Elbette her bebek birbirinden farklıdır ama birinci yaşlarını doldururken, hiç beklemediğiniz bazı şeyleri yapabiliyor olurlar. İşte bazıları:
1. Sizi güldürmenin sırrını bilirler
Çocuğunuzun fıkra anlatmasına daha çok zaman olabilir ama bir yaşına giren bir bebek şimdiden küçük bir komedyendir.
Portsmouth Üniversitesi’nde bir grup araştırmacıya göre, yedi ya da sekiz aylık bebekler vücutlarını, yüzlerini veya seslerini, bilhassa yetişkinleri güldürmek için kullanmayı öğrenmiş oluyor.
Miniği kıkırdatmak mı istiyorsunuz? 12 aylık olduğunda bebeğiniz komik mimiklere ya da bir şeylerin her zamankinden farklı yapılmasına bayılır. Mesela onların çorabını kendi ayağınıza giyiyormuş gibi yapın, tepkisini görün!
2. Farklı dilleri ayırt edebilirler
Bebeğiniz henüz ilk kelimesini söylememiş olabilir ama şimdiden bir dil ustasıdır!
Çocuk dili uzmanı Dr Michelle Peter “Bebekler doğuştan itibaren dünyada konuşulan bütün dillerde kullanılan sesleri tanıma yeteneğine sahiptirler” diyor.
“Yaklaşık altı aylık olduklarında ‘algısal daraltma’ denilen bir süreç başlar. Bu bir tür öğrendikleri dilin ya da dillerin dışındaki dillerin seslerine ait bilgileri budamak, öğrendiği dilin seslerine odaklanmak gibi tarif edilebilir.”
Örneğin İngilizce’de 44 ses var, İspanyolca’da ise sadece 20. Bütün bunlar, bebeğinizin çok çok erken bir aşamada dilleri birbirinden ayırt edebildiğini gösteriyor. Dahiyane!
3. Saklambaç uzmanıdırlar
Bebeğinizin nesnel devamlılık hissi gelişmeye başlar.
Yani birisini ya da bir şeyi göremediği zamanlarda onun hâlâ var olduğunu ve geri gelebileceğini öğrenmeye başlar. Yanında olmasanız da sizin var olduğunuzun farkındadır.
O zaman oyuncaklarıyla neden saklambaç oynamasın? Oyuncak ayısını odada bir yere saklayın sonra birlikte arayın, ya da sürekli hareket halindeki emekleyen bebek, bırakın bulsun ayısını!
4. Hesap yapabilirler
Bebeğiniz henüz çarpım cetvelini çözmeye hazır değil tabi ama Necef’deki Ben Gurion Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, henüz altı aylık gibi küçük yaşlardaki bebeklerin bir kukla gösterisindeki basit sayı hatalarını fark ettiğini ortaya koydu.
Bu kadar da değil. Leipzig’deki Max Planck İnsan Beyni ve Bilişsel Faaliyetleri Enstitüsü ile İsveç’teki Uppsala Üniversitesi’nden uzmanlar, bebeklerin altı aylıkken ihtimal hesabı yapabildiklerini, belli bir anda neyin olma ihtimalinin daha çok olduğunu bilebildiklerini söylüyor.
Yaptıkları deney şöyle: Bir makinaya bebek tarafından görülecek şekilde çoğu mavi olan toplar dolduruyor, aralarına da az sayıda sarı top koyuyorlar. Toplar belli aralıklarla makinadan sepetlere düşüyor. Sonunda sepetlerden birinde çoğu topun sarı olduğu görülüyor ve bebek dikkatini o sepete yöneltiyor. Uzmanlar bunun sebebinin, bebeğin istatistiksel olarak çok düşük ihtimal olan bu sonuca şaşırması olduğunu düşünüyorlar.
5. Size ne istediklerini söyleyebilirler
İster en sevdiği oyuncak olsun isterse cazip bir yiyecek, bebeğiniz bir yaşına geldiğinde ne istediğini bildiği gibi bunu nasıl alabileceğini de iyice öğrenmiştir.
Henüz konuşamıyor olsalar da bebekler bu yaşta beden dillerini ve hareketlerini öğrenmiş olurlar ve oyuncak ayısına, okumanızı istediği kitaba işaret ederek sizinle iletişim kurarlar.
Dr Peter “Buna birleşik dikkat denir. Bebeğiniz, kendisinin ve sizin belli bir nesneye aynı anda dikkatinizi verebileceğinizi öğrenir. Onlar için bir şey yapmanızı, ya da ilginç bir şey bulur ve göstererek bunu sizinle paylaşmak ister” diyor.
İşaret ettiği şeyin adını söyleyerek onların dil ve kelime haznesini gelişmesine yardımcı olabilirsiniz.
6. Basit talimatlara uyabilirler
Bebeğiniz geçmişte olan şeyleri hatırlama yeteneğini yaklaşık 18 aylık olduğunda kullanmaya başlayabiliyor.
Dolayısıyla bir yaşındayken henüz uzun dönem hafıza geliştirmemiş oluyorlar ama kısa hafızaları var. Yani ona bir oyuncağı vermesini söylediğinizde bu basit talimatı hatırlıyor ve oyuncağı veriyor.
7. ÇOK aktif olabilirler
Yuvarlanma, ayaklanma, emekleme… Bebeğiniz 12 aylık olduğunda kesinlikle hareketlenir.
Bunun sebebi ömürlerinin ilk yılında beyinlerinin, hayattaki en hızlı büyümeyi yaşamasıdır. Bu büyümenin önemli bir kısmı fiziksel gelişimden sorumlu olan cerebellum bölgesinde meydana gelir.
8. Sevdikleri şarkılara eşlik edebilirler
Budapeşte Psikoloji Enstitüsü ile Amsterdam Üniversitesi’nden araştırmacılar bebeklerin ritim duygusu ile doğduklarını, hatta bir melodide yaklaşan ritmi tahmin edebildiklerini söylüyorlar.
Bu da çaldığınız şarkılara bedenleriyle eşlik etmeye bayılacakları anlamına geliyor.
Dr Peter “Tekrarlamanın önemi gerçekten büyük ve aynı şarkıyı bir çok kereler çaldıysanız bebeğinizin bunu tanıma olasılığı yüksek. Hareket edilecek yerleri önden tahmin edebilir, hatta el çırpmak gibi basit hareketleri bile yapabilirler” diyor.
9. Düşündüğünüzden çok daha fazla şeyi anlıyorlar
Bir yaşından önceki birkaç ay içinde, bebeğinizin kendi adı da dahil, çok kullanılan kelimeleri artık tanımaya başladığını muhtemelen fark etmişinizdir.
Beynin işitme korteksi diye adlandırılan kısmı, işitilen sesleri işlemden geçiriyor ve bebeğin uzun dönemli hafızasına depoluyor.
7 ila 11 aylık bebeklerin beyinleri üzerinde yapılan bir araştırma, bebeklerin konuşmaya başlamadan çok önce bazı sesleri nasıl çıkarabileceklerinin provasını yaptıklarına işaret etti.
Dr Peter “Bebekler, kimisi biraz erken, kimisi biraz daha geç, ilk kelimelerini genellikle bir yaşına bastıkları sıralarda söylerler. Ama konuşmaya başlamadan önce basit kelimeleri, cümleleri, kavramları anlıyor ve düşündüğünüzden çok fazlasını biriktiriyorlar” diye açıklıyor.
10. Bir gecede giysilerine sığmayacak kadar büyüyebilirler
Bebeğiniz ilk 12 ayında müthiş bir büyüme yaşar ve doğumdaki kilosunun üç misline kadar çıkar.
Fakat bazen bir gecede ne kadar büyüdükleri sizi şaşırtabilir. Atlanta’daki Emory Üniversitesi’nden araştırmacılar bebeklerin 24 saatte 1 santim uzayabileceklerini saptadı.
11. Neyi sevip neyi sevmediklerini biliyorlar
Bebeğinizi sütten yavaş yavaş kestiğiniz süreçte, onun neyi yemek ve neyi yememek istediği, neyi beğenmediği konusunda çok net tercihleri olduğunu da anlıyorsunuz.
Sevdikleri ve sevmediklerini size göstermeleri bebeklerin gelişiminde çok önemli bir aşama oluşturuyor. Ve çok kısa bir zaman içinde kişiliklerinin çok daha farklı yönlerini de ortaya koymaya başlarlar!
12. Müthiş taklitçiler
Bebeğiniz, yüz ifadelerinizden hareketlerinize kadar sürekli sizi izler ve taklide hazırdır.
Taklitçilik küçüklerin çevrelerindeki dünyayı öğrenmelerinde hayati bir role sahip. Onun için bebeğiniz saçını sizin gibi fırçalamak ister ya da çıkardığınız sesleri taklit ederse hiç şaşırmayın.
Dr Peter bu konuda “taklitçilik çok erken başlar. Sesler çıkarmaya başladıklarında duyduğunuzu belli edin ve durup size cevaben yine sesler çıkarmasını bekleyin. Bu onları karşılıklı konuşma olgusuna hazırlayacaktır” diyor.
