ABD Başkanı Joe Biden’ın 1915’te Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşanan katliamı “soykırım” olarak tanımasına Türkiye’den tepkiler sürüyor.
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Pazartesi günü yayınladığı yazılı açıklamada, Biden’ın ifadesine tepki gösterdi, Akar, “Yüz yıllarca birlikte güven ve refah içinde yaşadıkları ve birlikte yaşama iradesine sahip oldukları Amerikan belgeleri ile sabit Türk-Ermeni toplumları arasında bir dönemde yaşananları ‘soykırım’ olarak nitelemek gaflettir, cehalettir, geleceğin tahribidir. Bu yanlış düzeltilmelidir” diye konuştu.
Biden ve “soykırım” ifadesini kullananların “dünya ve kendi tarihlerine bakması gerektiğini” kaydeden Bakan, “Olmayan bir olayın tekrarı söz konusu olamayacağı için de ABD yönetiminin gerekçesi geçersizdir” dedi. Akar, “Ermeni halkını dahi temsil etmeyen lobilerin yönlendirmesi ile alınan bu kararın akıl ve ahlak ile izahı yoktur. Bu karar, entelektüel namus bakımından da ibretlik bir karar ve açıklamadır. Tarihin böyle siyasi açıklamalarla yeniden yazılamayacağı bilinmelidir. Tarihten düşmanlık çıkarmak ve yeni karşıtlıklar yaratmak kabul edilemez ve faydasızdır” diye konuştu.
Akar, “Böyle bir ortamın oluşmasının başta Türkiye-Ermenistan ve Türk-Ermeni ilişkileri olmak üzere bölge barışını olumsuz yönde etkileyeceği açıktır” değerlendirmesinde bulundu.
Adalet Bakanlığı’ndan “yalanlar ve gerçekler” açıklaması
Öte yandan Adalet Bakanlığı, sosyal medya hesapları üzerinden, “Hukuksal açıdan soykırım. Yalanlar ve gerçekler” ifadesiyle bir grafik paylaştı.
Söz konusu grafikte “soykırım” kavramının tanımı, Türk hukukunda “soykırımın” yeri, bir fiilin “soykırım” olup olmadığına kimin karar vereceği gibi soruların yanıtlarına yer verildi. Ayrıca 1915 olaylarını “soykırım” olarak kabul etmemenin cezalandırılıp cezalandırılamayacağı ve son olarak da ABD Başkanı’nın açıklamalarının hukuki temeli olup olmadığı sorularına yanıt verildi.
Verilen yanıtlarda, 1915’te yaşananları “soykırım” olarak nitelendiren bir yargı kararı mevcut olmadığı ve bunun “esasen ve usulen de mümkün olmadığı” savına yer verildi. Yanıtlarda ayrıca “1915 olaylarından kaynaklı herhangi bir hak iddiası AİHM nezdinde ileri sürülemeyecektir” savına yer verildi.
“Şanlı tarihimize çamur atma arayışı”
Bakanlık, Biden’ın açıklamasına ilişkin şu açıklamayı paylaştı: “Ülkemizin de taraf olduğu Soykırım Sözleşmesi ve bu sözleşmeyi yorumlayan Uluslararası Adalet Divanı içtihatları dikkate alındığında ABD Başkanı’nın açıklamalarının hukuki bir karşılığı yoktur. Bireylerin olduğu gibi devletlerin de lekelenmeme hakkı vardır. Tamamen siyasi saiklerle ortaya atılan mesnetsiz iddialar, asırlar boyunca adalet ve hukukla yaşamış bir milletin şanlı tarihine çamur atma arayışından başka bir anlama gelmemektedir.”
Adalet Bakanı Abdulhamit Gül ise, Bakanlıkça hazırlanan grafiği “Gerçekler güneş gibidir. Güneş balçıkla sıvanmaz” mesajıyla Twitter üzerinden paylaştı.
1915’te yaşananlar
Birinci Dünya Savaşı sürerken Anadolu’da yaşayan Ermeniler 1915-1916 yıllarında, dönemin Osmanlı yönetimi tarafından Doğu Anadolu’dan Suriye ve Mezopotamya’ya sürgüne zorlanmıştı. Açlık, susuzluk, hastalık ve katliamlar nedeniyle yüz binlerce Ermeni, sürgün yollarında hayatını kaybetmişti. Ermenistan ve çok sayıda tarihçi, bu dönemde 1 milyonun üstünde Ermeninin sistematik olarak katledildiğini ve ağır koşullarda ölüme terk edildiğini savunarak bu süreci “soykırım” olarak nitelendiriyor. Türkiye ise tehcir kararının, savaşın zorlu şartları altında silahlı isyana karşı “son çare” olarak alındığını savunuyor ve “acı olaylar” yaşandığını kabul etmekle birlikte soykırım nitelendirmesine karşı çıkıyor.
Ermeni kırımını dünyada 30’u aşkın ülke, parlamento düzleminde soykırım olarak tanıyor. Almanya’da da Federal Meclis 2016 yılında Ermeni kırımını soykırım olarak nitelendiren bir kararı kabul etmişti. Alman hükümeti ise soykırımın hukuki bir tanımı bulunduğuna ve bu konudaki kararın yetkili mahkemelerce verilebileceğine işaret ederek Ermeni kırımıyla ilgili bu tanımlamayı kullanmıyor.
