Ukrayna topraklarının yüzde 18’i şu anda Rusya tarafından işgal edilmiş durumda. 6,4 milyondan fazla Ukraynalı ise mülteci konumunda.
Rusya’nın Ukrayna’daki işgali üçüncü yılına girdi. Bu süreçte sivil ve askeri kayıplar ne kadar? Kiev’e ne kadar yardım sözü verildi ve ulaştırıldı? Kaç Ukraynalı mülteci ya da yerinden edilmiş durumda? İki yılı geride kalan savaşın bilançosu:
Mali ve askeri yardım
Şubat 2024 başında Avrupa Birliği Ukrayna için 50 milyar euroluk yeni bir paketi onayladı.
Amerikan tarafında ise aylar önce Kiev’e vaat edilen 60 milyar dolar Cumhuriyetçi temsilcilerin vetosu nedeniyle hala Kongre’de bloke edilmiş durumda.
Avrupa Birliği Ukrayna’nın en büyük bağışçısı konumunda. Ukrayna’ya vaat edilen ve teslim edilen askeri, mali ve insani yardımları ölçen Kiel Enstitüsü‘ne göre, 24 Ocak 2022 ve 15 Ocak 2024 tarihleri arasındaki taahhütler 144 milyar euro’dan fazla.
— Christoph Trebesch (@Ch_Trebesch) February 16, 2024
Big Ukraine Tracker Update: We started to track “aid allocation” (for delivery in near term), not just “commitments”. This reveals big differences in effective aid across Europe. Nordics & GER have moved far ahead in their allocated military aid (not just in their promises) 1/8 pic.twitter.com/AXKHXJy7PI
Ukrayna Destek Takibi projesinin başkanı Pietro Bomprezzi, “Belirli paketlere sadece 77 milyar euro tahsis edildiğini not ediyoruz. Dolayısıyla vaat edilenler ile mali açıdan gerçekte sağlananlar arasında oldukça önemli bir fark var” dedi.
Ekonomist, “Bu farkın büyük bir kısmı AB’nin Haziran 2023’ten bu yana uzun süredir tartışılan ve ancak yakın zamanda onaylanan 50 milyar gibi çok önemli bir mali taahhüdünden kaynaklanıyor” ifadelerini kullandı.
Amerika Birleşik Devletleri ise Ukrayna’ya en fazla yardım sağlayan ikinci ülke konumunda. Kiel Enstitüsü’ne göre Wahsington 67 milyar euro’dan fazla yardım sözü verdi.
Sadece askeri yardımlara bakacak olursak, Washington 42 milyar euroyu aşan taahhüdüyle bu kez en büyük bağışçı konumunda.
“Çatışma çıkmazı”
Yaklaşık bin kilometre boyunca uzanan cephe hattı son aylarda pek değişmedi. Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü Uluslararası Güvenlik Çalışmaları Direktörü Neil Melvin’e göre bu durum çatışmanın “tıkanmaya” başladığının bir işareti.
Ukrayna ‘nın yaklaşık yüzde 18’i şu anda Rusya tarafından işgal edilmiş durumda.
Karadeniz’de başarı
Her iki uzman da Ukrayna’nın 2023 yazındaki karşı saldırısının başarısız olduğu konusunda hemfikir.
Neil Melvin, karşı saldırının başlangıcında belirlenen hedeflere “önemli ilerlemeler ” ve “Ruslardan önemli miktarda toprak alınması” Ukraynalıların büyük çabalarına ve müttefiklerinin desteğine rağmen ulaşılamadığını belirtiyor.
Peter Dickinson, bu başarısızlığın “Ukrayna ordusunun moraline ve güvenilirliğine büyük bir darbe vurduğunu” doğruluyor. Karada ilerleme kaydedilemese de Kiev Karadeniz’de birkaç başarı elde etti. Ukrayna’nın Rus deniz kuvvetlerine yönelik saldırıları tahıl koridorunu Ukrayna ihracatı için yeniden açtı.
14 Şubat 2024’te Ukrayna, Kırım açıklarında büyük bir Rus çıkarma gemisini batırdığını iddia etti. Moskova bu kaybı doğrulamadı.
“Devlet sırları”
Ukrayna’da iki yıldır devam eden savaş sırasında yaralanan ya da ölen sivil ve askeri personel sayısını tahmin etmek zor. Neil Melvin’e göre bunlar “devlet sırrı”.
Aralık 2023’te gizliliği kaldırılan bir ABD istihbarat raporunda Rus tarafında yaralanan ya da ölen 315 bin asker listelendi.
New York Times, Ağustos 2023’te Amerikalı yetkililerin tahminlerine dayanarak 70 bin Ukraynalı askerin öldürüldüğünü ve 100 bin ila 120 bin arasında askerin yaralandığını açıkladı. Rus kayıplarının ise daha yüksek olduğu belirtildi. Buna göre savaşın başlangıcından Ağustos 2023’e kadar 120 bin Rus askeri öldü ve 170 bin ila 180 bin arasında asker de yaralandı.
“Demografik kriz”
Askeri kayıplar nedeniyle her iki taraf da birliklerini yeniden oluşturmaya çalışıyor. Ukrayna’da askere alınma yaşının 27’den 25’e düşürülmesini öngören bir yasa tasarısı hazırlandı.
Ukrayna’da bu tartışma sürerken “İki yıldır hiç ara vermeden savaşan insanlar var. Çok yorulmuş durumdalar” diyen Peter Dickinson, “Ukrayna kuvvetleri çok yüksek olan kendi kayıplarını yenilemek zorunda. Ayrıca cephede savaşanlara rotasyon yapma, mola fırsatı vermeleri gerekiyor” dedi.
Cephe hattındaki askerlerin yaş ortalaması şu anda 43 civarında. Bu nedenle Kiev, demografik geleceğinin bağlı olduğu gençleri feda etmeden birliklerini yenileme ikilemiyle karşı karşıya.
6,4 milyon mülteci
Rusya’nın Ukrayna’yı geniş çaplı işgalinin başlamasından bu yana 10 milyondan fazla Ukraynalı evlerini terk etmek zorunda kaldı. Bunların 6,4 milyondan fazlası yurt dışında mülteci konumunda.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’ne (UNHCR) göre, Ukraynalı mültecilerin toplam sayısı 2022 sonu (5,7 milyon) ile 2023 sonu arasında yüzde 5 oranında arttı.
Ukraynalı mültecilerin büyük çoğunluğu Avrupa ülkelerine sığındı. Avrupa’da mültecilere ev sahipliği yapan ülkelerin başında Almanya (1.1 milyon), Polonya (957 bin) ve Çek Cumhuriyeti (376 bin) geliyor.
Louise Donovan, “Diğerleri ise, genellikle aile bağları varsa, diğer Avrupa ülkelerinde bir tür sosyal destek ağına sahiplerse, daha uzaklara gittiler” diye açıklıyor.
Ayrıca 3.7 milyon Ukraynalı da kendi ülkeleri içinde yerinden edilmiş durumda. Yaklaşık 900 bin kişi üç aydan uzun bir süredir Ukrayna’ya geri dönmüş durumda.
Buna ek olarak, Avrupa’daki Ukraynalı mültecilerin yaklaşık yüzde 39’u ailelerini ziyaret etmek ya da mülklerinin durumunu kontrol etmek için Ukrayna’ya ‘kısa süreli ziyaretler’ gerçekleştirdi.
