İslam inancı gereği varlıklı müslümanlar ihtiyaç sahibi olanlara belli miktarlarda ayni ya da nakdi yardımlarda bulunabilmektedirler. Bu yardımlar, “mübarek günlerde/aylarda” daha sık görülmektedir. İçinde bulunduğumuz şu günlerde, pandeminin de etkisiyle zekât kabul edecek kişi sayısı sanıyorum daha da artmıştır. Ayrıca “sadaka” denilen başka bir yardım türü daha vardır ki; bu, zekâttan ayrılır. Zekât, İslam’ın şartları arasında sayılırken, sadaka ise İslam’ın şartları arasında sayılmayan ve verme zorunluluğu bulunmayan bir yardım türüdür.
Ancak bu kişilere zekât, bağış, sadaka ya da benzeri bir isimle yapılacak her türlü yardım belli bir parasal sınırı aşınca maalesef vergi de doğacaktadır.
Buna göre zekât ya da sadaka alanların, bir karşılıksız intikal/aktarım sonucu menfaat elde etmelerinden dolayı vergi de ödemeleri gerekmektedir. Bu vergi, veraset ve intikal vergisidir. “Bağışın, zekatın vergisi mi olur?” dediğinizi duyar gibiyim; evet, vergisi var. 2021 yılı için tek seferde yapılan 7.703 TL’lik bağış, yardım, sadaka, zekat vs. hangi amaçla olursa olsun vergiye tabi olmaktadır.
Ne kadar vergisi var?
Herhangi bir şahsın para da dâhil olmak üzere bir varlığını karşılıksız (ivazsız) olarak bir başkasına vermesi, hediye etmesi, bağışlaması hallerinde İntikal Vergisi söz konusu olmaktadır. Bağışlarda, bağış yapılan kişi bağışı aldığı tarihten itibaren 1 ay içinde durumu vergi dairesine bildirmek zorundadır. Vergi dairesi bu tutardan 2021 yılı için 7.703 TL istisna tutarını düştükten sonra kalan tutarı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu md.16’daki tarifenin ikinci sütunundaki oran(lar)a göre hesaplar ve kişiye tebliğ eder. Bu kişi aynı süre içinde hesaplanan bu vergiyi de tek seferde ödemek zorundadır.
Bu tutar 2021 yılı için 7.703 TL’yi aşmıyorsa vergiye tabi değildir.
Sol elin verdiğini banka görmesin
Uygulamada bu bağışlar/yardımlar genelde elden verilmektedir. Bu nedenle de Gelir İdaresi Başkanlığı’nın bunu ispatlaması çok zor olduğundan konuyla ilgili pek bir işlem de yapılmamaktadır. Ancak bu parasal aktarım banka kanalı gibi ispatı güçlü bir sistem üzerinden yapılırsa vergi idaresinin işi kolaylaşır. Yani işin özü bu bağış banka vs kanalıyla açıklamada da sadaka, bağış vs yazıyorsa ve bu tutar 2021 yılı için 7.703 TL’yi aşıyorsa aşan kısmın ortalama %10 kadar vergi ödenmesi gerekmektedir. Vergi dairesine gitmez ve dolayısıyla da ödemezseniz hem ceza hem de geciktirdiğiniz için her ay için aylık %1,6 gecikme faiziyle ödemeniz gerekecektir. “Zekatla/bağışla sevindirip, vergiyle zora sokmayınız.” Aman dikkat..
Maliye Bakanlığı bu durumda nasıl bir işlem yapıyor?
Gelir İdaresi Başkanlığı ise çoğu zaman bu durumu “dini değerlerle” yapıldığını düşündüğünden sanırım pek işlem yapmamakta ve görmezden gelmektedir. Ama siz siz olun bana çıkmaz demeyip, 2021 yılı içinde 7.703 TL’nin üstünde bu tarz bir yardım ve özellikle banka gibi ispatı güçlü bir kurum vasıtasıyla yapıldıysa 1 ay içinde vergi dairesine gidip vergi dairesine işlemlerinizi başlatıp verginizi ödeyin. Benden uyarması.
* Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ali Fuad Başgil Hukuk Fakültesi, Mali Hukuk Anabilim Dalı Başkanı
