Türkiye’de dövize Endeksli Mevduat’la yüksek kura karşı yabancı yatırımcı bile korumaya alınırken sade vatandaşın sofrasını zamlar vurıuyor. Kıymanın fiyatı 83 liraya, ramazan pidesinin ise 6 liraya çıkmış durumda. Yurttaşların sıkıntısı her geçen gün daha fazla artarken uzmanlar destek finansmanların, kuru baskılama adına yanlış modellere aktarılacağına temel geçim kalemlerinin istikrarı için harcanması gerektiğini vurguluyor.
‘En büyük faiz verilecek’ tartışmalarına konu olan Dövize Endeksli Mevduat’ta ilk vadeler dolarken temel gıdada ardı ardına gelen zamlar ‘Kura garanti var sofraya yok’ tartışması başlattı. Karar’ın haberine göre Ramazan öncesi yangını büyüten ilk gelişme pidenin 6 liraya çıkması oldu. Et ve Süt Kurumu da et fiyatlarına yüzde 48 zam yaptı. Kıymanın kilosu 56 liradan 83 liraya, kuşbaşının kilosu 62.50 liradan 92 liraya yükseldi.
Ramazan’ın vazgeçilmezi hurma ise 200-300 TL bandına çıktı. İthalata bağımlılığa dikkat çeken uzmanlar, et fiyatlarındaki artışa yem maliyetlerindeki tırmanışın yol açtığını belirtti. DEVA Partili Mehmet Emin Ekmen “Bu zam yeni fiyatlara giriş. Hükümet tarımı da hayvancılığı da öldürdü” tepkisini gösterdi. Buna karşılık Hazine Bakanı “TL en düşük durumda, daha ineceği bir yer yok. Vatandaş rahat olsun” dedi.
Asgari ücrete yapılan zam yılın ilk üç ayında hem enflasyona ezildi hem de açlık sınırının altında kaldı. Eriyen ücretler karşısında ara zam beklentisi oluşurken hükümet ikinci bir artışa kapıları kapattı. Zam tartışmalarına noktayı koyan Çalışma Bakanı Bilgin, ‘’İlk kez asgari ücreti yüzde 50 üzerinde artırdık. Bu günlerde yeniden asgari ücret tartışmalarını anlamlı bulmuyorum. Çünkü gerekeni enflasyon farkı ile yaptık. Bu durumlarda işçiyi de iş vereni de düşünmek lazım’’ dedi.
TL’de yaşanan değer kaybı, yüksek enflasyon asgari ücreti daha yılın başında eritti. 2022’nin ikinci ayında açlık sınırının altında kalan asgari ücret yılın üçüncü ayında ise enflasyonun gerisine düştü. Ocak ayında yapılan yüzde 50’lik artışa rağmen alım gücü hızla tükenince ara zam tartışmalarını da alevlendi. AK Parti Grup Başkanvekili Cahit Özkan, asgari ücrete yıl içinde iki kez zam yapılabileceğini belirterek, ‘’Zamanı geldiğinde bir yıl geçmesi beklenmeksizin zam yaparız’’ ifadeleri ve Cumhurbaşkanlığı Ekonomi Politikaları Üyesi ve eski Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci’nin de ‘’Enflasyonist ortam maalesef böyle. Matematik belli. Yılbaşında verilen zam enflasyonun altında ise akıl ve vicdan der ki gel arkadaş bunu düzeltelim’’ açıklamaları zam beklentilerini artırdı. Ancak zam beklentilerine son noktayı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin koydu. Bilgin, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez asgari ücretin yüzde 50 üzerinde arttırıldığını belirterek ‘’Bu günlerde yeniden asgari ücret tartışmalarını anlamlı bulmuyorum. Çünkü gerekeni enflasyon farkı ile yaptık. Bu durumlarda işçiyi de iş vereni de düşünmek lazım. Çünkü asgari ücret artarken, iş verenlerin de maliyeti arttı’’ ifadelerini kullandı. Ekonomik tahribatı bertaraf etmenin yolunun üretim, büyüme ve istihdam olduğunu söyleyen Çalışma Bakanı Bilgin, ‘’ Önümüzdeki dönemde de enflasyonun aşama aşama düşeceğini hep beraber göreceğiz. Türkiye’de yeni istihdam modeli ile bunu başaracaktır’’ dedi. Öte yandan CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, yaptığı açıklamada, asgari ücretin yılda 2 kez belirlenmesi ile ilgili kanun teklifini TBMM’ye sunduklarını bildirmişti.
DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, asgari ücrete ara zammın önünde bir engel olmadığını belirterek ‘’Hükümet tarafından belirlenen asgari ücret, daha yılın ikinci ayında yoksulluk, açlık sınırının altına geriledi. Biz, asgari ücretin, yaşanan enflasyon, bu kaybının derhal giderilmesi gerektiğini belirtiyoruz. Evet, yüzde 50 zam yapıldı ama daha zamlı asgari ücreti almadan bu artık eriyip gitti. Derhal Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplanmalı. Bunun önünde yasal hiçbir engel yoktur. Hükümet temsilcilerinden ‘yasal değişiklik lazım’ açıklamalarını duyuyoruz. Gerek İş Kanunu gerek Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun yönetmeliği açıkça söyler. Asgari ücret en fazla iki yıl için belirlenir. Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun hemen toplanması ve güncellemenin önünde hiçbir engel yoktur. Asgari Ücret Tespit Komisyonu, Çalışma Bakanlığı çağrısıyla toplanmalı. Tüm ücretlere asgari ücret oranında zam yapılmalı. En düşük emekli aylığı da asgari ücret oranına yükseltilmeli’’ dedi.
Asgari ücrete ara zam tartışmalarını değerlendiren sosyal güvenlik uzmanı Özgür Erdursun devletin desteğiyle, işverenin maliyetinin artırılmadan artış yapılabileceğini belirtti. Sosyal medya hesabından açıklama yapan Erdursun, ‘’Asgari Ücret en alt ücrettir, asgari ücretle çalışma süresi olmalıdır. Bir yıl çalışma süresini dolduran kişi asgari ücretle çalışmamalıdır. Bu süre içinde sigorta primi alınmamalıdır. Bu süre mesleki tecrübe süresi olmalıdır… Asgari Ücreti hükümet ödemiyor, esnaf, işveren ödüyor. Asgari Ücrete devlet destek olabilir. Asgari Ücretin ve diğer ücretlerin bir miktarını sigorta priminden muaf tutabilir. Maliyetini yükseltmeden arttırabilir! Bunun dışında artış yapılacaksa hükümet değil işveren yapmış olur’’ ifadelerini kullandı.
Türk-İş verilerine göre, 2022 Şubat’ta açlık sınırı asgari ücretin 300 TL üzerine çıkarak 4 bin 552 TL’ye yükseldi. Şubatta yoksulluk sınırı ise 15 bin lirayı aştı. TÜİK’in aylık enflasyon verilerini duyurma tarihinden önce açıklanan Türk-İş raporu, TÜİK enflasyon tahminlerine dair göstergelerden biri olarak değerlendiriliyor. Türk-İş, mutfak enflasyonundaki artışın aylık yüzde 7,12, son 12 ayda ise yüzde 66,38 olduğunu açıkladı. Gıda ürünlerinde KDV’nin yüzde 1’e düşürülmesinin etiketlere 14 Şubat’ta yansıdığının altı çizilen açıklamada, “Ancak öncesinde yükselmiş olan başta yumurta ve un gibi temel gıda ürünleri ile yükselişi durdurulamayan meyve-sebze fiyatları yüzünden vatandaşın reel geliri bu ayda da geriledi. Özellikle taze sebze-meyve, üretim ve tedarik maliyetlerinin yanında ürün azlığından dolayı cep yakmaya devam etti” denildi.
Ekonomik krizin faturası her geçen gün ağırlaşırken zamlarda peş peşe gelmeye devam ediyor. Ramazan ayına sayılı günler kala iftar sofralarının vazgeçilmezi hurmanın fiyatı yüzde 35 artarken, kamu kuruluşu olan Et ve Süt Kurumu da kırmızı et fiyatlarına yüzde 48 oranında zam yaptı. Mutfağın yanı sıra akaryakıta da pompaya yansıyacak şekilde zam geldi.
Her geçen gün biraz daha ağırlaşan ekonomik koşullar zam furyası olarak vatandaşa dönüyor. Dur durak bilmeyen fiyat artışları vatadaşın belini bükmeye devam ediyor. Geçim derdi katlanan vatandaşların ucuz gıda kuyruklarına her gün yenisi ekleniyor. Et ve Süt Kurumu (ESK), kırmızı et fiyatlarına yüzde 48 zam yaptı. apılan zamların ardından 1 kg kıymanın kilosu 56 liradan 83 liraya, 1 kg kuşbaşının fiyatı da 62,50 liradan 92 liraya yükseldi. Kurum, karkas kesim fiyatının yerli hayvanda 60 lira, ithal hayvanda 58 lira fiyat uygulamasına devam ediyor. Serbest piyasada karkas kesim fiyatları 80 liraya çıktı. Kurumun et fiyatlarına zam yapacağının duyulmasından sonra vatandaş ucuz et alabilmek için Sivas’ta mağaza önünde yüzlerce metre kuyruğa girdi. Ramazan ayına sayılı günler kala sofraların vazgeçilmez hurma, tezgahlarda yerini almaya başladı. Geçtiğimiz yıla göre hurma fiyatları arttı. Yüzde 35 zam yapıldığını söyleyen Eminönü esnafı, vatandaşı ortalama yarım kilo aldığını belirtti. Hurma fiyatları 200 TL ile 300 TL arasında değişiyor. Ramazan ayında temel gıda besinlerinin başında gelen pidenin fiyatı da 6 liraya çıkarılıp ve gramajı düşürüldü. Öte yandan, benzin ve motorine mart ayı içerisinde gelen zamların ardından, 3 gün üst süte indirim gelmişti. Ancak indirim uzun sürmedi. Bugünden geçerli olmak üzere akaryakıta litre fiyatı benzinde 1 lira 60 kuruş, motorinde 1 lira 68 kuruş zam geldi. Bu zamla birlikte, İstanbul’da bir litre benzinin fiyatı 19,70 TL’ye, bir litre motorinin fiyatı 22,25 TL’ye yükseldi. Benzinin litresi Ankara’da 19,80 TL’ye, İzmir’de 19,82 TL’ye, motorinin litresi ise Ankara’da ve İzmir’de 22,36 TL’ye çıktı. Zamlara tepki gösteren DEVA Partili Mehmet Emin Ekmen “Bu zam yeni fiyatlara giriş. Hükümet tarımı da hayvancılığı da öldürdü” dedi.
