Bu veri beklentilerin üzerinde.
Reuters ajansının anketinde enflasyonun Mayıs ayında düşük enerji fiyatları ve zayıf seyreden talebin temel gıda grubundaki kısmi fiyat artışlarını dengelemesiyle bir önceki yılın aynı ayına göre sınırlı bir artışla %11 seviyesinde olması bekleniyordu.
Reuters’ın 15 katılımcıyla gerçekleştirdiği ankette yıllık enflasyon için tahminler %11,73 ila %10,55 bandında yer alıyordu.
Bloomberg HT’nin anketine göre ise enflasyonun aylık yüzde 0,7; yıllık yüzde 10,66 olması bekleniyordu.
Dolar/TL kuru yükseldi
Enflasyon verisinin beklentilerin üzerinde gelmesinin ardından Dolar/TL kurunda yükseliş yaşandı.
Dün yüzde 1’in üzerinde düşüşle 6,81’den 6,69’a kadar gerileyen dolar bu sabaha 6,70 seviyesinde başladı; tahminleri aşan enflasyon verisinin ardından 6,74’e kadar yükseldi.
En yüksek artış alkollü içecekler ve tütünde
Bir önceki yılın aynı ayına göre ana gruplarda yaşanan tüketici fiyat endeksindeki artış şu şekilde gerçekleşti:
Eğlence ve kültür %3,74
Ulaştırma %6,69
Giyim ve ayakkabı %7,68
Konut %14,45
Çeşitli mal ve hizmetler %20,86
Alkollü içecekler ve tütün %21,41
Mayıs ayında bir önceki aya göre tüketici fiyatlarında yaşanan değişimde ise en az artış gösteren gruplar %0,16 ile lokanta ve oteller, %0,22 ile sağlık ve %0,24 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu.
Aylık artışın yüksek olduğu gruplar ise sırasıyla, %6,85 ile giyim ve ayakkabı, %3,30 ile ulaştırma ve %1,92 ile çeşitli mal ve hizmetler oldu.
Mayıs ayında endekste kapsanan 418 maddeden, 66 maddenin ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken 70 maddenin ortalama fiyatında değişim olmadı. 282 maddenin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti.
Politika faizi ve enflasyon arasındaki fark açıldı
Kurdaki sert değer kaybı ardından Ekim 2018’de yıllık enflasyon %25,24 ile son 15 yılın rekor seviyesini görmüştü.
Yıllık enflasyon bu tarihten itibaren düşüş eğilimine girdi ancak enflasyonda kalıcı tek haneye henüz ulaşılmadı.
Mayıs ayı enflasyon verisi ile birlikte TCMB’nin %8,25 seviyesindeki politika faizi ile yıllık enflasyon arasındaki fark 3 puanı aştı.
Reuters’ın haberine göre politika faizinin enflasyonun bu denli altında kalması TCMB’nin devam eden faiz indirimlerine ilişkin soru işaretlerini artırıyor.
Reuters’a konuşan Capital Economics’ten Jasson Tuvey, “Enflasyonunun Mayıs ayında yıllık bazda %11,4’e yükselmesi, ayın ilk günlerinde TL’deki sert değer kaybı etkisinin zayıf iç talebin fiyat baskısı üzerindeki etkisini dengelediğini ortaya koyuyor. Ancak TL’nin son birkaç hafta toparlanmasıyla TCMB’nin bu ayki PPK toplantısında da faizleri düşürmesini engellemek pek mümkün değil” dedi.
Çekirdek enflasyonun yıllık olarak %10,32 geldiğine dikkati çeken BlueBay portföy yönetiminden piyasalar masası stratejisti Timothy Ash, “Merkez Bankası’nın enflasyonu dikkate almadığını, asıl gündeminin büyüme ve AKP’nin yeniden seçilmesi olduğunu” öne sürdü.
Reality is I guess that CBRT does not care about inflation, a reflection of fact inflation is more that twice the price target. It cares about growth and agenda is the re-election of the ruling AKP. Assumption still that easing cycle will continue. https://t.co/vdupmanHYL
— Timothy Ash (@tashecon) June 3, 2020
Ekonomist Fatih Özatay ise “Kırılgan olmayan ama Covid-19 salgını nedeniyle küçülen bir ülkede eksi reel faiz normal; ama riski yüksek, salgın öncesinde kırılgan, salgınla daha da kırılganlaşan bir ülke için normal değil” yorumunda bulundu.
#enflasyon %11.4#TCMB faizinin 3.1 puan üzerinde
Mevduat faizinin de üzerinde
Kırılgan olmayan ama COVID19 salgını nedeniyle küçülen bir ülkede eksi reel #faiz normal
Ama riski yüksek, salgın öncesinde kırılgan, salgınla daha da kırılganlaşan bir ülke için normal değil
— Fatih Özatay (@OzatayFatih) June 3, 2020
Enflasyonda vergi etkisi
Ekonomist Banu Kıvcı Tokalı, enflasyonun haziranda düşmesini beklediğini şu sözlerle açıkladı:
“Yüksek Mayıs enflasyonunda, mevsimsellik, petrol ve altın fiyatlarında yükseliş, kurun bazı dayanıklı tüketim sektörlerine yansıması ve virüs kaynaklı artışlar etkili. Yıllık enflasyonun haziranda %12’ye yakın tepe yapıp sonrasında düşüş trendiyle tek haneye inmesini bekliyorum.”
Yüksek Mayıs enflasyonunda, mevsimsellik, petrol ve altın fiyatlarında yükseliş, kurun bazı dayanıklı tüketim sektörlerinde yansıması ve virüs kaynaklı artışlar etkili. Yıllık #enflasyon Haziran’da %12’ye yakın tepe yapıp sonrasında düşüş trendiyle tek haneye inmesini bekliyorum.
— Banu Kıvcı Tokalı (@Banu_KT) June 3, 2020
Prof. Dr. Burak Arzova ise mayıs enflasyonunun beklentilerin üzerinde gelmesini şu etmenlere bağladı:
1. Sigara ve tütün zammının etkisi
2. Giyim ve ayakkabıda beklenti üzeri artış
3.Ulaştırmada beklenti üstü artış
3. İthal ürünlere getirilen ithal vergi artışlarının etkisi
Mayıs ayı enflasyonu aylık bazda %1,36 geldi. Beklenti: %0,7
Sapmanın nedeni şunlar olabilir:
1. Sigara Tütün Zammı etkisi
2. Giyim ve Ayakkabıda Beklenti üzeri artış
3.Ulaştırmada beklenti üstü artış
3. İthal ürünlere getirilen ithal vergi artışlarının etkisi— Prof.Dr.Burak ARZOVA (@arzovaone) June 3, 2020
Ekonomist Mustafa Sönmez, Twitter’dan yaptığı değerlendirmede enflasyonda verginin etkisine dikkati çekti:
“Devletin içki-sigara, akaryakıt fiyatlarını dolaylı vergilerle yönlendirdiği bilinir. Bu ürünler dışarıda bırakılsa yıllık TÜFE %9,5 gibi. Demek ki 2 puan enflasyona doğrudan devlet sebep oluyor.”
Devletin içki-sigara , akaryakıt vb fiyatlarını aldığı dolaylı vergilerle yönlendirdiği bilinir.
Bu ürünler dışarıda bırakılsa yıllık Tüfe %9,5 gibi.
Oysa içerince %11.5.
Demek ki 2 puan enflasyona dogrudan devlet sebep oluyor. pic.twitter.com/1HryVCKroT— Mustafa Sönmez (@mustfsnmz) June 3, 2020
Dünya Gazetesi yazarı Özcan Kadıoğlu ise enflasyonun yıllık olarak G7 ülkelerinde düşerken Türkiye’de yükselmesine dikkati çekti.
Merkez Bankası yıl sonunda enflasyonun %7,4’e gerilemesini bekliyor.
Reuters’a göre ise ekonomistler yıl sonunda enflasyonun %9,6 seviyesinde oluşacağını öngörüyor.
KAYNAK: BBC TÜRKÇE
