Erdoğan, 24 Haziran’daki seçimi kazandıktan sonra 3 Ağustos’ta bir icraat programı açıklamıştı.
Programda cumhurbaşkanlığı ve bakanlıklar için 400 civarında hedef bulunuyordu.
BBC, 100 günün ardından bu hedeflerden en dikkat çekenlerin gerçekleşip gerçekleşmediğini inceledi.
Cinsel istismar, nafaka, hayvan hakları: Söz verilen yasalar geçmedi
Adalet Bakanlığı için açıklanan vaatler arasında yer alan Yargıda Hedef Süre uygulaması hayata geçirildi. Bu uygulamayla uzun süren davalar Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden otomatik tespit ediliyor ve hakimlerden izahat isteniyor.
24 Haziran’dan önce komisyondan geçerek TBMM’ye gelen konuyla ilgili yasa tasarısı, akran cinselliğini cezalandırırken yetişkinlerin çocuklara tecavüzüne yönelik cezaları azalttığı gerekçesiyle muhalefet tarafından eleştiriliyordu.
Adalet Bakanı Abdulhamit Gül Temmuz ayında bu yasanın ilk çıkarılacak yasalardan biri olduğunu söylese de bu gerçekleşmedi.
Benzer bir şekilde hayvanlara karşı işlenen öldürme ve eziyet fiillerine karşı yeni yasa vaadi de yerine getirilmedi.
Nafaka sisteminin değiştirilmesi de programda yer alan ve son dönemde basında yer alan haberlerle tartışılmasına rağmen gerçekleştirilmeyen vaatler arasında kaldı.
Yasalar neden çıkmadı?
100 Günlük İcraat Programı’nın geri kalanındaki altyapı veya inşaat projelerinin aksine, bu hedefler AKP tarafından hızla Meclis’ten geçirilebilirdi. O halde bu vaatlerin söz verilen sürede gerçekleşmemesine ne yol açtı?
AKP Grup Başkanvekili Özlem Zengin, bütün bu yasaların hazırlıklarının devam ettiğini, bunların zamanlamasının sarkmasının da normal olduğunu söyledi:
“Bunlar otomatik şeyler değil, müzakere ediyorsunuz, konuşuyorsunuz nasıl bir şey yapabiliriz diye.
“Örneğin hayvan haklarıyla ilgili düzenlemeyi yaparken Tarım Bakanlığı’nın da yapmak istediği şeyler var beraberinde.
“Çok kapsamlı işler bunlar. 100 günde çalışmayı hedefledik ve her başlıkta da bir çalışma yaptık. Tamamlanmamış olan kanunlaşma süreci. O da tamamlanacak. Vaadin belli bir aşaması gerçekleşmiş durumda.”
Zengin, bu yasa tasarıları arasında hayvan haklarıyla ilgili olanı yerel seçimden önce kanunlaştırmayı planladıklarını, diğerlerini de ilk fırsatta TBMM’ye getirmek istediklerini söyledi.
Yurtların yatak kapasiteleri 75 bin artacaktı, azaldı
Gençlik ve Spor Bakanlığı’na dair vaatler arasında ilk 100 günde öğrenci yurtlarının yatak kapasitesinin 75 bin artacağı yer alıyordu.
Gençlik ve Spor Bakan Yardımcısı Sinan Aksu 2 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, “670 bin kapasiteye ulaştık” demişti. Gençlik ve Spor Bakanı Mehmet Muharrem Kasapoğlu, 6 Kasım’da ise “2018 yılı Kasım ayı itibarıyla 81 il, 238 ilçe ve 4 adet KKTC’de (5 bin 135 kapasiteli) olmak üzere toplam 781 yurtta 667 bin 593 yatak sayısına ulaşılmış durumdayız” dedi.
Böylece 100 günde 75 bin artış yerine 2 bin 500’e yakın azalma gerçekleşti.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’na dair hedefler arasında ilk sırada İstanbul Atatürk Kültür Merkezi yapım ihalesinin sonuçlandırılması yer alıyordu. Ancak bu da 100 günde tamamlanamayanlar arasında yer aldı.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Kasım başındaki açıklamada “9 Kasım’da ihale gündemi açıklanıyor, ihale başlangıcı yapılıyor. Kasım ayı içinde ihalesini tamamlıyoruz. Aralık ayı içinde ihaleyi kazanan firmayla sözleşme aşaması bitmiş olacak” dedi.
Bakanlığın hedefleri arasında yer alan Kırgızistan Bişkek’te Kırgız-Türk Dostluk Hastanesi’nin tamamlanarak açılması da gerçekleşti, hastane Eylül ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve eşi Emine Erdoğan tarafından ziyaret edildi.
Programda Milli Eğitim Bakanlığı’na dair vaatler arasında öğretmenlerin mesleki ehliyet ve liyakatini güçlendirecek çalışmaların başlatılacağı yazıyordu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Ekim ayında “Önümüzdeki dönemde öğretmenlik meslek kanunu çıkarılacak” diyerek bu yönde bir yasa değişikliğinin sinyalini verdi. Fakat bu da henüz gerçekleşmedi. Profesyonel eğitim yöneticiliği sistemine geçilmesi de gerçekleşmeyen bir diğer vaat oldu.
Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı’nın hedefleri arasında yer alan yerli plazmadan kan ürünleri üretimine başlanması için gerekli işlemlerin yapılması hedefi kapsamında ise İstanbul Silivri’de bir fabrika inşaatı devam ediyor.
İcraat programında yer alan “madde bağımlılarının sosyal uyumunun sağlanması” gibi hedeflerinse ne kadarının gerçekleştiğini tespit etmek zor.
Bilişim sektöründe 100 bin gence 10’ar bin TL eğitim kuponu verilmesine yönelik uygulama pilot olarak hayata geçmiş durumda.
Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, bir diğer vaat olan kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olan hastaların bulunduğu hanelerin elektrik fatura bedeli ve kesintisiz güç kaynağına yönelik ihtiyaçlarının karşılanmasının Kasım itibarıyla başlayacağını duyurdu.
Bir diğer hedef olan çoklu doğum yardım programına da Bakan Selçuk’un 2019 bütçe sunumunda yer verildi.
Kanal İstanbul planlama çalışmaları tamamlandı
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na dair ilk vaat olan Kanal İstanbul Projesi kapsamında planlama çalışmalarının tamamlanması hayata geçirildi. Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Kasım başında yaptığı açıklamada planlamanın bittiğini, alt ölçekli planlamaya geçildiğini söyledi.
Programda yer verilen 33 Millet Bahçesi’nin çalışmalarının da planlandığı gibi yürütüldüğü Bakan Kurum tarafından açıklandı.
Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi’nin kurulması hedefi hayata geçirilirken 300 olan hava kalitesi ölçüm istasyonlarının sayısının 330’a çıkarılması hedefi ise tutturulamadı. 13 Kasım itibarıyla Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Sürekli İzleme Merkezi veri tabanında 319 istasyon bulunuyor.
Dışişleri Bakanlığı’nın hedefleri arasında yer alan Menbiç Yol Haritası’nın hayata geçirilmesi tamamlandı, Türkiye ABD ile bölgede ortak devriyelere başladı.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Akdeniz’de deniz sondajına başlama hedefi de Türkiye’nin ilk sondaj gemisi Fatih ile hayata geçirildi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez vaatler arasında yer alan ikinci sondaj gemisi hakkında da 30 Ekim günü “İkinci sondaj gemimizi almak üzereyiz. Önümüzdeki ay da Mersin’de bir sığ denizde sondaj çalışması başlatacağız” dedi.
Kılıçdaroğlu: Söz verdiysen arkasında duracaksın
Salı günü 100 Günlük İcraat Programı’nı TBMM’deki grup konuşmasında gündemine alan CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, iktidarın pek çok vaadini yerine getirmemesini eleştirdi ve “100 gün doldu, ne oldu?” dedi ve ekledi:
“Emekli aylıklarının 1000 TL’ye tamamlanması 100 günde… Ben binlerce kişi var dediğimde Kılıçdaroğlu doğruları söylemiyor dediler. Sonra baktılar sordular SGK’ya var. İlk 100 gün içinde yapacaklardı. Kanun teklifi gelmedi ama biz hazırladık. Bize göre en az 1500 olmalı ama madem 1000 lira söz verdiler. Madem 1000 lira dediler parlamentoya getireceğiz. Bütün emekli kardeşlerimiz de izlesin. Kim emekliden yana politika izliyor göreceğiz.
“Sendikalaşma oranını artıracağız dediler. Özel sektörde cesaret edip de sendikalaşabilen işçilere helal olsun. Flormar’da işçiler sendikalı oldu, hepsi işten çıkarıldı. Saray sahip mi çıktı? Yok, 100 günlük plana yazıyorlar sadece. Millet unutabilir ama Kılıçdaroğlu unutmaz. Söz verdiysen arkasında olacaksın.”
Bedelli askerlik hayata geçti
Milli Savunma Bakanlığı’nın vaatleri arasında ilk sırada yer alan bedelli askerlik ise hayata geçirildi.
Milli Gemi Projesi kapsamında üretilen 3. gemi olan Burgazada Korveti’nin Deniz Kuvvetleri’ne teslimi de gerçekleşen bir diğer vaat oldu.
Sağlık Bakanlığı’na dair vaatler arasında yer alan “Sık tüketilen, satın alma ve işgücünün büyük kısmını oluşturan malzemelerin temininin kolaylaştırılması ve yerlilik oranının artırılması amacıyla Sağlık Market Uygulamasının hayata geçirilmesi” gerçekleşti.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın vaatleri arasında yer alan Türkiye Uzay Ajansı’nın kurulması da henüz gerçekleşmedi.
Bakanlık Sanayi Doktor Programı ile 500 öğrencinin desteklenmesine yönelik çağrısını ise TÜBİTAK üzerinden başlattı.
Vaatler arasında yer alan Bilim İnsanlarımızın Yurda Dönüş Seferberliği Programı da ilan edildi. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, “Bu programı daha önce Cumhurbaşkanımız ilan etmişti. İnşallah, biz şu anda altını dolduruyoruz, yakında çağrıya çıkılacak. Bu program, araştırmacılara sağlanan imkânlar açısından dünyada yeni ve öncü olma özelliği taşıyor” dedi.
Bir diğer vaat olan Üsküdar Bilim Merkezi de Mustafa Varank tarafından 4 Kasım’da törenle açıldı.
Ticaret Bakanlığı’nın hedefleri arasında yer alan “Dış ticarette yerel paraların kullanımının artırılmasına ve barter ticaretinin önünün açılmasına yönelik olarak ülke bazlı çalışmalar yapılması” da hayata geçen bir uygulama oldu. Türkiye çeşitli ülkelerle yerel paralarla ticaret için görüşmeler yürüttü.
Altyapı projelerinde gecikme
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın vaatleri arasında ilk sırada yer alan İstanbul Havalimanı’nın 1. fazının hizmete açılması, kısmen gerçekleşti. Yılbaşına kadar tamamen açılmayacağı kesinleşen 1. faz kapsamında yalnızca 5 noktaya uçuş gerçekleştiriliyor.
3 Katlı Büyük İstanbul Tüneli Projesi’nin ihale ilanına çıkılması vaadi de henüz gerçekleşmedi. Salı günü Sabah gazetesinde yayımlanan habere göre ihale Aralık ayında gerçekleşecek.
Halkalı‐Kapıkule Hızlı Demiryolu yapım ihalesi ise gerçekleşti. İhaleyi Gülermak ve Alarko ortak girişimi kazandı.
Konya Yüksek Hızlı Tren Garı vaatler arasında yer almasına rağmen henüz açılmadı.
Muş ve Kahramanmaraş Havalimanı terminal binalarının tamamlanması vaadi de gerçekleştirilemedi.
Savunma Sanayii Başkanlığı altındaki vaatlerden olan Altay Seri Üretim Projesi sözleşmesinin imzalanması yerine getirildi. Sözleşme 9 Kasım günü Savunma Sanayii Başkanlığı ile BMC arasında imzalandı. Bu kapsamda 250 Altay tankı üretilecek. İlk tank 18 ay sonra teslim edilecek.
Anti tank mühimmatlarını zırhlı araçlara ulaşmadan önce radar ile tespit edip ve parçacık yapılı mühimmatlar ile bertaraf edebilecek PULAT Aktif Koruma Sisteminin 40 adet M60TM tankına entegre edilmesi süreci de başladı.
Programda cumhurbaşkanlığı için e-devlet sisteminin dönüşümü, Orta Vadeli Program hazırlanması gibi 11 idari hedef sıralanırken bunların büyük kısmı tamamlanmış durumda.
