Zararın yarısı BOTAŞ’tan kaynaklanırken, özelleştirileceği bilinen TCCD işletmesi 2,5 milyar zararla BOTAŞ’ı takip etti.
Hazine ve Maliye Bakanlığı 2019 yılına ilişkin ‘Kamu işletmeleri raporu’nu yayımladı. Buna göre 2017’de 5,28 milyar lira,, 2018’de ise 2,88 milyar lira kar eden kamu iktisadi işletmeleri ve bankaları, 2019’da 1,67 milyar lira zarar etti. KİT bütçeleri 7,32 milyar lira faiz dışı açık verirken, bazı kurumların malı göstergeleri çok daha kötü durumda. 18 kamu işletmesinin derlendiği raporda özellikle borç artışı korkutucu şekilde artıyor.
2018’de kısa vadeli mali borçların büyüklüğü 8,41 milyar Lira iken, bu tutar 2019’da yüzde 103 artışla 17,08 milyar liraya ulaşmış durumda. KİT’lerin yarattığı katma değerin GSYH içindeki payı ise 2016’dan bu yana giderek düşüyor. 2017’de KİT’ gelirlerinin GSYH içindeki payı binde 8,4 iken bu oran 2018’de binde 7,4’e 2019’da ise binde 6,1’e geriledi.
En büyük zarar BOTAŞ’ın
Kamu işletmeleri raporu’na göre 18 kamu işletmesi içinde en büyük zarar Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ’nin (BOTAŞ). 2018’deki zararı 2 milyar 481 milyar TL olan kurumun 2019 yılı zararı yüzde 126 artışla 5 milyar 613 milyon TL’ye dayandı. Öte yandan BOTAŞ’tan piyasaya döviz satmak için Merkez Bankası’na ve Kamu Bankaları’na kaynak aktarıldığı da spekülasyonlar arasında. Bakanlığın raporuna göre ise zararın kaynağında finansman giderleri var. Fiyat artışları nedeniyle brüt satışlar toplamının yüzde 27 artışla 65 milyar TL’ye ulaştığı kurum, döviz kurlarındaki artış neticesinde satışların maliyetlerinde yüzde 21’lik artış yaşanarak 71 milyar TL’lik gidere katlandı. 2018 yılında 905 milyon TL’lik finansman gideri ise 2019’da yüzde 175’lik artışla 2 milyar 491 milyon TL’lik finansman giderine katlandı.
ÇAYKUR bile zarar ediyor
Dünya’da kişi başına çay tüketiminde lider ülke olan Türkiye’de, ülkenin çay üreten mali tekeli zarar ediyor. Bu nedenle zarar ettiğinde en çok şaşırılan kurum ÇAYKUR oluyor. Kurumun 2017’de başlayan zararı 2019’da da devam etti. 2017’de 267,7 milyon lira, 2018’de ise 657,1 lira zarar eden kuru, 2019’da da 635,1 milyon lira zarar etti.
TCDD zararı 2,5 milyara dayandı
Özelleştirileceği konuşulan TCDD işletmesi ise yine zarar eden kurumlar arasında başı çekiyor. 2017’den bu yana her yıl zarar eden işletmenin 2019 yılı zararı 2 milyar 546 milyon TL. Kurum 2017’de 2 milyar 2 milyon TL, 2018’de ise 2 milyar 558 milyon TL zarar etmişti.
***
Üçte biri zarar ediyor
18 kamu işletmesinin 6’sı 2019’da zarar etti. Toplam zarar ise 10 milyar liranın üzerinde. Zararın yarısı BOTAŞ’ın 5,6 milyarlık zararından kaynaklandı.
Zarar eden kurumlar;
1-BOTAŞ: 5 milyar 613 milyon TL
2-Türkiye Taş Kömürü Kurumu (TTKK): 1 milyar 111 milyon TL
3- TCDD: 2 milyar 547 milyon TL
4-Et ve Süt Kurumu: 34,7 milyon TL
5-ÇAYKUR: 635,1 milyon TL
6- TEDAŞ: 389,4 milyon TL
Kar eden kurumlar
1-Elektrik Üüretim AŞ (EÜAŞ): 176,8 milyon TL
2-Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ): 2 milyar 65 milyon TL
3-Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ): 101 milyon TL
4- Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO): 1 milyar 203 milyon TL
5-Eti Maden Genel Müdürlüğü: 2 milyar 772 milyon TL
6-Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ): 4 milyar 171 milyon TL
7-Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü: 1 milyar 2 milyon TL
8-Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü: 20,8 milyon TL
9-Toprak Mahsülleri Ofisi (TMO): 109,7 milyon TL
10-Devlet Malzeme Ofisi (DMO): 107,3 milyon TL
11-Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK): 694,8 milyon TL
12-Türkiye Elektromekanik Sanayi AŞ: 3,1 milyon TL
