Yaşananlardan kadın esnaflar daha çok etkilendi. Kadın esnaflar, önlemlerin işletmelerin hesaba katılmadan yapılmasını eleştirerek, “Hiçbir yardım alamıyoruz, dayanma gücümüz kalmadı” dedi.
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi’nin (DİSKAR) verilerine göre, pandemi süresince her dört kadında biri çalışırken, geniş tanımlı kadın işsizliği ise yüzde 37,7 oldu.
Covid-19 döneminde kadınların aylık ortalama iş kaybı 1 milyon 484 bin oldu, kadın işgücü son bir yılda yüzde 8,2 azaldı. Pandemi ve ekonomide yaşanan zikzaklar tüm esnafları etkisi altına alırken, bunda en fazla nasibini alan kesimlerin başında kadınlar geldi.
Konak ilçesine bağlı Alsancak’ta 12 yıldır esnaflık yapan Tuğba Özçakar, pandeminin getirdiği kapatmalardan dolayı mağdur olan esnaflardan.
Mekanlara getirilen akşam saat 19.00’a kadar açık kalması uygulamasının yeterli olmadığını dile getiren Özçakar, şöyle dedi:
“İnsanlar işlerinden çıktığı saatlerde mekanımızı kapatmak zorunda kalıyoruz. Bizim gibi işletmelerin paket servisi de mümkün değil. Saatleri biraz daha uzatabilirler. Ayrıca alışveriş merkezleri, toplu taşımalar her yer açıkken, bizlerin kapalı kalması aklımız almıyor. Kişi kısıtlamalarına zaten biz uyuyoruz. Müşterilerimiz de gereken tedbiri gösteriyor.”
Kullandıkları malzemelere gelen zammı satış fiyatlarına yansıtamadıklarını kaydeden Özçakar, “Ailece çalışıyoruz. Kızım dokuz yaşında. Onu bırakacak kimsem olmadığı için online eğitimini içeride kurduğumuz bir odada alıyor. Mümkün mertebe açılmadan, tasarruf ederek, yaşamımızı idame ettirmeye çalışıyoruz. Haksızlık, hırsızlık yapmıyoruz. Kimseden de bir şey istemiyoruz, bıraksınlar işimizi yapalım” tepkisinde bulundu.
Kemeraltı Çarşı’sında 20 yıldır kahve ve kuruyemiş satarak, geçimini sağlayan Ayşe Çimen, “Esnaflık hayatımda ilk defa böyle bir dönem yaşıyorum. Pandemiden dolayı işlerimiz oldukça kötüleşti. Geçtiğimiz depremde dükkanım yıkıldı, can kaybımız olmadı ama ciddi bir ekonomik sıkıntı yaşattı. Hepimiz için çok zor bir süreç yaşıyoruz” diye belirtti.
Hükümetin pandemiden dolayı esnaf kredileri ve vergilerini öteleyebileceği bir formül sunduğunu ancak bunun rahatlatmadığını, faiziyle beraber ödemek zorunda bırakıldıklarını belirten Çimen, “Bu bir yardım değil, çözüm değil. Pandemi, deprem, sel felaketi esnafı vurdu. Burada pek çok esnaf kepenk kapatmak zorunda kaldı. Çalışanların çoğu işsiz kaldı. Bizlere ve çalışanlarımıza hayatımızı idame ettirebileceğimiz bir formül bulmalılar” ifadelerini kullandı.
Alsancak’ta 25 yıldır kafe işleten Göknur Karadağ, önlemlerin yetersiz olduğunu vurgulayarak, “Bir yıldır hem ekonomik hem de psikolojik olarak çok zarar gördük. Esnafların ekonomik ve tedbir talepleri karşılanmadı” dedi.
Pandemiden iki yıl önce aldığı borçla dükkan açan Neriman Koç da, salgına kadar borçlarını ödeyebildiğini ancak salgınla birlikte ödeyemez duruma geldiğini dile getirdi. Küresel bir salgına karşı önlemlerin, özellikle yoksul kesimi, gündelik geliri olanları ve küçük işletmeleri hesaba katan bir yöntemle yapılması gerektiğini söyleyen Koç, şöyle dedi:
“Bir yıl içinde beş esnaf arkadaşımız dükkanlarını kapattı. Biz daha ne kadar ayakta kalırız bilemiyoruz.”
