Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği’nin aksine Türkiye, Rusya veya Ukrayna’nın işgal edilen bölgeleriyle ticareti kısıtlamadı
Rusya gümrük verilerine göre, Ukrayna’nın Rusya tarafından ilhak edilen bölgelerinde üretilen en az 14,3 milyon dolarlık kömür bu yıl Türkiye’ye ihraç edildi.
Reuters tarafından incelenen veriler, bu yılın şubat ve temmuz arasında ilhak edilen Donetsk ve Luhansk bölgelerinden yaklaşık 160 bin 400 ton kömürün Türkiye’ye geldiğini gösterdi.
Gümrük verilerinde yer alan üç üretici, Reuters’e bu iki bölgeden Türkiye’ye kömür sevkiyatı yaptıklarını doğruladı.
Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği’nin aksine Türkiye, Rusya veya Ukrayna’nın işgal edilen bölgeleriyle ticareti kısıtlamadı. Washington, şirketleri Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşını desteklememeleri veya yaptırımları delmesine yardım etmemeleri konusunda uyardı.
Moskova’nın işgalinden bu yana, Kiev’in Rusya’yı püskürtme çabalarını destekleyen NATO üyesi Türkiye, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü tanıdığını defalarca söyledi. Ankara, savaşan ülkeler arasında, Ukrayna’nın Karadeniz üzerinden tahıl ihracatına izin veren tahıl koridoru anlaşmasında kilit bir rol oynadı.
Reuters tarafından incelenen ticari veriler, şubat ve temmuz ayları arasında en az 10 üreticiden gelen kömürün Türkiye’ye gittiğini gösteriyor. Rakamlar, Türkiye’nin ilhak edilen bölgelerden en fazla ihracat yapılan ülke olduğunu ve bu dönemdeki sevkiyatların %95’inin Türkiye’ye gittiğini ortaya koyuyor.
Büyük bir kömür tüketicisi ve ithalatçısı olan Türkiye, kömürün elektrik üretimindeki payını artırarak küresel eğilimi aksine bir seyir izledi. Resmi verilere göre, bu yılın ilk yarısında ithal kömürden 31,5 milyon megawatt saat (MWh) elektrik üretildi; bu, 2022’nin aynı dönemine göre yüzde 25’lik artış anlamına geliyor.
Interfax haber ajansının Rus şirketlerini içeren Spark veri tabanına göre, kömür ihracatçısı şirketler Rusya’da ve ilhak edilmiş Ukrayna topraklarında kayıtlı durumda.
Alıcılar arasında Türk şirketi yok
Gümrük verileri, alıcı şirketlerin Hong Kong, Birleşik Arap Emirlikleri’nin yanı sıra Belize ve Britanya Virjin Adaları gibi offshore bölgelerde kayıtlı şirketler olduğunu gösteriyor. Öte yandan listedeki alıcı şirketlerin hiçbiri Türk şirketi değil.
Geçtiğimiz yıl kasım ayında, Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin (DNR) o zamanki başkanı Vitaliy Khotsenko, bölgenin halihazırda Türkiye’ye kömür ihraç ettiğini ve buradan Orta Doğu ve Afrika’daki pazarlara girdiğini söylemişti.
Ticari kayıtlar, kömürün hangi yolla ihraç edildiğine dair detay vermezken kömürün bir kısmının Rusya’nın güneyindeki liman kenti Rostov’dan, bir kısmının da Donetsk ve Luhansk’a demiryolu bağlantısı bulunan Novorossiisk limanından gönderildiğini ortaya koydu.
Reuters haberinde bu kömürün kısmının mı yoksa tamamının mı Türkiye’den yeniden ihraç edildiğini tespit edemediğini vurguladı.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinden üç gün önce, 21 Şubat 2022’de uygulanan ABD yaptırımları, ABD’nin sözde Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyetlerinden (LNR) ithalatını veya bu bölgelere ihracatını yasaklıyor. Bu karardan iki gün sonra Avrupa Birliği, iki bölgeden gelen mallara ithalat yasağı da dahil olmak üzere bir dizi önlem aldığını duyurdu.
Türkiye ise bu yaptırımların amaçlarına hizmet etmeyeceği gerekçesiyle uygulamayı reddediyor. Öte yandan ABD, Ukrayna’ya karşı savaşta Moskova’yı desteklediğini öne sürdüğü aralarında Türkiye’de kayıtlı şirketlerin de bulunduğu firmalara yaptırımlar uyguladı.
Reuters kömür ihraç eden şirketlerin 4’üne ulaşabildi.
Merkezi Luhansk’ta bulunan ve Rusya’nın kurduğu LNR yetkililerine ait olan Vostokugol, ilhak edilen bölgelerdeki en büyük kömür madenciliği şirketlerinden biri ve şubat-temmuz ayları arasında Türkiye’ye 100 bin ton ile en fazla ihracat yapan maden.
Vostokugol’ün tek satıcısı ve Moskova’da kayıtlı bir ticaret şirketi olan Florance LLC’nin üst düzey yetkilisi Adzhmal Zalmai, Reuters’in kendisine Türkiye’ye yapılacak sevkiyatlar hakkında soru sorması üzerine telefonu kapattı.
Luhansk kenti yakınlarındaki Antratsyt kasabasında 2014’ten bu yana Rusya yanlısı vekillerin kontrolünde olan özel madencilik şirketi Nedra-06’nın yöneticisi Anton Nadeyev ise Türkiye’ye sevkiyat yapıldığını doğruladı.
Nadeyev, işlemlere ilişkin daha fazla ayrıntı veya alıcılar hakkında bilgi vermeyi reddetti.
Gümrük verileri, Nedra-06’nın mayıs ve haziran aylarında Türkiye’ye toplam bin 600 tonluk iki kömür sevkiyatı yaptığını gösteriyor. Gümrük verileri, alıcıların Belize merkezli Brig Management LTD ve Hong Konglu Green Rabbit LTD olduğunu gösteryor.
Gümrük kayıtlarına göre, incelenen dönemde bu iki şirketin ilhak edilen topraklardan ihraç edilen kömürün en büyük alıcıları konumunda.
Brig Management LTD, şubat ayından temmuz ayına kadar Ukrayna’nın ilhak ettiği bölgelerde çıkarılan 4,8 milyon dolar değerinde 49 bin ton kömürü Türkiye’ye sevk etti.
Aynı dönemde Green Rabbit LTD, 1,1 milyon dolar değerinde 11 bin 800 ton kömür satın aldı.
Rusya’nın kontrolündeki Donetsk’te kömür üreticisi olan ve maden kasabası Yasynuvata’da yaşayan işadamı Denis Karaşçuk da şirketinin üretiminin bir kısmının Türkiye’ye sevk edildiğini doğruladı. Öte yandan Karaşçuk ihracatı kendisinin yapmadığını kömürün Novorossiisk limanında satın alındığını belirtti.
