Sigara kâğıtlarına tütün doldurarak veya içi tütün doldurulmuş makaronları poşetlenip satılması 1 Temmuz itibariyle yasaklandı. 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda bu yönlü yapılan değişiklik 26 Haziran tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştı. Bu yasakla yurttaşların sigara zamlarından sonra yöneldiği tütün satışını gerçekleştirenler hakkında cezai yaptırım uygulanacak. Yasa gereği bu türde satış yapanlar 3 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası ile yargılanacak. Ayrıca 1 Temmuz 2021 tarihinden itibaren Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan yetki belgesi almadan veya bildirimde bulunmadan tütün ticareti yapmak yasaklanacak.
AKP’nin iktidarda geldiği günden bu yana tütün mamullerinden elde ettiği Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) devasa rakamlara ulaştı. Tütün ürünlerinden sadece 2019 yılında yaklaşık 50 milyar TL ÖTV vergisi elde edildi.
AMAÇ TOPLUM SAĞLIĞI MI?
Daha önce birçok kez tütün ürünlerine zam uygulayan iktidar, zam yoluyla sigara kullanımını azaltma iddiasında. Ancak Türkiye’de özellikle sigara üzerinden alınan ÖTV’nin artırılması tüketicileri kaçak sigara tüketimine yönelttiği için zamların sigarayı bıraktırma üzerindeki etkisi bilinmiyor. Türkiye’de sigara içenlere dair veriler de iktidarın bu yönlü iddialarıyla uyuşmuyor.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Amerikan Kanser Topluluğu ve Dünya Akciğer Vakfı’nın katkılarıyla hazırlanan Tütün Atlası’na göre Türkiye’de 14,5 milyon kişi ve 252 bin çocuk tütün ürünü kullanıyor.
SİGARADAKİ ÖTV ORANI HER GEÇEN YIL ARTTI
Bir yandan toplum sağlığını düşündüğünü iddia eden iktidarın 2006-2018 döneminde tütün mamulleri üzerinden topladığı vergilerin toplam ÖTV gelirleri içindeki payı yüzde 26,74.
Bu oran 2017 yılında 27,06 iken, 2018 yılında ise 31,91’e yükseldi. Böylelikle ÖTV gelirlerinin yaklaşık üçte biri sigara başta olmak üzere tütün mamullerinden elde edildi.
1O YILDA 303 MİLYAR TL DEVLET KASASINA GİRDİ
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilere göre, son 10 yılda tütün mamullerinden toplamda 303 milyar 115 milyon TL vergi tahsil edildi. Tütün mamullerinden 2010 yılında 14,78 milyar TL olan vergi tahsil edilirken, bu verginin yıllara göre dağılımı şöyle oldu: 2011 yılında 15,85, 2012 yılında 19,98, 2013 yılında 21,33, 2014 yılında 23,02, 2015 yılında 26,97, 2016 yılında 32,24, 2017 yılında 37,43, 2018 yılında 42,72 ve 2019 yılında 50,36.
Böylelikle 2020 yılının ilk dört ayıyla birlikte toplamda 303 milyar 115 milyon TL vergi elde edildi.
İKTİDAR UMUDUNU SİGARA İÇENLERE BAĞLADI
İktidara geldiği günden bu yana tütün ürünlerine yapılan zamlarla fazla vergi almayı amaçlayan AKP iktidarı için tütün ürünlerine uygulanan vergilerin anında hazineye aktarılması hazır kaynak olarak görülüyor. İktidar, alkol ve sigara tüketiminden de 2020 yılında yaklaşık 90 milyar TL’lik vergi geliri elde etmeyi planlıyor.
İktidarın en son tütün ürünlerini satanlara dönük aldığı yasak kararının sadece sarma sigara kullananlara dönük olması, iktidarın toplum sağlığından öte vergiyi öncelediğinin basit bir kanıtı. Birçok kesim sigara kâğıdı içine sarılan kıyılmış tütün satışlarının vergiye tabi olmaması nedeniyle iktidarın böylesi bir karar aldığını düşündürüyor.
KAYNAK: MEZOPOTAMYA AJANSI – SELMAN GÜZELYÜZ
