Afganistan’ın başkenti Kabil’deki döviz alım satımıyla uğraşan esnaf, Taliban yönetiminin ülke içindeki ticari işlemlerde yabancı para kullanılmasını yasaklayan kararını destekleyerek bunun ülke para birimi afganinin değerini ve döviz alım-satım işlemlerini artıracağını belirtiyor.
Afganistan’da afganinin dışında euro, dolar, Pakistan rupisi ve İran riyali emlak, araç, benzin ve yakıt alım-satımları ile özel sektörde personel ödemeleri gibi her türlü ticari işlemde yaygın olarak kullanılıyor.
Rupi daha çok Pakistan sınırındaki şehirlerde, riyal ise İran sınırındaki şehirlerde, euro ve dolar ise şehir merkezleri dahil tüm ülkede yaygın olarak bulunuyor.
Taliban yönetimi, söz konusu durumun ülke para birimi afganinin değerini ve ülke içi sirkülasyonunu düşürdüğü gerekçesiyle yabancı para birimlerinin ticari işlemlerde kullanımını 3 Kasım’da yasaklamış, ticari işlemlerde herkesin afgani kullanmasını istemişti.
Kabil’in Mendevi semtinde 400’den fazla döviz bürosunun bulunduğu Şehzade Çarşısı esnafı, Taliban’ın söz konusu kararına ilişkin AA muhabirine değerlendirmede bulundu.
Kararla Afganistan’ın para birimi afganinin ülke içi sirkülasyonunun yaygınlaşacağını savunan esnaf, döviz-afgani alım satım işlemlerinin de artacağını kaydetti.
Şehzade Çarşısı Müdür Yardımcısı Hacı Dadgül Hazretzai, yabancı para birimlerinin ticari işlemlerde yasaklanmasıyla afganinin değerinin artırılmasının, ülkenin milli kimliğinin yansıtılmasının ve Afganistan ekonomisinin bağımsız ve bütünlüklü bir görüntü vermesinin hedeflendiğini belirtti.
Yabancı para birimlerinin ticari işlemlerde kullanılmasının yasaklanması için eski hükümet döneminde de girişimlerinin bulunduğunu anlatan Hazretzai, söz konusu kararın uygulanabilir olup olmadığı konusunda ise şu ifadeleri kullandı:
“Atılan adım son derece gerçekçi ve uygulanabilir. Çünkü ülkemizin para birimi afganidir. Bağımsız ve bir bütün olan ülkemizde başka ülkelerin rupisi, riyali ya da dolarını kullanmaya ihtiyacımız yok. Afganistan’da yaşayan herkes Afgan parasını kullanmalı. Bunun uygulanması mümkündür.”
Hazretzai, rupi ve riyalin dolar karşısındaki değerlerinin afganiye göre daha istikrarsız olduğunu ileri sürerek, sermayedarlara afganiye yönelmesinin kendi ticaretleri için daha faydalı olacağı tavsiyesinde bulundu.
Taliban yönetiminin söz konusu kararını olumlu bulduklarını dile getiren Hazretzai, “Afgan halkının işlemlerinde afganiyi kullanmasına yönelik bu adımın değerini anlayacağından umutluyum. Şehzade Çarşısı’nda ve ülke genelinde döviz alım satım işlemleri Afganistan’da gelişim gösteriyordu ancak, son günlerde ciddi ve hızlı bir artış görülüyor.” ifadelerini kullandı.
Çarşı esnafından Muhammed Bakır Esanzade ise söz konusu yasak kararının afganiye değer kazandırmayı amaçladığını söyledi.
Özellikle Afganistan’ın Pakistan ve İran sınırındaki şehirlerde bu ülkelerin para birimlerinin kullanıldığını aktaran Esanzade, “Taliban’ın kararı bana göre doğru bir adım. Yabancı paraları kullanırsak afganinin değeri düşüyor.” dedi.
Esanzade, söz konusu kararın en net sonuçlarını uzun vadede görebileceklerini aktararak, “Taliban’ın son olarak benimsediği karar, afganiyi güçlendirme amacını taşıyor. Afganinin pazardaki payı ne kadar artarsa, değeri de o kadar artacaktır. Bana göre doğru bir adım bu.” diye konuştu.
Adını vermek istemeyen bir dövizci ise Taliban’ın kararını desteklediklerini, ülke ekonomisinin gelişmesi için sermaye yatırımı, uluslararası yardımların sürmesi ve Taliban yönetiminin resmen tanınması gibi etkenlere ihtiyaç duyulduğunu kaydetti.
Afganistan ekonomik darboğazda
Taliban’ın, ülke yönetimini devralmasının ardından Afganistan’a yönelik uluslararası yardımlar sona ermişti. Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve ABD Merkez Bankası da Afganistan’ın uluslararası fonlara erişimini kesmişti.
Söz konusu gelişmeler halihazırda çatışmalar ve istikrarsızlık nedeniyle zor günler geçiren ülke ekonomisini içinden çıkılmaz bir noktaya sürüklemişti. Şu an Afganistan genelinde işsizlik, fakirlik ve açlık alarm verici seviyelere ulaştı.
Birleşmiş Milletler (BM) başta olmak üzere uluslararası toplum, şu an ülkede gıda temininde yaşanan sorunlara dikkati çekiyor. Yaklaşan kış aylarında yaşanması beklenen gıda kıtlığı krizinin derinleşeceği öngörülüyor.
BM verilerine göre, Afganistan’da gelecek kış aylarında nüfusun yarısından fazlasına tekabül eden 22,8 milyon kişinin ciddi anlamda gıda sıkıntısı yaşayacağı tahmin ediliyor.
