Kanalın haber sunucusu Denis Kataev, son bir yılda gazetecilerin elinde kalan birkaç özgürlük alanının buharlaştığını ve geçen hafta yönetimin nihai amacına ulaştığını belirterek, “Rusya’da bağımsız medya dönemi sona erdi. Özgür basın şimdilik resmi ve yasal anlamda bitti” ifadelerini kullandı.
2010’dan beri yayın yapan kanalda ‘Şimdi ve Burada’ adlı bir program sunan Kataev, sancılı süreci Britanya’da yayımlanan Guardian gazetesi için kaleme aldığı yazıda anlattı.
Kataev, muhalif lider Aleksey Navalni zehirlendiğinde ve sonrasında tutuklandığında, bunun sonucundaki protestolar sırasında görevinin başındaydı. İnternetten yaptıkları yayınlarda ve YouTube kanalında 1,1 milyarı aşkın kez izlenmişlerdi.
Ekip olarak adalet bakanlığı tarafından ‘yabancı ajan’ diye nitelendirilseler de tarihi dönemlerde yayın yapıp geniş kitleye ulaşmaktan memnunlardı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ‘Ukrayna’ya özel askeri operasyon’ başlattıklarını duyurduğu 24 Şubat’tan sonra da 7/24 yayın yaptılar. Ekibin çoğu ofiste uyudu. Küçük bir ekip olarak objektif, bağımsız kaynaklardan edinilen bilgiye toplumun ihtiyacı olduğunun bilincindeydiler.
Kataev’in deyişiyle, izleyiciye başından beri doğruyu söylediler yani ‘operasyon’ değil ‘savaş’ ifadesini kullandılar. ‘Savaş’ kelimesi sansürcüler tarafından daha sonra yasaklandı. Ukrayna’da ‘gerçekten ne olduğunu’ anlatmaya çalıştılar. Ukraynalı gazeteci ve yetkililerle, halktan bireylerle konuştular ki bunlar devlet televizyonunda asla olmazdı.
‘Çok tehlikeli hale geldi’
Rusya’nın güçlü özgür basını olduklarını hissediyorlardı. Ancak ilk haftadan sonra yayına bu şekilde devam etmek çok tehlikeli bir hal aldı. Rus askerleriyle ilgili ‘yalan haber’ yapanlara azami 15 yıl hapis cezası öngören yasa 4 Mart’ta yürürlüğe girdi. Ve, savaş konusundaki tek yasal bilgi kaynakları Rusya Savunma Bakanlığı’ydı artık. Bakanlık, sivil ölümleri inkar ediyor, az sayıda askerin kaybedildiğini duyuruyordu.
Savcılık Ukraynalılara maddi ve stratejik yardımı ‘ihanet’ saymaya başladı; bunun da 20 yıla kadar cezası var. Daha kötüsü Ukraynalı bir gazeteciyle röportaj bile ‘ihanet’ sayılabilirdi artık!
‘Şovun sonu değil, birinci sezonun finali’
Kataev şu ifadeleri kullandı: “Bunlar çok fazlaydı. Rusya’da gerçek anlamda gazetecilik yapmayı çok riskli bir hale getirmişti. Geçen perşembe günü, yasa yürürlüğe girmeden saatler önce kanalı kapatmak zorunda kaldık. Ekibi kaçınılmaz zulüm ve işkenceden, soruşturmalardan korumak için yaptık bunu. Bu durumun geçici olacağını umut ediyoruz. Hepimiz bir şekilde çalışmaya devam etmek istiyoruz. ‘Bu, şovun sonu değil, birinci sezonun finali sadece. Devam edecek’ dedi kurucumuz ve CEO’muz Natalya Sindeyeva.
O günden sonra basının durumu daha da kötü hale geldi. Facebook ve Twitter zaten bloke edilmişti. YouTube’a da sıranın gelmesineyse günler kalmış olabilir.“
‘Demir Perde geri döndü’
Rusya’nın adım adım dış dünyadan izole olduğunu, Demir Perde’nin geri döndüğünü, durumun Putin’in kalbinde önemli yeri olan Sovyetler dönemini anımsattığını belirten Kataev, “SSCB 2.0’ın öncekinden daha ürkünç bir yer olacağını düşünüyorum. Gazetecilere uygun bir ülke olmadığı kesin. Bizim bildiğimiz modern Rusya sona yaklaşıyor. Putin şu anda sadece Ukrayna’yı değil Rusya’yı da bombalıyor, kendi kültürünü, mirasını ve medeniyetini” yorumunu yaptı.
Hayatının en zor kararını veren Kataev, 1922’de yeni kurulan SSCB’yi terk eden entellektüeller gibi pazar günü bindiği uçakla ülkesinden ayrıldı. Gazeteciliğe değerlerine her zaman hayran olduğunu söylediği Fransa’da devam edecek.
‘Rusya değil Putin Ukrayna’yla savaşıyor’
Çalışma izni için Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a mektup yazacağını belirten Kataev yazısını şu sözlerle tamamladı: “Bunlar olurken benim tezim Rusya’nın Ukrayna’yla değil Putin’in Ukrayna’yla savaştığı yönünde. Bu, onun Ukrayna’nın demokratik dönüşüm ve Avrupa’ya yönelişi nedeniyle aldığı intikam. Putin bundan nefret ediyor ve Rusya’nın Avrupalılaşmasına yönelik izleri de silmeye çalışıyor. Siyasi tartışma, özgür basın hepsi savaştığı şeylerin parçası. Ama ben hala Rusya’nın Avrupa olduğuna inanıyorum; geçici olarak yolundan sapmış olsa bile. Tekrar aynı yöne döneceğiz. Putin ve bombaları bile bunun olmasını engelleyemeyecek.
Dozhd’daki özgür basın ruhunu devam ettireceğiz. O isimle veya başka bir isimle. Öyle yapmamız gerekiyorsa bunu yurt dışından yapacağız. Ve, bir gün Rusya ve Ukrayna ikisi de bağımsız birer ülke olarak yan yana, barışçıl bir biçimde Avrupa’nın üyeleri olacak. Bunun için çalışıyoruz.”
