Kısırlığın, sadece kadınlara has bir problem olarak kabul edildiği günler geride kaldı. Yeni araştırmalara göre erkeklerde baba olma yaşı ileriye taşındıkça, genetik problemleri annelerden daha fazla çocuklarına aktarma eğilimi gösteriyorlar. Uzmanların konu hakkında verdiği bilgilere göre; sık mastürbasyon yapmak, fazla ilaç tüketimi, dar giyinmek ya da D vitamini eksikliği erkeklerde kısırlığa yol açan nedenlerden sadece birkaçı.
Indigo dergisinde yer alan yeni bir çalışmaya göre, bir yıldan fazla istediği halde çocuk sahibi olamayan çiftlerin yarısında sorun erkekte. Erkeklerde ortalama sperm sayısı son 50 yılda nerdeyse yarı yarıya azaldı ve azalmaya devam ediyor.
Kadın Hastalıkları Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Betül Görgen, erkeğin sperm sayısını azaltan nedenler ve alınacak önlemler hakkında verdiği 16 önemli bilgi şöyle:
1 – Biyolojik saat
Kadınlar gibi erkeklerin de biyolojik saati var. Çalışmalar erkeklerin 35 yaş sonrası üreme potansiyellerinde azalma başladığını gösteriyor. Kadın yaşı 30’un altındayken, erkek yaşı 40 ve üzerindeyse gebelik şansı yüzde 25 oranında azalmaktadır. Kadın yaşı 35 – 37 arasındaysa gebelik şansı yüzde 50 düşmektedir. Yani erkek yaşı arttıkça spermin içerdiği genlerin anormal olma yüzdesi de artar. Zamanı geri almak mümkün olmadığına göre, baba olma yaşını ertelememek gerekir.
2 – Dar giyinmek
Dar giysiler ve iç çamaşırlarıyla kendinizi bir model ya da ünlü bir futbolcu gibi hissedebilirsiniz ama bu giysiler üreme kapasitenizi azaltabilir. 2 bin 500 erkek üzerinde Manchester ve Sheffield Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada erkekte sperm sayısını etkileyen dış faktörlerden en önemlilerinden birinin dar iç giyim olduğu saptanmıştır.
Dar iç giyim, testislerin vücuda daha yakın olmasını sağlayarak hava dolaşımını azaltmakta ve testislerdeki ısının artmasına yol açmaktadır. Çünkü testisler vücut dışında konumlanmıştır ve optimum fonksiyon için en ideal ısı 35 derecedir.
Dar iç çamaşırları giymeyin. Dar kot pantolonlardan ve taytlardan da uzak durun. Yaklaşık 3 ay sonra sperm değerleri eskisine dönecektir.
3 – İnmemiş testisler
Bu sorun genellikle erkek bebeklerin yüzde 3 – 4’ünde gözlenen, bir yaşından önce kendiliğinden çözülen bir sorundur. Nadiren bu sorun çözülmeden ergenlik dönemine kadar ulaşır. Vücut içinde kalan ve olması gereken yere inmeyen testisler sperm üretemezler, ayrıca kanser geliştirmeye yatkın olurlar. İnmemiş testis tanısı konmuş bebeklerde, beklenen süre içerisinde olay normale dönmezse, operasyonla normal yerine indirilmelidir.
4 – Kanser tedavisi
Kanser tedavisi gören erkeklerde de sperm üretimi kemoterapi ve radyoterapiden etkilenir. Prostat kanseri nedeniyle operasyon geçiren erkeklerin, cerrahiden sonra ereksiyon sorunu yaşama olasılığı yüksektir. Bu nedenle gelecek için sperm dondurma tavsiyesi unutulmamalıdır. Çünkü bazı ilaçlar kalıcı olarak sperm üretimini bozabilir.
5 – Hasta olmak
Çok sayıda hastalık erkek üremesini olumsuz etkileyebilir. Kalp damar hastalıkları, kan dolaşımını etkileyerek ereksiyonu bozabilir ya da cinsel yetersizliğe neden olabilir. Kontrolsüz diabet, iktidarsızlığın önemli sebeplerindendir. Ayrıca sperm kalitesini de olumsuz etkiler. Sağlık sorunlarının semptomlarını azaltmak ve hastalığın getirdiği riskleri en aza indirmek için yaşam tarzını düzenlemek gerekir. Diyet ve egzersizle diabet kontrol altına alınabilir.
6 – İlaç kullanımı
Pek çok ilaç türü, çeşitli şekillerde üremeyi etkileyebilir. Bazı antibiyotikler mesela “eritromisin” testisler için toksiktir ve sperm üreten hücrelere hasar verebilir. Bazı ilaçlarda dolaylı olarak etki eder. Sperm üreten testis hücrelerini uyaran hormon sinyallerini keserek, sperm sayısının düşmesine neden olurlar. (Bazı anti depresanlar, anti psikotik ilaçlar vb)
Bazı ilaçlar da cinsel isteği olumsuz etkileyebilir ya da ereksiyonu ve spermin dışarı çıkmasını bloke edebilir.
Tansiyonu düşürmek için kullanılan kalsiyum kanal blokeleri de spermin yumurtayı dölleme kapasitesini azaltabilir.
Böyle bir durumda ilaçları doktorunuzla konuşup, alternatif ilaçları düşünmek gerekir.
7 – Varikosel
Varikosel, testislerin etrafındaki toplar damarların anormal olarak genişlemesi durumudur. Skrotumdaki ısı artışına sebep olarak, erkek kısırlığının en önemli sebeplerinden biridir. Erkeklerde rastlanma sıklığı yüzde 15’tir ve varikoseli olan erkeklerin yüzde 40’ında kısırlık problemi vardır.
Dünya Sağlık Örgütü’nün bir çalışmasında varikoseli olan 9 bin erkekte bozulmuş sperm kalitesi ve azalmış testis volümü saptanmıştır.
Tedavi edilmeyen varikosel, zaman geçtikçe testislere daha fazla zarar verir. Genişlemiş damarların cerrahi olarak bağlanması, azalmış testis fonksiyonlarını düzeltir. Operasyon olan erkeklerin yüzde 80’inde sperm sayısı ve kalitesi düzelir.
8 – Kanal tıkanıklığı
Tıkalı kanallar erkek kısırlığının en açık mekanik sebebidir. Spermler oluştuktan sonra, olgunlaşmak için “epididim” adı verilen, iki adet kıvrıntılı tüplerde depo edilir.
Ejekülasyon esnasında, spermler bu depolandıkları yerden “vas deferens” adı verilen kanallardan penis dışına atılırlar.
Klamidya ve gonore gibi enfeksiyonlar, bu kanalları tıkayabilir ve spermlerin testislerden, penise ulaşımını engelleyebilir. Bazen bu tıkanıklık kalıtsal olabilir ya da yaralanmalı kazalar sonrasında oluşabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan uzak durmak ya da erken tedavi olmak da olası hasarları önler.
9 – Fit kalmak
Fit kalmak ve sağlık için egzersiz yapmak herkes için önemlidir hatta çocuk sahibi olma şansını artırır. Ancak bazen aşırı egzersiz yapmak, doğal üreme kapasitesini azaltır. Özellikle dayanıklılığı artırmaya yönelik uzun egzersizler hormon profilini değiştirerek, testosteron miktarını azaltır.
10 – Bisiklet kullanmak
Uzun süre pedal çevirmek de penise giden sinir ve damarların uzun süre baskı altında kalmasına neden olarak üremeyi olumsuz etkiler. Düzenli ve uzun süren bisiklet egzersizi yapan erkeklerde ereksiyon problemleri sıktır. Bu nedenle bisiklet selesinin yumuşak olması tercih edilmelidir. Ayrıca ayakta pedal çevirme olumsuz etkileri ortadan kaldırmaktadır.
11 – Aşırı derecede ısı
Testislerde ısı artışına sebep olan her şey sperm üretimini geçici olarak azaltır. Sıcak su torbasının sık kullanımı, saunaya sık sık gitmek de aynı etkiyi yaratır. 40 derece ısıtılmış suda yarım saat kalmak sperm sayısını önemli ölçüde azaltır.
12 – Mastürbasyon
Sık sık masturbasyon yapan erkeklerde sperm volümü azalır. Çünkü depolar boşalmaktadır. Çalışmalar günde iki ya da daha fazla ejekülasyon yaşayan erkeklerde üremenin olumsuz etkilendiğini göstermiştir.
Her erkek farklıdır. Ejekülattaki sperm sayısı ortalama 40 milyon olmasına rağmen, çoğu erkekte bu sayı daha düşüktür. Sık masturbasyon yapanlarda bu sayı çok daha düşük olabilir.
Bu nedenle çocuk sahibi olma şansını üst seviyede tutmak istiyorsanız haftada iki veya üç kez seks yapmak yeterlidir. 3 – 5 günlük aralar vermek maksimum değerleri sağlayacaktır.
13 – D Vitamini eksikliği
D vitamini sperm sağlığı için gereklidir. Spermin başında ve sperm çekirdeğinde D vitamini hassas hücrelerinin bulunması bunun kanıtıdır. Ayrıca D vitamini eksikliği spermde DNA hasarı oluşturabilir.
D vitaminini yeterince almanın yolu güneş banyosuyla olur. Özellikle güneşli öğlen saatlerine dışarıda olmanın faydası çoktur. Olumlu etkiler üç ay içinde ortaya çıkar.
14 – Alkol
Alkol sperm oluşturan hücreleri öldürür. Aşırı alkol tüketimi sperm sayısını, spermin dölleme kabiliyetini azaltır, sperm şeklini bozar. Hatta aşırı alkol alanlarda libido da azalır. Çünkü östrojen hormonu bu erkeklerde artmaya başlar.
Çocuk sahibi olmak istiyorsanız, alkol tüketimini iki üç ay öncesinde azaltın. Aşırı alkole bağlı iktidarsızlık, alkol alımı dursa bile tam olarak düzelmeyebilir.
15 – Sigara içmek
Yoğun sigara içen erkeklerde spermlerde DNA hasarı olur. Bu da kısırlık veya düşük sebebidir. Özellikle azalmış sperm hareketine sahip erkeklerde yüksek sigara içme oranı izlenmiştir. Bu olumsuz etkilerden kurtulmanın tek yolu sigarayı bırakmaktır.
16 – Obez olmak
Çalışmalar hem kadınlarda hem erkeklerde kısırlık ve fazla kiloların bağlantısını ortaya koymaktadır. Erkeler için fazladan her 10 kilogram üreme kapasitesinde yüzde 10 azalma demektir. Yağ dokusundaki artış hormonal dengeyi bozmaktadır. Sağlıklı ve kalıcı zayıflama obezitenin etkilerini ortadan kaldırır.
