Yılın ilk 9 ayında gerçekleşen 5,6 milyar net doğrudan yatırım girişinin yüzde 86’sı gayrimenkul sektörüne gitti.
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV), Doğrudan Yatırımlar Bülteni’ni yayımladı. Verilere göre, yılın ilk dokuz ayında doğrudan yabancı yatırım girişleri 9,3 milyar dolar, yurt dışına doğrudan yatırım çıkışları 3,7 milyar dolar oldu. Net girişler ise 5,6 milyar dolarlık seviyesi ile geçen yılki düzeyinde gerçekleşti.
Ocak-Eylül 2022 döneminde, gayrimenkul kaynaklı net girişler 2021 yılında 3,95 milyar dolar iken, bu yıl yüzde 21,3 artarak 4,79 milyar dolara yükseldi. Gayrimenkulun toplam (net) içindeki payı da yüzde 71’den yüzde 86’ya ulaştı. Diğer bir ifadeyle, 4,8 milyar dolar düzeyindeki net gayrimenkul yatırımları hariç tutulduğunda doğrudan yatırım kaynaklı net sermaye girişi 787 milyon dolara gerilemekte.
Yüzde 15’ten yüzde 90’lara çıktı
TEPAV raporunda, gayrimenkul sektörünün artan payı için şu ifadelere yer verildi:
“Bu dönemde dikkat çeken diğer bir gelişme de, gayrimenkul kaynaklı yatırımların sürekli artması ve toplam girişler (net) içindeki payının yüzde 15’lerden yüzde 90’lara çıkmasıdır. Gayrimenkul alımları ( net) 2006 yılında 2,9 milyar doları düzeyinde iken 2021 yılında 5,6 milyar dolara, Eylül 2022 itibarıyla yıllıklandırılmış veriler ile 6,5 milyar dolara ulaşmıştır. Net girişler içindeki pay ise yüzde 15,2’den 2021 yılında yüzde 81,9’a, Eylül 2022’de de yüzde 93,9’a ulaşmıştır. Diğer bir ifadeyle, yabancıların gayrimenkul alımları temel doğrudan yatırım kaynağı olmuştur; gayrimenkul dışında doğrudan yabancı yatırım girişleri 2021 yılında 1,2 milyar dolara, Eylül 2022 itibarıyla da 421 milyon dolara gerilemektedir”
Yabancıların gayrimenkul sektörüne artan ilgisi için vatandaşlık hakkına yönelik mevzuat değişikliğinin etkili olduğu belirtilirken “2012 yılında çıkarılan 6302 sayılı ‘Mütekabiliyet Yasası’ değişikliğiyle, daha önce yabancı uyruklu bir kişinin Türkiye’de taşınmaz edinimi koşulu olan ve yabancı uyruklu kişinin ülkesinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına aynı hakkın tanınmasını şeklinde tanımlanan karşılıklılık şartı kaldırılmıştır” denildi.
Yatırımların yüzde 70’i Avrupa’dan
Hizmetler sektörü doğrudan yatırım girişlerinde temel sektörü oluştururken, Türkiye’ye yapılan yabancı yatırımların yarısından fazlası finans-sigorta ile toptan ve perakende ticaret sektörlerinde yapıldı. İspanya, büyük kısmı Nisan ve Mayıs aylarında olmak üzere toplam 1,6 milyar dolarlık yatırımı ile Türkiye’ye en fazla yatırım yapan ülke konumunda bulunuyor.
Doğrudan yabancı yatırımların yüzde 70’inden fazlası Avrupa ülkeleri tarafından yapılmakta. Hollanda en yüksek paya sahip olurken, Almanya, Avusturya, Belçika, Fransa, İngiltere ve Lüksemburg Türkiye’de yatırımları ile öne çıkan diğer Avrupa ülkeleridir. Asya kıtasında Azerbaycan ve körfez ülkeleri, Amerika kıtasında da Amerika Birleşik Devletleri yatırımları ağırlıkta bulunuyor.
Doğrudan yatırımlar azalmaya devam ediyor
Raporda, “2006 yılı sonrası doğrudan yabancı yatırım girişlerinin seyri incelendiğinde, 2011 ve 2015 yılları dışında, aşağı yönlü bir eğilim izlediği, net girişlerin de buna paralel olarak yaklaşık 20 milyar dolar düzeyinden 5 milyar doların altına kadar gerilediği gözlenmektedir. 2022 yılında da sınırlı bir artış gözlenmektedir. Doğrudan yatırım girişleri 2007 yılında 22 milyar dolar ile tarihi yüksek seviyeye yükselmiş ancak, izleyen yıllarda bu ivme korunamamış ve 2020 yılında 7,8 milyar dolara kadar gerilemiştir” notu düşüldü.
