İngiltere ve ABD basını, Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğine destek vereceğini açıklamasını ardından NATO Zirvesi’nde Ukrayna’ya odaklanmanın mümkün olacağını, ancak Avrupa Birliği (AB) liderlerinin Türkiye’nin Blok’a üyeliğini, İsveç’in NATO’ya üyeliğinden ayrı değerlendirmek istediklerini yazdı.
İsveç, Türkiye’nin destek vereceğini duyurmasının ardından, bir yıllık bir müzakere süreci sonunda NATO’ya katılmaya daha da yaklaştı.
Konuyla ilgili açıklama, Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta bugün başlayan NATO Zirvesi’ne saatler kala geldi.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg dün, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İsveç’in NATO üyesi olması için destek verdiğini açıkladı.
Stoltenberg, bu açıklamayı Erdoğan ve İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ile gerçekleştirdikleri üçlü toplantının ardından yaptı.
Toplantıda, Stockholm’ün Ankara’ya “terör örgütlerini” desteklemeyeceği konusunda güvence verdiği bildirildi. İki ülke arasında yeni bir ikili güvenlik mekanizması oluşturulacağı da açıklandı. İsveç ayrıca Türkiye’nin Avrupa Birliği sürecine de destek vereceğini beyan etti.
New York Times (NYT), Türkiye’nin “ansızın” gerçekleşen karar değişikliğinin NATO’nun Ukrayna’nın üyeliğine odaklanabilmesinin yolunu açacağına dikkat çeken gazetelerden biri oldu.
Gazete, bu karar değişikliğinin, ABD Başkanı Joe Biden’ın NATO Zirvesi’ne gitmek üzereyken Pazar günü Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı telefonla aramasının ardından geldiğine dikkati çekti.
Biden’ın duyurunun ardından yaptığı, “Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türkiye ile Avrupa-Atlantik bölgesinde caydırıcılık ve savunma alanlarında işbirliğini artırmaya ve birlikte çalışmaya hazırım” açıklamasına yer veren gazete, “Açıklama, ABD’nin Türkiye’nin talep ettiği F-16 savaş uçakları ve diğer silahları satacağının bir göstergesi olarak yorumlandı” ifadelerini kullandı.
NYT, İsveç ve Finlandiya’nın Rusya’nın Ukrayna’yı işgali karşısında yaşadıkları güvenlik kaygısı nedeniyle yıllardır tereddütlü yaklaştıkları NATO’ya katılma kararı aldıklarını hatırlattı ve şöyle devam etti:
“Üyelikleri esasen Baltık Denizi’ni NATO hakimiyetindeki bir su yoluna çeviriyor ve bu da NATO’nun en savunmasız üyelerini, yani Baltık ülkelerini koruma yeteneğini artırıyor. Buna, hem Rusya hem de Belarus ile sınır komşusu olan zirvenin yapıldığı yer Litvanya da dahil.”
Gazetenin konuştuğu uzmanlara göre Erdoğan, fikrini değiştirdiği için değil, karşı çıkmaya devam ederek daha fazla fayda sağlayamayacağı için İsveç’in üyeliğine destek verdi.
‘Daha fazlasını alamayacaktı’
Gazete şu yorumu yaptı:
“Daha fazla zorlasaydı, muhtemelen daha fazlasını alamayacaktı, ancak NATO müttefikleri arasındaki konumunu daha da tehlikeye atabilirdi.
“Türkiye, Erdoğan’ın Putin ile yakın bağları ve Türkiye’nin Rus şirketlerinin yaptırımlardan kaçmasına yardım etmedeki rolü ile ilgili şüpheler nedeniyle Batılı güçler tarafından zaten yakından izlenmekte.”
Washington Post gazetesi de F-16 savaş uçakları ile ilgili süren pazarlığın, Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya üyeliğine karşı çıkmasında rol oynadığını yazan diğer bir gazete oldu:
“Uzmanlar, Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğine karşı çıkmayı sürdürmekteki asıl amacının, Biden yönetiminin desteklediği ancak ABD Kongresi’nde muhalefetle karşılaşan, 20 milyar dolarlık Amerikan F-16 savaş uçaklarının satışı anlaşmasının tamamlanması için müzakere etmek olduğunu söylediler.”
Kararın ardından yapılan resmi açıklamalarda F-16 savaş uçaklarına değinilmediği, Türkiye ile ABD arasında uçaklara ilişkin kapalı kapılar ardında ek bir anlaşma yapılıp yapılmadığının net olmadığı kaydedildi.
Erdoğan ve Biden’ın bugün NATO Zirvesi sırasında görüşmesi bekleniyor.
İki lider Pazar günü de telefonda görüşmüştü. Gazete görüşmede, Türkiye’nin “uzun ve başarısız” AB’ye katılma sürecinin de gündeme geldiğinin anlaşıldığını yazdı.
Fakat gazete, Avrupa Komisyonu sözcüsü Dana Spinant’ın “İki süreci birbiriyle ilişkilendiremezsiniz” sözlerini hatırlattı; AB’nin İsveç’in NATO üyeliğini, Blok’un genişleme planlarıyla ilişkilendirilmesine karşı çıktığını kaydetti.
Pazartesi sabahı zirveye uçuşundan önce Atatürk Havalimanı’nda basın toplantısı düzenleyen Erdoğan, “Türkiye’yi Avrupa Birliği kapısında 50 yılı aşkın zamandır bekleten bu ülkelere buradan sesleniyorum. Vilnius’ta da sesleneceğim. Önce Türkiye’nin Avrupa Birliği’nde önünü açın, biz de Finlandiya’da olduğu gibi İsveç’in (NATO üyeliğinin) önünü açalım” demişti.
İngiltere merkezli Financial Times gazetesi haberinde, “Erdoğan İsveç’in NATO üyeliği hedefini Türkiye’nin AB üyeliği hedefiyle ilişkilendirdi” başlığını kullandı.
Gazeteye ismini vermeden konuşan bir AB yetkilisi Türkiye’nin talebi ile ilgili, “Erdoğan elini yükseltiyor” dedi ve ekledi:
“Bu biraz abartılı.”
İngiltere merkezli The Telegraph da, Türkiye’nin İsveç’in üyeliğine destek vermek için AB ile üyelik müzakerelerini gündeme taşımasına değinen bir diğer gazete oldu.
Gazete, “AB, uzun süredir insan hakları ile ilgili endişelerini Türkiye’nin üyeliğinin önünde bir engel olarak gösterirken, Türklerin Blok genelinde serbest dolaşıma sahip olma olasılığı, Brexit yanlısı kampanyacılar da dahil olmak üzere Avrupa’daki sağcı popülist hareketler tarafından sıklıkla konu edildi” denildi.
Stockholm Üniversitesi Türkiye Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Paul Levin’in, “Erdoğan bu süreçte defalarca yeni talepler ortaya attı ve hedefi başka yere kaydırdı, ancak bir NATO meselesi üzerinden AB’ye baskı kurmaya çalışmak oldukça iddialı” sözleri gazetede yer buldu.
Guardian gazetesi konuyla ilgili haberinde, NATO Genel Sekreteri Stoltenberg’in İsveç’in NATO’ya ne zaman katılacağı ile ilgili kesin bilgi vermekten kaçındığını, Erdoğan’ın “en kısa zamanda” onay için konuyu TBMM’ye sunacağını söylediğini yazdı. Haberde TBMM’nin Finlandiya’nın NATO’ya üyeliğini onaylamasının iki hafta sürdüğü hatırlatıldı.
