Cuma akşamı Moskova’da bir konser salonuna düzenlenen saldırı, Rusya’nın son yıllarda gördüğü en büyük saldırıydı.
Devlet Başkanı Vladimir Putin’in beşinci dönemine başlamasından günler sonra gerçekleşen bu saldırıda yüzden fazla kişi öldü.
IŞİD’in üstlendiği saldırı hakkında bilinenleri derledik.
Saldırı nasıl yapıldı?
Moskova’nın dışında yer alan Crocus Belediye Salonu, Kremlin’e 20 kilometre uzaklıkta.
Burada Cuma akşamı yerel saatle 20:00’de, Picnic adlı bir rock grubunun konseri başlayacaktı.
Saldırganlar bu konserin başlangıcından dakikalar önce binanın fuayesine girdi.
Binada dört güvenlik görevlisi vardı. Onlardan biri, saldırının başlamasıyla diğer güvenlik görevlilerinin bir reklam panosunun arkasına saklandığını gördüğünü söyledi.
Olay anının videolarında, üzerlerinde kamuflaj kıyafeti olan dört kişinin bu alanda önlerine çıkan insanlara ateş açarak, binanın içindeki konser salonuna doğru ilerlediği görülüyor.
Bir Rus televizyonuna konuşan ve olay anında konser salonunda olan bir görgü tanıdığı, ateş açıldığı anlaşıldıktan sonra kalabalıkla birlikte sahneye doğru koştuklarını anlattı:
“Silah seslerini duydum ve elinde silah olan bir kişi gördüm.
“Bir hoparlörün arkasında saklanmaya çalıştım.”
Bir noktada konser salonunda alevlerin başladığı da videolarda görülüyor.
Bu alevler ilerleyen dakikalarda tüm konser salonunu sardı ve yedi katlı bu binanın en üst iki katında bulunan konser salonunun camdan tavanının çökmesine yol açtı.
Olayı soruşturan Rus yetkililer “Teröristler bu alana yanıcı bir sıvı döküp bunu ateşe verdi” dedi.
O sırada konser salonunda çok sayıda yaralı da bulunuyordu.
Bazı görgü tanıklarına göre saldırı 20 dakika civarında sürdü.
Konser salonunun üst katındaki kapıların kilitli olmasının oradan kaçmak isteyenleri engellediğini aktaranlar da var.
Yangın helikopterlerinin 160 ton su dökmesinin ardından yangın sabaha karşı, 10. saatin sonunda söndürülebildi.
O ana kadar saldırganlar olay yerinden kaçmış, yüzlerce kişi ise hayatını kaybetmiş veya yaralanmıştı.
Ölenlerin bir kısmı kurşun yaralarından, bir kısmı da duman zehirlenmesinden hayatını kaybetmişti.
Picnic grubunun üyeleriyse saldırıyı yaralanmadan atlattı.
Hayatını kaybedenler kim?
Konser için 6 binden fazla kişi binaya gitmişti.
Ölü sayısı Cuma akşamından beri arttı.
Yetkililer yanan binanın çökmesiyle oluşan enkazın kaldırılması sırasında yeni cesetlere ulaştı.
Cumartesi öğleden sonra, ölü sayısı son olarak 133 olarak açıklandı.
Ölenler arasındaki en yaşlı kişinin 70’lerinde olduğu ve en gençlerinse yaşı açıklanmayan üç çocuk olduğu duyuruldu.
En az 60 kişinin de ağır yaralandığı, ölü sayısının artabileceği açıklandı.
Saldırıya uğrayanların büyük kısmı, Moskova’nın kuzeybatı ucundaki kentler olan Krasnogorsk ve Khimki’dendi.
Saldırganlar kim?
Saldırganlar yarattıkları kaosun içinde oradan kaçmayı başardı.
Bunun üzerine kapsamlı bir arama operasyonu başlatıldı.
Milletvekili Aleksandr Khinshtein saldırganların beyaz bir Renault ile kaçtığını, polisin bu aracı Moskova’ya 340 km. uzakta tespit ettikten sonra durdurmaya çalıştığını, bu sırada iki kişiyi gözaltına alırken araçtaki diğer kişilerin kaçtığını söyledi.
Saldırıdan 14 saat sonra Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) saldırıyı düzenleyen dört kişinin de dahil olduğu 11 kişinin yakalandığını açıkladı.
Bu kişilerin kimlikleri Cumartesi akşamüstü itibarıyla açıklanmadı.
Rusya İçişleri Bakanlığı bu kişilerin Rus vatandaşı olmadığını duyurdu.
Bazı haberlerde bu kişilerin Tacikistan vatandaşı olduğuna dair bilgiler yer aldı.
Milletvekili Khinstein, araçta bu ülkeye ait pasaportların bulunduğunu söyledi.
Öte yandan BBC İzleme Servisi’nin aktardığına göre Tacikistan emniyeti, haberlerde adı geçen iki vatandaşlarının Kasım ayında Rusya’dan döndüklerini ve bu kişilerin şu anda Tacikistan’da olduğunu açıkladı, iki kişinin pasaportlarıyla birlikte çekilmiş fotoğraflarını paylaştı.
Saldırının arkasında kim var?
Cuma günü kısa bir açıklama yapan IŞİD saldırıyı üstlendi.
Cumartesi günü ise saldırganlara ait olduğunu öne sürdüğü ve dört maskeli erkeğin yer aldığı bir fotoğraf paylaştı.
Rus yetkililer, saldırıyı IŞİD’in üstlenmesine dair bir açıklama yapmadı.
ABD iki hafta önce Moskova’da büyük etkinliklerin hedef alınabileceğine dair bir uyarı yayımlamıştı.
Rus yetkililer, ABD’nin paylaştığı istihbarat bilgisinde pek bir detay olmadığını belirtti.
Vladimir Putin geçen hafta yaptığı bir konuşmada “Batılı kurumların Rusya’da terör saldırısı düzenlenebileceğine dair son dönemde yaptığı provokatif açıklamalar bir şantaj niteliğindedir. Amacı toplumumuzu sindirmek ve istikrarsızlaştırmaktır” demişti.
ABD saldırının arkasında IŞİD’in Horasan kolu olan IŞİD-H’nin olduğunu söyledi.
Örgütün bu kolu, eskiden Horasan olarak adlandırılan bölgede bir halifelik kurmak istiyor.
Örgütün hak iddia ettiği topraklar Afganistan, Pakistan, Türkmenistan, Tacikistan, Özbekistan ve İran’ı kapsıyor.
New York Times’a konuşan terörizmle mücadele analisti Colin Clarke “IŞİD-H iki yıldır Rusya’ya odaklanmış durumda” diyor ve ekliyor:
“Örgüt Kremlin’i Afganistan, Çeçenistan ve Suriye’deki müdahaleleri nedeniyle eleştiriyor, Müslümanları katlettiğini söylüyor.”
Putin saldırganların Ukrayna’ya kaçmaya çalışırken yakalandığını söyledi, “İlk bulgulara göre Ukrayna tarafında onlar için bir geçiş hazırlanmıştı” dedi.
Ukrayna ise bu iddiayı reddetti, “son derece absürt” diye niteledi.
