79 ülkeden yaklaşık 550 bin öğrencinin katıldığı Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı’nın (PISA) 2018 sonuçları, geçtiğimiz hafta açıklandı.
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) tarafından 3 yılda bir gerçekleştirilen sınav sonuçlarına göre Türkiye, okuma becerileri, matematik ve fen alanlarında geçmiş dönemlere göre ilerleme kaydetse de OECD ortalamasının altında kaldı.
Akdeniz Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Üniversite Araştırmaları Laboratuvarı (ÜNİAR) Direktörü Prof. Dr. Engin Karadağ, PISA gibi uluslararası testlere bakıldığında Türkiye’de hep öğrencilerin başarısızlığının konuşulduğunu ancak asıl onları yetiştiren öğretmenler, okullarındaki müdürler ve genel olarak Türkiye’deki üniversitelerde görev yapan rektörlerin akademik yeterliliklerinin de ele alınması gerektiğini söyledi.
“Liyakata önem verilmiyor”
“Türkiye’deki üniversitelerin durumuna bakıldığında, başarısızlıkta PISA’dan aşağı kalınmıyor” diyen Karadağ, “Liyakata önem verilmiyor. Ülke olarak eğitimde toptan başarısızız. ABD dışında temel eğitimi kötü olup da üniversiteleri başarılı olan ülke yok” dedi.
“Temel eğitimi kötü olup da üniversiteleri başarılı olan tek ülke ABD”
Engin Karadağ, ilköğretim ve lise seviyesinde başarılı olamayan ABD’nin lisansta nasıl farklı performans sergilediği sorusuna ise “ABD, beyin göçünden faydalanıyor. Hem üniversite öğrencileri olarak hem de akademisyenler olarak. Başarılı olanları seçiyor, dünyanın en iyileri orada olunca da üniversitelerindeki başarı oranı yüksek oluyor” ifadelerini kullandı.
Uluslararası makaleleri derleyen Scopus ve Web of Science adlı şirketlerin veritabanlarına dayanarak “Türk rektörlerin uluslararası yayın ve atıf sayılarını” içeren bir çalışma gerçekleştiren Karadağ, bu araştırmaya başlama sebebini şu sözlerle anlattı:
“Araştırmaya başlama sebebim şuydu, biz lider odaklı bir toplumuz ve bizde yöneticiler, kurumu dönüştürüyorlar. Yani bu pozitif yönlü de, negatif yönlü de olabilir. Çalışmada, Türkiye’deki üniversitelerin uluslararası sıralamalarda yükseliş ve düşüşlerini baz aldım. Bazı üniversitelerin rektör değişimiyle sıralamada yükselirken, bazılarının düşüş gösterdiğini farkettim.”
Rektör değişimi ve başarı ilişkisi
Rektörlerin yayın ve bilim sayısının önemine vurgu yapan Engin Karadağ, rektör değişimiyle birlikte başarısını artıran üniversitelerin bulunduğuna dikkati çekti.
Karadağ, yeni rektörlerin göreve gelmesinin ardından başarı sıralamasında yükselen üniversitelerden bulunduğunu belirterek şunları söyledi:
“Abdullah Gül Üniversitesi, eski rektörü İhsan Sabuncuoğlu zamanında, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, eski rektörü Mustafa Güden döneminde, Gebze Teknik Üniversitesi de eski rektörü Halit Görgün zamanında başarısını artıran üniversitelerden oldu. İlk aklıma gelen bu üniversiteler ve rektörler. Bu üniversitelerin de dahil olduğu pek çok yerde, rektörlerin göreve gelişinin üstünden kısa süre geçtiğinden, onların değerlendirmesinin yapılmasını çok erken buluyorum.”
Uluslararası yayın ve atfı en yüksek isimler
Hem yayın hem de atıf sayısı yüksek rektörleri sorduğumuz Karadağ, Web of Science’a (WoS) göre H-Endeksi en yüksek 10 ismi şöyle sıraladı:
Karadağ, rektör değişimi sonrası başarısında düşüş görülen üniversitelerden örnek vermek ise istemedi.
“68 rektörün uluslararası yayını yok, 71 rektörün ise uluslararası atıf sayısı sıfır!”
Türkiye’deki 206 üniversitenin 68’inde görev yapan rektörlerin uluslararası yayınının bulunmadığını söyleyen Prof. Dr. Engin Karadağ, uluslararası yayını olan 138 isimden 71’inin ise uluslararası atıf yapılan makalesinin bulunmadığını ifade ederek, “68 rektörün uluslararası yayını yok, 71 rektörün ise uluslararası atıf sayısı sıfır!” diye konuştu.
“Türkiye’de rektör olmak için akademik niteliğe bakılmıyor”
Karadağ’a göre, Türkiye’de akademik niteliğe bakılmadığından, rektörler uluslararası yayınları olmadan bu görevlere gelebiliyor:
“Türkiye’de rektör olmak için akademik niteliğe bakılmıyor. Ama Edirne’den çıktıktan sonra da kimse çoğunu tanımıyor. Yurtdışında rektör seçimi ise farklı işliyor. Ama karşılaştırmak yanlış olur. Örneğin Avrupa’da rektörlerin akademisyen olması ve yurtdışı yayınlarının bulunması gerekirken, ABD’de rektör olmak için akademisyen olmaya bile gerek yok.”
“Liyakat şart” diyen ÜNİAR Direktörü, profesör olma şartı dışında Türkiye’de rektörlük için uluslararası çalışmalar ve yönetim kabiliyetinin de gerekli olduğu görüşünde.
“Bilimsel niteliği yüksek rektörler, araştırma ve geliştirmeye daha çok önem veriyor”
Üniversitelerin AR-GE (Araştırma Geliştirme) bütçelerini sorduğumuzda ise Engin Karadağ, bilimsel niteliği yüksek olan rektörlerin araştırma ve geliştirmeye verdikleri değerin, daha fazla olduğunu söyledi.
Karadağ, “Bilimsel niteliği yüksek rektörler, kendi bilimsel çalışmalarda ARGE’nin önemini iyi bildiklerinden, rektör olduklarında da bu alana yatırım yapıyorlar” dedi.
“Vakıf üniversiteleri mevcut öğrencilerden aldıkları parayı, gelmesi muhtemel olan öğrencilere harcıyor”
Özel üniversitelerin reklam bütçelerine de değinen Prof. Dr. Engin Karadağ, mevcut öğrenciler yerine potansiyel olanlara yatırım yapıldığı belirterek sözlerini şöyle tamamladı:
“Bol bol reklama para harcıyorlar. Vakıf üniversiteleri mevcut öğrencilerinden aldıkları parayı, gelmesi muhtemel olan öğrencilere harcıyorlar. Mevcut öğrencilere harcamıyorlar.”
KAYNAK: INDEPENDENT TÜRKÇE – LALE ELMACIOĞLU
