Pandemiyle birlikte iş yaşamının olumsuz etkilenmesi üzerine geçen yıl 17 Nisan 2020’de işten çıkarma yasağı getirilmiş, bununla birlikte “kısa çalışma ödeneği” ile “zorunlu ücretsiz izin” uygulaması başlatılmıştı.
Ücretsiz izin uygulaması geçmişten beri var. Ancak pandemiden önce çalışanlar, kendi onayları olması halinde ücretsiz izne çıkarılabiliyordu.
Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun’un verdiği bilgiye göre pandemiyle birlikte işverenlere işçinin onayı olmasa dahi ücretsiz izne çıkarma hakkı tanındı.
Bundan dolayı uygulamada zorunlu ücretsiz izin olarak anılmaya başladı.
Başlangıçta ücretsiz izne çıkarılan çalışana devlet tarafından ödenen bin 166 liralık ödeme geçen 2021 yılı itibariyle bin 419 liraya çıkarıldı.
Yani bir çalışan ücretsiz izne çıkarılmadan önce ne kadar maaş alırsa alsın çıkarıldıktan sonra alacağı aylık bin 419 lira.
Bu para da devlet tarafından ödendiği gibi, izinde olduğu süre içerisinde işverene de çalışanın sigorta primlerini ödememe hakkı tanındı.
17 Mart’ta işten çıkarma yasağının üç ay daha uzatılması halinde zorunlu ücretsiz izin uygulaması da uzatılmış olacak.
Kimi işçiler neredeyse pandeminin başından beri ücretsiz izinde.
Hem devletin verdiği paranın düşük olması hem de ücretsiz izin uygulamasının uzatılması nedeniyle bu uygulamaya karşı ciddi eleştiriler yükseliyor.
Bu durumu Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu ile yazılarında bu konudaki şikayetlerden sıklıkla bahseden Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun değerlendirdi.
Ücretsiz izindeki çalışan sayısı 2,5 milyona ulaştı
DİSK Başkanı Çerkezoğlu, başından beri ücretsiz izin uygulamasını onaylamadıklarını söyledi.
Yapılan düzenleme ile işverenlere çalışanları tek taraflı izne çıkarma hakkı tanındığını hatırlatan Çerkezoğlu, “Böylece işverenler ücretsiz izne ayırarak hem ücret ödemiyor hem çalışanlar açısından belirsiz bir durum oluşuyor” dedi.
Çerkezoğlu’nun verdiği bilgiye göre ücretsiz izne çıkarılan çalışan sayısı 2,5 milyon kişiye ulaşmış vaziyette.
“Ücretsiz izne çıkarılan birçok insan işten ayrılmak zorunda kalıyor”
Ücretsiz izin uygulamasının işverenler tarafından çok ciddi suiistimal edildiğini ve çok büyük mağduriyetler yarattığını öne süren Çerkezoğlu, bu iddiasını şöyle detaylandırdı:
“Örneğin kısa çalışma ödeneği uygulamasına başvurabilecekken birçok işveren ücretsiz izne çıkarıyor. Ücretsiz izin giderek uzadığı için belirsiz bir hal aldı. Ücretsiz izindeki işçi çalışmıyor, maaş da almıyor. Sadece 1400 lira bir ödeme yapılıyor. Ancak başka bir işe de giremiyor çünkü sonuçta halen istihdamda görünüyor. Arayan, soran ne olacağına dair bilgi veren yok. Birçok insan işten ayrılmak zorunda kalıyor. Böyle olunca tazminat hakkını da kaybediyor. Ayrılmazsa ayda bin 400 lirayla geçinmek zorunda.”
İşsiz sayısını düşük göstermek için mi sürdürülüyor?
Bütün bu nedenlerden dolayı zorunlu ücretsiz izin uygulamasının baştan beri yanlış bir uygulama olduğunu öne süren Çerkezoğlu, buna rağmen ısrarla devam edildiğini kaydederek, ısrarın nedeninin ise iktidarın kayıtlı işsiz sayısını daha düşük göstermek istemesi olduğunu iddia etti.
“İşten çıkarma yasağının üç ay daha uzayacağına dair duyumlar var”
17 Mart’tan sonra da işten çıkarma yasağının hazirana kadar uzatılacağı yönünde duyumlar aldıklarını söyleyen Çerkezoğlu, ‘İşten çıkarma yasağı devam etmeli ancak ücretsiz izin uygulaması kaldırılmalı” diyerek sözlerini tamamladı.
“Çoğu kötü niyetli işverenler, kıdem tazminatını ödememek için işçisini izne çıkarmış durumda”
Ücretsiz izin uygulamasına yönelik eleştiriler yönelten Erdursun, işten çıkarma yasağı ile zorunlu ücretsiz izin uygulamasının çok sorunlu bir hal aldığını kaydederek şu iddiada bulundu:
“İki, üç vardiyaya dönen hatta yeni işçi alan işyerleri dahi kıdem tazminatını ödemediği işçilerini zorunlu ücretsiz izne çıkartıyor. İşçinin bin 419 lirayla geçinemiyorsa tek seçeneği kalıyor istifa etmek. İstifa edince de tazminat haklarından oluyor. Çoğu kötü niyetli işverenler maalesef yanında çalıştırdığı işçisini kıdem tazminatını ödememek için zorunlu ücretsiz izne çıkarmış durumda. Çalışan bu durumda ya istifa edecek ya da bin 419 lirayla yaşamak zorunda kalacak. Eskiden ücretsiz izne çıkarırken çalışanın da onayı gerekiyordu. Şimdi işverene tek taraflı o hakkı verdiler. Gerektiğinde günlük dahi ücretsiz izne çıkarabiliyor. Ay sonunda sadece çalıştırdığı günlerin ücretini ödüyor.”
“Tazminatsız çıkarmaya döndü”
Ücretsiz izin uygulamasını “İşverenlerin tazminatsız çıkarmalarına döndü. İşten çıkarma yasağı işçileri istifaya zorluyor” sözleriyle açıklamasını sürdüren Erdursun işsizlik ortalamalarının yükselmemesi için 17 Mart’tan sonra da en azından bir ay daha işten çıkarma yasağının sürdürülmesini beklediğini söyledi.
KAYNAK: INDEPENDENT TÜRKÇE – ALİ KEMAL ERDEM
