Türkiye’nin ardından Yunanistan da Pazar günü meclis seçimleri için sandık başına gidiyor. Yunanistan’daki seçim kampanyalarında bu sefer Türkiye öne çıkan bir konu olmadı. Gerek Başbakan Kiryakos Mitsotakis gerekse ana muhalefet konumundaki sol Syriza partisinin lideri Aleksis Tsipras, Türkiye konusunda “uluslararası hukuk temelinde diyalog” ve “gerginliklerin tırmandırılmaması” mesajlarına vurgu yaptı.
Yunan siyasetinde önde gelen figürler Türkiye’deki Cumhurbaşkanlığı ve meclis seçimleri konusunda da geride durmayı tercih etti, temkinli açıklamalar yaptı. Hatta Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 14 Mayıs’taki ilk tur seçimleri yüzde 49,5’lik oy oranıyla önde bitirmesi konusunda Dışişleri Bakanı Nikos Dendias’ın “Buna şaşırmadık” şeklindeki açıklaması dikkat çekti. Dendias, Naftemporiki gazetesine yaptığı değerlendirmede, “Bu sonuca işaret eden göstergeler vardı. Türk halkının seçtiği liderlikle iş birliği taahhüdümüze bağlıyız” dedi.
Türkiye Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu da 14 Mayıs seçimleri öncesinde Habertürk’e yaptığı açıklamada, Yunanistan’da seçim döneminde Türkiye aleyhine bir kampanya olmamasına ilk kez tanık olduğunu belirterek “İşte bu depremden sonraki oluşan pozitif atmosfer ve depremden sonra da sorunları çözmek için diyaloğu ve iş birliğini ön plana çıkaralım anlayışı oldu, belki ondandır” şeklinde konuştu.
Peki Yunanistan seçime nasıl bir atmosferde giriyor, öne çıkan konular hangileri ve adaylar arasındaki dengeler nasıl?
Mitsotakis’in istikrar vurgusu ve biriken borçlar
Başbakan Kiryakos Mitsotakis’in seçim kampanyalarındaki en önemli vurgusu, ekonomi ve istikrar oldu. Mitsotakis, Ukrayna savaşıyla yaşanan jeopolitik sınamalar ve yüksek enflasyona işaret ederek partisinin açık arayla seçilmemesi durumunda ülkenin kaosa sürükleneceği ve felç olacağı mesajlarıyla puan toplamaya çalıştı.
Yunanistan, mali kriz döneminde Avrupalı hükümetler ve IMF’nin 2010-2018 yılları arasında ekonomiye pompaladığı 280 milyar euro ile iflasın eşiğinden dönmüştü. Mitsotakis, IMF’ye olan borçların öngörülenden erken ödenmesi ve geçen yıl yüzde 5,9 ile beklenenin üstünde çıkan büyüme oranıyla övünse de krizin etkisi sokaktaki vatandaş açısından sürüyor.
Alınan borçlar karşılığında yazılan acı reçete kapsamında uygulanan son derece sıkı kemer sıkma politikaları ve reformların etkileri sürerken Ukrayna savaşıyla gelen yüksek enflasyon, vatandaşa özel borçların artması, ücretlerin düşmesi ve işsizlik olarak yansıdı. Kriz döneminde ekonomideki güçlü daralma ve alınan acil krediler, geçen Aralık ayı itibarıyla ülkenin borçlarının 400 milyar euroya ulaşmasına neden oldu. Borçların hane gelirleri üzerindeki baskısının bir on yıl daha sürmesi bekleniyor.
Tren faziası ve casus yazılım skandalı puan kaybettirdi
Ülkede 28 Şubat’ta yaşanan tren faciası, Mitsotakis’in oylarında belirgin düşüşe yol açtı. Çoğu üniversite öğrencisi 57 kişinin hayatını kaybettiği tren kazası, 55 yaşındaki Mitsotakis’in lanse etmeye çalıştığı “işini profesyonelce yapan reformcu” imajına darbe indirdi. Hükümet, kilometrelerce fark edilmeden birbirine doğru yol alan ve kafa kafaya çarpışan trenlerin yol açtığı faciayla ilgili “insan hatasından kaynaklandı” söylemine sarıldı. Ancak kazanın ülkede yıllardır tasarruf önlemleri, adam kayırma ve uyarıların yetkililerce dikkate alınmaması sonucu ihmal edilen personel ve altyapı eksikliğinden kaynaklandığı ortaya çıktı.
Mitsotakis’in başını ağrıtan bir başka skandal, ülkenin önde gelen siyasetçileri ve gazetecilerinin cep telefonlarında casus yazılım keşfetmesiyle ortaya çıktı. Hükümet konuyla ilgisi olmadığını belirtse de olaya inandırıcı açıklamalar getiremedi. Brüksel’de de rahatsızlığa yol açan skandalla ilgili Avrupa Parlamentosu inceleme yürütüyor.
Seçimler ikinci tura kalabilir
Mitsotakis’in merkez sağdaki Yeni Demokrasi Partisi’nin seçimlerdeki en büyük rakibi, ana muhalefetteki solcu Syriza partisi. Parti lideri ve mali kriz döneminde 2015-2019 yılları arasında başbakanlık yapan Aleksis Tsipras, seçim kampanyalarında Mitsotakis’e karşı casus yazılım skandalı ve tren faciasını ana tema olarak kullandı. Yunanistan 2022’de yüzde 5,9’luk büyüme oranını yakalamasına rağmen özellikle gençler arasında işsizlik büyük bir sorun. Muhalefet lideri Tsipras da hükümeti, ekonomik büyümenin çalışanların ücretlerine yansımaması üzerinden vurmaya çalıştı.
Mitsotakis tüm bunlara rağmen anketlerde 5 ila 7 puan önde görünse de yeni nispi temsil sistemiyle yapılacak ilk seçimlerde partilerin mutlak çoğunluğa ulaşması önündeki engel artmış oldu. Anketler, Pazar günkü seçimlerde hiçbir adayın gerekli çoğunluğa ulaşamayacağını ve seçimlerin ikinci tura kalabileceğini gösteriyor. Bu durumda seçimlerin Temmuz ayı başında tekrarlanması bekleniyor. Ancak Mitsotakis’in ikinci tur sonucunda da koalisyon yapmak zorunda kalabileceği konuşuluyor.
16 yaşındakiler ve yurt dışındaki Yunanlar ilk kez oy kullanabilecek
Oy verme yaşının düşürülmesinin ardından bu seçimlerde ilk kez 16 yaşındakiler de oy kullanacak. Yasa değişikliği sonucunda, 31 Aralık 2023 tarihine kadar 17 yaşını doldurmuş olacak kişilerin oy kullanabilmesi sağlanmıştı.
Gençlerin oyları Yunanistan seçimlerinde kilit önem taşıyor. Tren faciası sonrasında 17-34 yaş grubunda yapılan bir kamuoyu araştırması, gençlerin demokrasiye inandığı ancak devlet kurumlarına karşı büyük güvensizlik içinde olduğu sonucunu ortaya koymuştu. Ankette gençlerin yüzde 88,5’inin siyasi partilere güvenmediği, yüzde 75,4’ünün görevdeki hükümetlere güven duymadığı ortaya çıkmıştı. Gençlerin sağ-muhafazakardan ziyade sol ve sosyal demokrat çizgideki partilere eğilim gösterdiği de anketlere yansımıştı.
Bu seçimlerde yaşanacak bir diğer yenilik de yurt dışında yaşayan Yunanların da yaşadıkları ülkelerde oy kullanabilecek olması.
Pazar günkü meclis seçimleri için 9,8 milyonu aşkın Yunan oy kullanma hakkına sahip. Seçmenler, dört yıl için görev yapacak 300 sandalyeli yeni meclisi seçecek. Oy verme işlemleri TSİ 07.00’de başlayacak ve akşam saat 19.00’da sona erecek.
