Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) tarafından yürütülen araştırma, yalan haberlerin sosyal medyada altı kat daha hızla yayıldığını ortaya koydu. Araştırma, doğru olmayan haberlerin Twitter’da paylaşılma ihtimalinin doğru haberlere göre yüzde 70 daha fazla olduğu sonucuna vardı.
Çalışmada araştırmacılar 2006 ve 2016 yılları arasında Twitter’da paylaşılan 126 binden fazla haberi mercek altına aldı. Yalan haberin, doğru haberlere kıyasla Twitter’da çok daha hızlı yayıldığı ve çok daha uzak coğrafyalara ulaşabildiği görüldü.
Science dergisinde yayınlanan araştıştırma, kullanıcıların yalan haberlere sosyal medyada nasıl yaklaştığını inceleyen şu ana kadar yapılmış en kapsamlı araştırmalardan biri olma özelliğini taşıyor.
Yalan haber 10 saatte bin 500 kişiye ulaşıyor
Uzmanlar ortalama bir yalan haberin 10 saat içerisinde bin 500 kullanıcıya ulaştığını saptarken, doğru haberlerin aynı kitleye ulaşması 60 saat alıyor. Ayrıca yalan bilgi, doğru bilgiye kıyasla ortalama olarak yüzde 35 daha fazla kişiye ulaşıyor.
ABD’nin önde gelen üniversiteleri arasında yer alan MIT’nin araştırmasında 126 bin 285 haber ele alındı. Bu haberlerin doğruluğu, aralarında “Snopes” ve “Politifact” gibi haber ve bilgi teyit sitelerinin yer aldığı altı kurum tarafından incelendi. Araştırma için seçilen haberlerin, üçte ikisinin yalan olduğu saptandı.
Araştırmada en çok okuyucuya ulaşan üç yalan haber de sıralandı. Bu haberler, 2015’teki Paris saldırısı sırasında kahraman ilan edilen Müslüman güvenlik görevlisiyle ilgili çıkan haber, ESPN’nin cesaret ödülüne layık görülen Caitlyn Jenner’a rakip ismin Irak’ta savaşmış bir gazi olduğu yönündeki haber ve “The Simpsons” adlı çizgi dizinin 2000 yılında yayınlanan bir bölümünde Trump’ın başkanlık koltuğuna oturacağıyla ilgili olay örgüsü olduğu yönünde yapılan haber oldu.
Bot hesaplar yalan haberin yayılmasında ne kadar etkili?
Araştırmada sadece Twitter üzerinden yapılan paylaşımlar incelendi. Ancak MIT’deki uzmanlar sonuçların Facebook gibi diğer sosyal medya platformları için de geçerli olacağı görüşünü dile getiriyor.
“Bot” olarak adlandırılan sahte hesaplar incelemeye dahil edilmedi. MIT’nin Sosyal Makineler Laboratuvarı’na başkanlık eden Deb Roy, araştırmanın botlar denklemde olmadan yalan bilginin ne kadar hızlıca yayıldığını gözler önüne serdiğine dikkat çekiyor.
Bilgisayar uzmanı David Laze ise araştırmaya ilişkin Associated Press haber ajansına yaptığı değerlendirmede çoğu bot’u tespit etmenin oldukça güç olduğuna dikkat çekiyor. Laze, Northeastern Üniversitesi’nde yürüttüğü araştırmasında, yalan haberlerin yüzde 80’inin kullanıcıların binde birlik bir kesiminden çıktığını saptadığını söyledi.
