Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul Milletvekili ve Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) Komisyonu üyesi Aykut Erdoğdu, Merkez Bankası’nın kasasında döviz rezervi kalmadığını söyleyerek, ekonomi yönetimine ilişkin eleştirilerini sıraladı.
Uzun süredir dünyada örneği olmayan bir Merkez Bankası yönetimiyle karşı karşıya olduklarını ifade eden Erdoğdu, Merkez Bankası’nın altın ve swap (takas, ödünç alınan para) dahil uluslararası rezervlerinin 84,5 milyar dolar, yükümlülüklerinin ise 131,4 milyar dolar olduğunu söyledi.
Erdoğdu, uluslararası rezervler son dönemde artsa da yükümlülüklerin de arttığını, bu durumun rezervlerdeki artışı anlamsız kıldığını belirtti.
Merkez Bankası’nın yayımladığı Uluslararası Rezervler ve Döviz Likiditesi Gelişmeleri raporuna göre bankada 34,2 milyar dolar tutarında altın rezervi ve 1,5 milyar dolar karşılığı Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) rezerv parası olan özel çekme hakkı (SDR) hesabı bulunduğunu ifade eden Erdoğdu, swaplar dışarıda tutulduğunda bankanın net rezervlerinin, eksi 47,9 milyar dolar düzeyine indiğini aktardı.
“130 milyar dolar rezerv eritildi”
Erdoğdu şöyle konuştu:
“Toplam swap tutarı bir önceki aya göre 3,9 milyar dolar artarak 66,8 milyar dolara yükseldi. Döviz rezervleri eksi 77,2 milyar dolar seviyesinde. Merkez Bankası’nın net rezervleri swap dahil Ekim sonu itibariyle 18,9 milyar doları ancak buluyor. Swaplar hariç tutulduğunda net rezervler eksi 47,9 milyar dolar geriliyor. Brüt döviz rezervlerinin yüzde 79,1’i swaplardan oluşuyor. TCMB’nin bankalar ile yaptığı swap tutarı Ekim’de bir önceki aya göre 3,9 milyar dolar artarak 50,8 milyar dolara yükseldi. Ekim sonu itibariyle bankanın net açık piyasa işlemleri (APİ) fonlaması olan 223,2 milyar liranın yüzde 54,1’i swap kanalı üzerinden gerçekleştirildi.”
AKP iktidarının ülkenin en önemli kurumlarının içini boşalttığını belirten Erdoğdu, şöyle devam etti:
“Ekonomi her alanda, hukukta, ekonomide, vergi düzeninde, sağlıkta, eğitimde, güvenlikte, çalışma hayatında, dışişlerinde istikrar, düzen ister, iyi yönetim ister. Her gün kararların değiştiği bir yönetim istemez. Dünyada merkez bankaları nasıl yönetiliyor görüyoruz. ABD’de Merkez Bankası Fed’e ABD Başkanı’nın bir talimat verdiğini veya Fed’in talimatla faiz kararını değiştirdiğini duyan var mı? Ülkemizde Merkez Bankası izin almadan faiz artırımına gidemez oldu. Bu uğurda 130 milyar dolar rezervi yok pahasına elden çıkardı. Gelinen noktada Merkez Bankası’nın kasası tamtakır durumda. Bunun hesabının verilmesi gerekir.”
‘Adı Swapbank olarak değiştirilmeli”
“Brüt döviz rezervlerinin yüzde 79,1’i swaplardan oluşan, fonlamanın bile yüzde 54,1’ini swap kanalıyla yapan dünyada kaç Merkez Bankası vardır” diye soran Erdoğdu “Merkez Bankamızın adını Swapbank olarak değiştirsek yanlış olmaz. Uluslararası rezervleri, bankaların Katar ve Çin’in swap desteğiyle 84,5 milyar dolar, yükümlülükleri 131,4 milyar dolar olan bir merkez bankası, para politikasını düzgün yönetemez” dedi.
Swap nedir?
Finansal piyasalardaki takas işlemlerini tanımlamak için kullanılan ‘swap’ iki tarafın bir varlık veya yükümlülüğe bağlı olan nakit akışını aralarında değiştirmelerine deniyor.
Taraflar swap işlemleriyle faiz oranları ve döviz kurlarındaki değişimler nedeniyle ortaya çıkan riskleri en aza indirmeyi hedefliyor.
Örneğin, sabit faizle borçlanan bir işletmenin veya bankanın (A Bankası diyelim) değişken faizle borçlanan bir işletme veya banka (B Bankası diyelim) ile yükümlülüklerini değiştirmesidir. Dönemin sonunda A Bankası değişik faiz oranının, B Bankası da sabit faiz oranının gerektirdiği ödemeleri yapacaktır. Bu işlem faiz SWAP’ı olarak isimlendirilir.
