Kamunun karayolları, köprüler, limanlar veya hastaneler gibi yapıların inşası için özel şirketlerle anlaştığı ve şirketlere bir kullanım garantisinin verildiği Kamu-Özel İşbirliği Projeleri’nin salgın nedeniyle akıbetinin ne olacağı konusunda tartışmalar sürüyor.
Zira, özel şirketlere “bu yapıyı şu kadar kişi kullanacak” denilerek garanti verilen projelerin kullanımı, insanların salgından korunmak için dışarı çıkmamasıyla sıfıra inmiş durumda.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Ekonomi Politikaları Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak, garanti edilen sayıya ulaşılmaması durumunda nasıl bir maliyetle karşı karşıya kalınabileceğini ve bunu engellemek için çözüm önerilerini Tele 1’e anlattı.
“Geçilmeyen tünelden, köprüden, uçulmayan havaalanından, yatılmayan hastaneden garanti ödemelerinde bulunacaksınız” diyen Öztrak “Dolayısıyla bunlar astarı yüzünden pahalıya gelecek” ifadesini kullandı.
Altyapı ve hastane yatırımlarına karşı olmadıklarını ancak söz konusu yatırımlarda bu modelin kullanılmasına karşı olduklarını aktaran CHP Sözcüsü, sadece 2020-2022 arası üç yıllık bütçede, bu projeler için garanti ödemesinin 80 milyar Türk Lirası’nın üzerinde olduğunu hatırlattı ve ekledi:
“Bugün koronavirüs nedeniyle zor duruma düşmüş ailelere 1000 lira vermek karşılığında 4,4 milyar Türk Lirası harcama yapıyoruz. Buradaki müteahhitlere 80 milyar lira ödeyeceğiz.
Bunun çok daha yukarılara gitmesi de söz konusu. Çünkü kriz nedeniyle ulaştırma durdu. Köprülerden, otoyollardan, tünellerden eskisinden çok daha az sayıda vasıta geçiyor. Dolayısıyla burada çok daha büyük garanti ödemeleri gerekiyor.”
CHP olarak “Koronavirüs salgını nedeniyle ortaya çıkan ekonomik tabloda yükü adil dağıtmalısınız” dediklerini hatırlatan Faik Öztrak, adaletli yük paylaşımı için şu önerileri sundu:
“Bu garantileri Türk Lirası’na çevirin. Bir yıl ödemesini öteleyin.
Belli bir yolcu garantisi verilmiş ve kriz nedeniyle bu sayı garantinin altına çok düşerse, aradaki farkın bir kısmını yüklenicinin üzerinde bırakın.
Bir de mücbir sebep hükümleri var…. Bu hükümler kapsamında sözleşmelerin iptal edilip yatırımların devlet üzerine alınması gerekiyor.
Ulaştırma Bakanlığı açıklama yapmış, ‘Mücbir sebebi sadece yüklenici öne sürebilir’ diye. Dolar ve euronun olağanüstü yükselmesi, korona krizi mücbir sebepse bunun da mücbir sebebe girmesi lazım.”
Garantilerin döviz üzerinden verildiğini hatırlatan Öztrak, borcun her yıl katlanacağını söyledi ve faaliyetlerin de yavaşlamasıyla birlikte “Devlet bu yükün altından kalkamaz” diye konuştu:
“Osmangazi Köprüsü için ‘Araç başına taahhüt edilen 44,5 doların sadece 15 dolar+KDV’sini vatandaştan alabiliriz’ denilmişti. Bunun üstündeki miktarı vatandaştan tahsil edemezler.
Ayrıca bu 15 dolar, o günkü 15 dolardı. Karşılığı 5 lira idi. Dolar/TL kuru 7 liranın üzerine çıkmış vaziyette.”
CHP Genel Başkan Yardımcısı Öztrak “2010’da yaptıkları bir düzenleme ile müteahhitlerin bitiremediği bütün bu tür yatırımların her türlü yükümlülüğünün Hazine tarafından üstlenilmesinin önü açıldı. Bu, ‘Hesapta kitapta görünmeyen daha çok garanti var’ demek” diye konuştu.
