ayıklanması gerekiyor. Bu çoğunlukla elle yapılıyor, ancak Senegal’de yapımı yıl sonunda tamamlanacak olan yeni bir değirmen, bu gluten barındırmayan tahılın daha kolay temizlenip tüm dünyada ihraç edilmesini sağlayabilir.
Demir, çinko ve magnezyum bakımından zengin olan fonio, bulgur ya da pirinç yerine geçebilir. Hatta bira yapımında bile kullanılabilir.
Bambara
Baklagillerden olan bambaranın tadı yer fıstığının daha az yağlı ve daha şekerli haline benziyor.
Bambaranın sürdürülebilir gıda maddelerini araştıran uzmanların ilgisini çekmesi ile verimsiz topraklarda bile yetişebilmesi sayesinde oldu.
Bambara toprağın nitrojen tutmasını sağlayarak verimliliği artırıyor.
Anavatanı Afrika olan bu baklagil, Tayland’ın güneyinde ve Malezya’nın bazı bölgelerinde de yetişebiliyor.
Haşlanarak, kavrularak, kızartılarak ya da un haline getirilerek kullanılabiliyor.
Afrika’nın doğusunda bambara taneleri püre haline getirilerek çorba yapımında kullanılıyor.
Bambara protein açısından çok zengin bir gıda. Ayrıca yeni kan damarlarının gelişimini ve çinkonun emilimini artıran metiyonin aminoasidi ile tiroid fonksiyonlarını düzenleyip bağışıklık sistemini kuvvetlendiren selenyum elementi kaynağı.
İllüstrasyonlar Stacy Michelson tarafından yapıldı.
KAYNAK: BBC TÜRKÇE
