Hükümet pandemide önceliğin istihdam piyasası olduğunu belirterek bazı sektörlerde vergi indirimleri bazılarında ise vergi tahsilatlarının ötelenmesini de içeren birçok uygulamayı pandemi başlangıcından beri dönem dönem uyguluyor.
Ancak hükümetin pandemi desteklerinin bütçeye yansımasının sınırlı kaldı. Bunda etkenlerden biri desteklerin farklı kanallardan uygulanması. İstihdam piyasasını desteklemek için atılan adımların büyük bölümü, bütçe dışından İşsizlik Sigortası Fonu’ndan finanse ediliyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre bütçe fazlası kasımda yüzde 72.7 artışla 13.4 milyar lira, faiz dışı fazla yüzde 50.4 artışla 22.9 milyar lira oldu.
Bütçe ocak-kasım döneminde 2.98 milyar lira faiz dışı açık verdi. 2019 ocak-kasım döneminde faiz dışı fazla 2.84 milyar lira olmuştu.
Corona virüsüyle birlikte güncellenen Orta Vadeli Plan’da (OVP) bu yıl için bütçe açığının milli gelire oranı tahmini yüzde 2.9’dan yüzde 4.9’e revize edildi. OVP’de 2021 için yüzde 4.3, 2022 için yüzde 3.9, 2023 için yüzde 3.5 açık öngörüldü.
Ekonomistlerin hesaplamalarına göre son 12 aylık bütçe açığının milli gelire oranı yüzde 3.4 seviyesinde. Aralık ise her yıl yüksek bütçe açıkların yaşandığı bir ay oluyor.
Erdoğan yüzde 4.5 altını işaret etti
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan bütçe açığının milli gelire oranını 2020 sonu için yüzde 4.9 olarak hedeflendiğini belirtirken gerçekleşmelerin ise yılın yüzde 4.5’in altında bir bütçe açığıyla tamamlanacağını gösterdiğini söylemişti.
Benzer ülkelere bakıldığında Türkiye son dönemdeki artışa karşın halen birçok ülkeden daha az bütçe açığı vermeye devam ediyor. Buna rağmen bütçede yaşanan bozulma hatırı sayılır seviyede.
Bütçe açığının milli gelire oranı 2013’ten 2016 yılına kadar yaklaşık yüzde 1 seviyesinde kalmıştı. Düşük kamu borcu bu dönemde Türkiye piyasalarını destekleyen önemli bir unsur olmuştu. 2017 yılında bütçe açığı/milli gelir yüzde 1.5, 2018’de yüzde 1.9’a, 2019’da yüzde 2.9’a genişledi.
Merkez Bankası yedek akçesi, yapılandırmalar, bedelli askerlik gibi tek seferlik ve 2019’da büyüklüğü 70 milyar liraya yaklaşan gelirlere rağmen bütçe açığı yüzde 70 artmıştı.