Demokrat Parti, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın tekrar adaylığının kabul edilip Resmi Gazete’de yayınlanan geçici listede isminin yer alması üzerine Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) itiraz etti. Partinin YSK’ya verdiği itiraz dilekçesinde, “Yüksek Seçim Kurulu’nun da Anayasa ve tüm mevzuata uymasının anayasal bir zorunluluk ve hukuk devletinin gerekliliği olduğu unutulmamalıdır” denildi. İtiraz dilekçesinde ilgili kabul kararı iptal edilerek, Erdoğan’ın adının Cumhurbaşkanı adayları listesinden çıkarılması talep edildi.
Demokrat Parti, Erdoğan’ın, Cumhurbaşkanlığı seçimi için 3. kez adaylık başvurusunun kabul edilip Resmi Gazete’de yayınlanan geçici listede isminin yer alması üzerine YSK’ya itiraz etti. Parti’nin YSK’ya sunduğu dilekçe şöyle:
“Daha önce iki kez Cumhurbaşkanı seçilen Recep Tayyip Erdoğan’ın 14 Mayıs 2023 tarihinde yapılacak seçimlerde üçüncü kez Cumhurbaşkanı adayı olmasına dair adaylık başvurusunun Yüksek Seçim Kurulu tarafından Anayasaya açıkça aykırı bir şekilde kabul edilerek, konuya ilişkin 2023/80 numaralı kararın 28 Mart 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandığı görülmüştür. Erdoğan’ın Anayasa’nın açık hükmü karşısında üçüncü kez kesinlikle aday olamayacağı, anayasa hukukçuları başta olmak üzere temel düzeyde hukuk bilgisine sahip ve Anayasa’nın 2. maddesinde değiştirilemeyecek hüküm olarak yer alan ‘hukuk devleti’ ilkesine bağlı yurttaşlar tarafından defalarca dile getirilmesine rağmen, Erdoğan’ın partisinin yetkililerinin ve hükümet üyelerinin ‘2017’de yeni bir sistem geldi, bu çerçevede Erdoğan’ın ilk cumhurbaşkanlığı ‘iki kez adaylık’ sınırına dahil değildir, her şey sıfırdan başlamıştır, kaldı ki seçimlerin yenilenmesine karar verilmiştir’ gerekçesiyle ilgilinin üçüncü kez adaylığının mümkün olduğu yönündeki açıklamaları tamamıyla hukuk ve mantık dışıdır. Bu çerçevede Yüksek Seçim Kurulu’nun adaylık başvurusunu kabulü de aynı şekilde hiçbir hukuki gerekçeye sığdırılamayacak kadar dayanaktan yoksundur.
“Pek çok Anayasa maddesi değiştirilmiş olmasına rağmen bu madde aynen korunmuştur”
Şöyle ki; 1982 Anayasası’nın ilk haline göre Cumhurbaşkanı TBMM tarafından, bir defalığına ve 7 yıl için seçilebilmekte iken; 31 Mayıs 2007 değişikliği ile Cumhurbaşkanlarının halk tarafından ve 5 yıllık süre için seçilmesi esası kabul edilmiştir. Konuyu düzenleyen Anayasa’nın 101/2 maddesi gereğince, ‘Cumhurbaşkanın görev süresi 5 yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.’ 16 Nisan 2017 Anayasa Değişikliğinde pek çok Anayasa maddesi değiştirilmiş olmasına rağmen bu madde aynen korunmuştur. Dolayısı ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi pek çok değişiklik öngörmesine rağmen Anayasa’nın 101/2 maddesindeki hükme dokunma gereği duymamış ve hükmü aynen korumuştur. Kaldı ki, Anayasanın 101/2 maddesindeki değişiklik ilk kez 2007 yılında değil 2017 yılında yapılmış olsaydı bile Erdoğan’ın üçüncü kez adaylığının mümkün olmadığına dair hukuki gerçeklik değişmezdi. Çünkü 2017 Anayasa Değişikliği Kanununun Cumhurbaşkanı seçimine ilişkin hükümleri, ‘birlikte yapılacak ilk TBMM ve Cumhurbaşkanı seçimlerine ilişkin takvimin başladığı tarihte’ yani 30 Nisan 2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu tarih de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ikinci kez seçilip göreve başlamasından (9 Temmuz 2018) öncedir ve Erdoğan anılan tarihte hala görevdedir.
“İki kez aday olup seçilen Erdoğan’ın üçüncü kez adaylığının Yüksek Seçim Kurulu tarafından kabulü açıkça Anayasaya aykırıdır”
Anayasa’nın 101/2. maddesindeki normun muhatabı, yani ikiden fazla seçilememe yasağının kapsamı anayasa koyucu tarafından, ‘bir kimse’ ibaresi ile belirlenmiştir. Bir kimse ibaresi genel bir ibaredir. Genel ibare hukukta genel yorumlanır. Anayasa koyucu ‘bir kimse” derken ayrım yapmamıştır. Kanunun ayrım yapmadığı yerde siyasetçiler ve hatta Anayasayı ve kanunu uygulayıcı durumda olan ve üyelerinin tamamı yüksek hâkimlerden oluşan Yüksek Seçim Kurulu ayrım yapamaz, istisna oluşturamaz. Dolayısıyla bu hüküm (m. 101/2), Cumhurbaşkanlığı seçiminde aday olmak isteyen ‘her kimseyi’ kapsar. Bunun aksinin söz konusu olması için Recep Tayyip Erdoğan için Anayasa’da istisna getiren ‘açık’ bir hükmün yer alması gerekmekteydi. Hâlbuki ne Anayasada, ne 2017 Anayasa Değişikliği Kanununda ve geçici maddelerinde ne de yürürlük maddelerinde böyle bir hükme rastlanılmamaktadır. Anayasa koyucu istisna koymak istediğinde bunu açıkça yapmakta olup, hukukta istisnalar dar yorumlanır ve yorum yoluyla istisna üretilemez. Bir anayasa maddesine veya kanun maddesine istisna getiren bir hüküm yok ise Anayasa veya kanun maddesi ‘derhal uygulama ilkesi’ doğrultusunda, herkese ve devam eden durumlara da uygulanır. Burada geçmişe yürürlük veya yürümezlik sorunu, kazanılmış hakların korunması durumu gibi problemler de söz konusu değildir. Dolayısı ile 10 Ağustos 2014 ve 24 Haziran 2018 tarihlerinde iki kez aday olup seçilen Erdoğan’ın üçüncü kez adaylığının Yüksek Seçim Kurulu tarafından kabulü açıkça Anayasaya aykırıdır.
“Yüksek Seçim Kurulu’nun da Anayasa ve tüm mevzuata uymasının anayasal bir zorunluluk ve hukuk devletinin gerekliliği olduğu unutulmamalıdır”
Bunun yanında; Anayasa’nın 116/3 maddesi ise ‘Cumhurbaşkanının ikinci döneminde meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir’ hükmünü ihtiva etmektedir. 10 Mart 2023 tarih ve 23128 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2023/121 sayılı “Cumhurbaşkanı Kararı” ile seçimlerin yenilenmesine karar verilmiştir. Seçimlerin yenilenme kararı TBMM tarafından değil, Cumhurbaşkanı tarafından alınmıştır. Dolayısıyla bu bakımdan da Erdoğan’ın üçüncü kez aday olması hukuken mümkün değildir.
Anayasa’nın 11. maddesine göre ‘Anayasa hükümleri yasama, yürütme, yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır’. Bu çerçevede yukarıda anılan gerekçelerle Erdoğan’ın üçüncü kez aday olması, Anayasaya göre mümkün değildir. Yine anılan Anayasanın 11. maddesi göz önünde tutularak, Yüksek Seçim Kurulu’nun kararlarının kesinliği ve üst itiraz mercii bulunmamasından kastın keyfi yorum üretme ve istisna yaratma olmadığı, Yüksek Seçim Kurulu’nun da Anayasa ve tüm mevzuata uymasının anayasal bir zorunluluk ve hukuk devletinin gerekliliği olduğu unutulmamalıdır.
Sonuç olarak yukarıda detaylı bir şekilde gerekçelendirildiği ve izah edildiği üzere; yeniden aday olmak için gerekli şartları hukuken belirgin bir şekilde taşımayan Recep Tayyip Erdoğan’ın adaylığının kabulüne ilişkin Anayasaya açık bir şekilde aykırı olan ve iptal edilmediği takdirde hukuk devleti ilkesinin üzerinde kara bir leke olarak kalacak olan 2023/80 sayılı Yüksek Seçim Kurulu kararının iptalini ve Recep Tayyip Erdoğan’ın adının aday listesinden çıkarılmasını arz ederim.”
