Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 24 Şubat’ta televizyonlardan canlı yayımlanan konuşmasında Ukrayna’nın Donbas bölgesinde bir “özel askeri operasyona” başlattıklarını ilan etti.
Ukrayna’nın başkenti Kiev’de hava saldırısı sirenleri çalmaya başladı.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy “Birileri toprağımızı, özgürlüğümüzü, yaşamlarımızı almayı denerse, kendimizi savunacağız” uyarısında bulundu.
Bu, birçok kişinin hayatının sonsuza kadar değiştiği bir andı.
BBC, Ukrayna’nın Bağımsızlık Günü olan 24 Ağustos’ta savaşın sonu ufukta gözükmezken; savaşın 6. ayında, Rus ilerleyişinden, hayatını kaybedenlerin sayısına ve Ukrayna buğdayının Türkiye dahil alıcılarına dek, 6 grafikle savaşın etkilerini inceledi.
1. İşgalden önce Ukrayna
İşgalden önce, Rusya destekli ayrılıkçılar, Ukrayna’nın doğusundaki Donbas bölgesinin önemli bir kısmını kontrolleri altında tutuyordu.
Rusya lideri Vladimir Putin 21 Şubat’ta, Ukrayna’dan tek taraflı ayrılan “Donetsk Halk Cumhuriyeti” ve “Luhansk Halk Cumhuriyeti”nin bağımsızlığını tanıdı.
Ukrayna, NATO ve Batılı ülkeler bu hamleyi kınarken, Putin Ukrayna’ya Rus askerlerini göndermesini bu kararla açıkladı.
Rusya, çoğu ülke hala Ukrayna’nın bir parçası olarak kabul etse de 2014’te Kırım’ı ilhak etmişti.
2. 6 ay sonra Ukrayna
İşgalden 6 ay sonra Rusya ilerleme kaydedip, Ukrayna’nın doğusunda toprak kazandı.
Ancak Rusya, Ukrayna’nın başkent Kiev’in etrafında savaşın ilk günlerinde kazandığı toprakların büyük bir kısmından ve kuzeydeki diğer büyük Ukrayna kentlerinden zorla çıkartıldı.
Rus güçleri şu anda Luhansk bölgesinin tamamını kontrol ediyor ve Donetsk bölgesinde de küçük kazanımlar elde etmeye devam ediyor.
Harkov kenti aylardır ağır bombardıman altında.
Ukrayna güçlerinin Mayıs ayında uzun ve kanlı bir kuşatmanın ardından Mariupol’daki Azovstal çelik fabrikasından çıkartılması, Rusya’nın Kırım ile bir kara köprüsü oluşturmasını ve Ukrayna’nın tüm güneydoğusu ile Azak Denizi’ni kontrolü altına almasını sağladı.
3. Ölenlerin sayısı
Çatışmalarda ölenlerin sayısını kayıt atına almak zor.
Siyasi çatışmalarda ölenleri kayıt altına alan ABD’li sivil toplum kuruluşu Armed Conflict Location and Event Data Project (ACLED – Silahlı Çatışma Yeri ve Olay Verileri Projesi), savaşın başlangıcından, 10 Ağustos’a kadarki ölü sayısının 13 binden fazla olduğunu söylüyor.
Ancak uzmanlar, kayıtlara geçen toplam ölü sayısının büyük ihtimalle bundan çok daha fazla olduğu görüşünde.
Ukrayna ve Rusya bu sayının onbinlerce olduğunu söylüyor ama iddiaları uyuşmuyor ve bağımsız kaynaklarca kontrol edilemiyor.
Birleşmiş Milletler (BM) de çatışmaya dahil olan tarafların yayımladığı sayıları güvenilir kabul etmiyor.
4. Kaçanların sayısı
BM yetkilileri, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana en az 12 milyon kişinin evlerinden kaçtığını söylüyor. 5 milyondan fazla kişi komşu ülkelere kaçarken, 7 milyon kişi ülke içinde evlerinden oldu.
Ancak daha sonra yüz binlerce mülteci evlerine döndü, özellikle de başkent Kiev’e.
BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne (UNCHR) göre işgalin başından 17 Ağustos’a kadar 6,4 milyon kişi Ukrayna’dan Avrupa’ya kaçtı.
Bazı Ukraynalılar, Luhansk ve Donetsk bölgelerinden Rusya’ya geçti. Rusya Devlet Başkanı Putin, Rus güçlerinin Mariupol kentinden 140 bin kişiyi tahliye ettiğini ve hiçbirinin Rusya’ya gitmeye zorlanmadığını söyledi. Ancak gönüllü gruplar, binlerce Ukraynalı’nın Rusya’yı terk etmesine yardımcı olduklarını söylüyor.
Bu arada birçok mülteci de komşu Polonya’ya ya da Almanya’ya geçti. Türkiye’ye ise 145 bin dolayında Ukraynalı mültecinin gittiği sanılıyor.
5. Maddi hasar
6 ay sonra, savaşın Ukrayna’ya verdiği fiziksel zarar açıkça görülüyor.
Bir zamanlar insanların evlerinin, büyük binaların durduğu yerler harabeye dönüştü. Bazı apartman bloklarından geriye sadece enkaz kaldı.
Kiev İktisat Fakültesi’ne göre 8 Haziran itibarıyla savaşın barınmaya verdiği maddi hasar 39 milyar dolar.
Ayrıca, savaşın altyapıya verdiği toplam hasarın 104 milyar dolayında olduğu ve bu sayının artabileceği belirtiliyor.
6. Küresel gıda tedarikine etkisi
Savaş, küresel bir gıda krizini tetikleyen etkenlerden biri oldu. Birçok ülke Ukrayna’dan tahıl ithalatına bağımlı durumda iken Rusya, Ukrayna limanlarını Şubat ayından bu yana abluka altında tutuyor.
Savaşın 6. ayında, Ukrayna’nın tahıl ihracatına devam edebilmesi için bir anlaşmaya varıldı.
Anlaşma uyarınca, Rusya ihracat yapılan limanları hedef almamayı, Ukrayna da kendi donanmasına ait gemilerin mayınlı sulardan geçişine rehberlik etmesini kabul etti.
Tahıl taşıyan bazı gemiler Ukrayna’nın Karadeniz limanlarından ayrıldı ama birçok geminin dönüş için gereken sigortayı yaptıramamasından korkuluyor.
Anlaşmaya BM ve Türkiye aracı oldu ve bu, savaştaki çok az diplomatik başarıdan biriydi.
Müzakerelere bizzat katılan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, anlaşmanın devam edebilmesi için tüm taraflara “iyi niyetle” birlikte çalışma çağrısı yaptı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, tahıl anlaşmasının Ukrayna ve Rusya arasındaki barış görüşmelerinin zeminini oluşturabileceğini söyledi.
Ancak bu hevesi pek kimse paylaşmıyor. Ukrayna lideri Zelenskiy, görüşmelerin ancak Rusya’nın işgal ettiği topraklardan çıkmasıyla başlayabileceğini söyledi.
KAYNAK: BBC TÜRKÇE
