Hipertansiyon veya yüksek tansiyon, her yıl 8,5 milyondan fazla küresel ölümle doğrudan bağlantılı. Felç, kalp hastalığı, diğer damar hastalıkları ve böbrek hastalığı için önde gelen bir risk faktörü.
Kan basıncını düşürmek, kalp krizi sayısını dörtte bir oranında azaltırken, kalp yetmezliği ve felç vakalarını neredeyse yarı yarıya azaltabiliyor. Durumun teşhis edilmesi basit ve ciddi sağlık sorunlarından kaçınmak için düşük maliyetli ilaçlarla tedavisi nispeten kolay ancak bundan muzdarip insan sayısı durmadan artıyor.
Bunun yanı sıra, 2019 verilerine göre dünya çapında hipertansiyonu olan kişilerin neredeyse yarısı durumlarından habersizdi. Teşhisi konanların da yine yarısı tedavi almıyordu. Dünya çapında, hipertansiyonu olan 4 kadından 1’inde ve 5 erkekten 1’inde sadece kan basıncı kontrol altına alınabildi.
Orta ve Doğu Avrupa’da oranlar çok yüksek
25 Ağustos Çarşamba günü Lancet’te yayınlanan çalışmanın baş yazarı İngiltere’nin Imperial College London’da görevli olan Macid Ezzati, “On yıllar boyunca tıbbi ve farmakolojik ilerlemelere rağmen, hipertansiyon yönetiminde küresel ilerleme yavaş oldu ve hipertansiyonu olan kişilerin büyük çoğunluğu tedavi edilmedi, düşük ve orta gelirli ülkelerde büyük dezavantajlar var” diyor.
Özellikle Macaristan, Polonya ve Hırvatistan gibi Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde hipertansiyon oranları çok yüksek. Çalışma, bu ülkelerde Litvanya, Belarus ve Romanya ile birlikte tüm kadınların yarısından fazlasının hipertansiyona sahip olduğunu ortaya koydu.
Bununla birlikte İsviçre, Birleşik Krallık ve İspanya da dahil olmak üzere Batı Avrupa ülkelerinde, hipertansiyon yaygınlığı tüm zamanların en düşük seviyelerine ulaştığı tespit edildi. Bu ülkeler ayrıca kadınlarda en düşük hipertansiyon oranlarına sahip ve bu oran bugün yüzde 24’ün altına düşmüş görünüyor.
Acil olarak yeni stratejilere ihtiyaç var
Avustralya’nın Sidney Üniversitesi’nden Clara Chow, “Küresel yaygınlıktaki artış ve yaklaşık yüzde 20’lik küresel kontrol oranları, kardiyovasküler hastalıkların birçok kişi için ana hastalık yükü olacağına dair önemli bir küresel uyanma çağrısı olmalıdır, özellikle de bu şekilde devam edersek” diyor.
Hipertansiyon yükünü küresel olarak azaltmak için bir dönüşüm ve yenilikçi yaklaşımlara “acil ihtiyaç” olduğunu da sözlerine ekleyen Chow, “Teşhis ve tedaviyi artırmak için ve insanları kan basıncı yönetimleri konusunda bilgilendirmek için daha iyi stratejilere ihtiyacımız var” diyerek konunun aciliyetine dikkat çekiyor.
Chow’a göre ‘telemonitoring’ yöntemi ile evde tansiyon izleme, kısa mesaj hatırlatıcıları ve sağlıklı davranışları teşvik etmek için diğer dijital sağlık müdahaleleri gibi dijital dönüşümün avantajlarını yaygın şekilde kullanmanın artık zamanı.
Hipertansiyon neden ortaya çıkar?
Yüksek tansiyon birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkan kan basıncı yüksekliği. Türkiye’de her üç yetişkinden birinde görülen hipertansiyon, gerekli önlemler alınmadığı takdirde önemli hastalıklara ve organ hasarlarına yol açıyor.
Hipertansiyonun ortaya çıkış nedenleri arasında genetik yatkınlık ve aşırı tuz tüketimi ilk sıralarda yer alırken hastaların büyük bir bölümünde yüksek tansiyon nedeni belli olmayabiliyor. Mutlaka kontrol altına alınması gereken hipertansiyon, ani tansiyon yükselmelerinde beyin kanaması ve felce neden olabilmekte.
Yüksek tansiyonun görülme sıklığı 50 yaşın altındaki erkeklerde ve 55 yaşından sonra ise kadınlarda daha fazla oluyor.
Riski artıran faktörler
Genetik yatkınlık: Yüksek tansiyon hastalarının yaklaşık %60’ının ailesinde de tansiyon yüksekliği görülür.
Obezite: Aşırı kilosu olanların yaklaşık %40’ında yüksek tansiyon görülmektedir.
Diyabet (şeker hastalığı): Şeker hastalarında yüksek tansiyona çok sık görülmektedir.
Aşırı tuz tüketimi: Yüksek tansiyona yol açan nedenlerden biridir.
Hareketsiz yaşam biçimi: Hareketsizlik yüksek tansiyon görülme olasılığını artırır.
Sigara-alkol tüketimi: Yüksek tansiyon görülme sıklığı artar.
Stres: Yüksek tansiyonun ortaya çıkmasını kolaylaştırabilir.
