“Ya imam hatip ya açık lise dayatması, son 5 yılda açık lisede okuyan öğrenci sayısını yüzde 36.9 artırdı. Bu rakamın çoğunluğunu çocuk işçiler oluşturuyor.
Cumhuriyet’te yer alan habere göre, olumsuz eğitim politikaları, zengin aileleri çocuklarını özel okullara kaydetmeye yönlendirirken, yoksul ailelerde vahim bir sonuca yol açmaya devam ediyor.
Eğitim Reformu Girişimi’nin (ERG) “Öğrenciler ve Eğitime Erişim’’ başlıklı arka plan raporunda bu durumun olası nedenleri ve yapılan tespitler de, örgün eğitimden kopan çocuk ve gençlerin büyük bölümünün eğitim yaşamını sürdüremediğini ortaya koyuyor. OECD ülkeleri arasında en yüksek devamsızlık oranı Türkiye’de ve 18-24 yaş grubunda eğitimden erken ayrılma verileriyle de benzerlik gösteriyor.
Eğitimi terkte birinciyiz
EUROSTAT (Avrupa İstatistik Ofisi) 2017 verilerine göre de Türkiye yüzde 36 oranıyla 18-24 yaş arasında eğitimi terk edenlerin en yüksek olduğu ülke.
Türkiye’de kendisinden sonra en yüksek orana sahip ülkenin iki katı, üçüncü ülkenin üç katı eğitim terk eden öğrenci bulunuyor.
Cinsiyet ayrımı açısından incelendiğinde de eğitimi terk eden kadınların oranının çok yüksek olduğu görülüyor. Türkiye’de 18-24 yaş arasındaki kadınların yüzde 37.6’sı eğitimi terk ederken, erkeklerin yüzde 35’i eğitimi erken bırakıyor.
149 bin 48’i işçi
ERG’nin raporuna göre, örgün eğitimin dışına çıkanların bir kısmı açık liseye devam ediyor. Bir soru önergesine verilen cevapta, açık liseye devam eden öğrencilerden 149 bin 48’inin işçi olarak çalıştığı belirtildi.
Rapora, okullulaşma oranlarının açık öğretimi içerdiği durumda, yaş grubu, engellilik durumu, istihdama katılma durumu gibi ayrıntılı verilerin bilinmesinin ortaöğretim seviyesi için yapılacak tespitleri ve önerileri etkili kılacağı vurgulanıyor.
Rapordaki diğer tespitler şöyle:
“Açık öğretime devam eden öğrencilerin ne kadarının başka derneklerde, kurslarda faaliyet gösterdiğini bilmek de önemlidir. Tüm OECD ülkelerinde çalışmayan ve eğitime katılmayan 15-29 yaşındaki insanların toplam yaş grubuna oranının en yüksek olduğu ülke Türkiye’dir. Bu yüzden açık öğretime katılan yaş grubunu bilmek ve bu grubun özelliklerini öğrenmek sadece eğitime erişime yönelik politikalar açısından değil örneğin sağlıklı bir istihdam politikası için de önemlidir.
Okulu terk, devamsızlık, açık öğretime geçiş gibi pek çok durum, istihdam, sosyoekonomik durum, toplumsal cinsiyet ve diğer dezavantajlılığı belirleyen faktörlerle ilgilidir.’’
Çocuk işçi sayısı artıyor
Eğitim Sen, örgün eğitimden koparılan ve açık liseye mecbur kalan çocuk sayısındaki devasa artışın nedenlerini şöyle sıralıyor:
* 12 yıllık eğitime apar topar geçen Bakanlık, yeterli sayıda okul binası olmadığı gerçeğini bile umursamadı. Kontenjanlar yetersiz kaldı.
* Liselere ulaşım, kayıt parası, katkı payı adı altında toplanan paralar, yemek sorunu vb. maddi sorunlar özellikle yoksul aileler açısından çocuklarını okula göndermemek için başlı başına bir gerekçe haline geldi.
* Zaten yetersiz olan lise binalarının önemli bir kısmı imam hatip liselerine dönüştürüldü. İmam hatip liselerinde bir gelecek görülmemesi liseye devam etmeme üzerinden bir sonuca neden oldu.
Sendika, bu şartların yarattığı tabloyu ise şöyle özetliyor: “İşsizlik verilerine bakıldığında eğitimli kişilerin işsiz kalma oranları çok yüksek. Gençler genel olarak eğitimde bir gelecek görmüyor. Özellikle yoksul aileler,okula göndermek yerine bir meslek öğrenebileceği işyerlerine çocuklarını göndermeyi tercih etmiş durumda. Bu durumda çocuk işçi sayısı her geçen yıl artarak devam ediyor.
Açık lisede okuyan Alper: Mimar olmayı isterdim…
Alper, ailesine baktığı için örgün eğitimi bırakıp, açık liseye kaydolmuş. İki yıldır lise 1. sınıfta olan Alper, bir fast food firmasında asgari ücret karşılığı uzun saatler boyunca çalışıyor. Bu yüzden de sınıfını geçemiyor, hayali olan mimarlığa yaklaşamıyor.
Alper’e sorduğumuz sorular ve yanıtları şöyle:
– Neden örgün eğitimde değilsin?
Çünkü aileme ben bakıyorum. Ev benim sayemde geçiniyor. Okuyordum, Lise 1’e geçmiştim. Okul güzel gidiyordu ama baktım ki okula götürecek param yok, evin kirasını vermekte zorlanıyoruz, ben de okulu bıraktım Önce gizlice bir yerde çalışıyordum. Evime, aileme ben de destek olayım dedim.
– Şimdi evde durum nasıl?
Çok şükür kimseye muhtaç değiliz, idare ediyoruz. Ben çalışıyorum. Babam günde ne kadar getirirse… Annem de çalışıyor, merdiven temizliyor ama aldığı para gene de bize yetmiyor.
– Örgün eğitime geçmek ister misin?
Durumum olsa geçmeyi düşünürdüm çünkü açık öğretim çok zor. Ders almadan sınavlara giriyorsun, kendi çabaların da yetmiyor.
– Hangi mesleği seçmek istersin?
Çalışmak zorunda olmasam, mimar olabileceğim, mühendis olabileceğim bir okula gitmek isterdim.
