Birleşik Krallık’ın özerk bölgelerinden İskoçya’da yer alan Orkney Adaları, Krallık içindeki statülerini değiştirmek ve Norveç, Danimarka veya İzlanda’ya katılmak gibi seçenekleri tartışıyor.
Orkney’in yerel yönetim meclisi olan Orkney Adaları Konseyi’nde bu hafta görüşülecek bir tasarı, Orkney için farklı yönetim şekillerinin incelenmesini öngörüyor.
BBC’ye konuşan Konsey Başkanı James Stockan, Orkney’nin Birleşik Krallık hükümetinden de İskoçya özerk hükümetinden de yeterli destek almadığını söylüyor.
Stockan, Birleşik Krallık’ın taç toprakları olan Manş Denizi’ndeki adalar veya denizaşırı toprakları olan Falkland Adaları gibi yönetilme seçeneğinin de değerlendirmeye alınacağını belirtiyor:
“Vapur filomuzun son derece eski olması bizi zor durumda bırakıyor. Bunların yenilenmesi lazım.
“Diğer bölgelere verilen destekler bizden esirgeniyor.
“İskoçya’nın diğer adalarına kıyasla İskoç hükümetinden aldığımız destek, nüfusa kıyasla çok düşük.
“Bu durum böyle devam edemez.”
Stockan bugüne kadar Orkney’in finansal şartları hakkında kapsamlı bir araştırma yapılmadığını da ekliyor:
“Ülke ekonomisine en az 40 yıldır Kuzey Denizi’ndeki petrol yatakları üzerinden katkı veriyoruz. Fakat karşılığında aldığımız yeterli değil.
“Dahası, denizlerimizin büyük bir rüzgar enerjisi potansiyeli var.”
Stockan Konsey üyelerini, adada yaşayanlara daha faydalı olacak bir yönetim türünü araştırma yönünde oy kullanmaya davet ediyor.
Konsey’de 2017’de de daha fazla özerklik üzerine bir oylama yapılmış, bu oylamada bağımsızlık fikri desteklenmese de “seslerinin daha fazla duyulacağı” bir yönetim türünün araştırılması talep edilmişti.
Stockan, Birleşik Krallık’ın taç toprakları olan Guernsey, Jersey ve Man Adası’nı inceleyeceklerini söylüyor.
Öte yandan bu seçeneklerin araştırılması ve halka fikirlerinin sorulması için de büyük kaynak gerekiyor.
Stockan “Önce oylama yapıp ondan sonra neler yapabileceğimize bakacağız” diyor:
“Bu konuya duygusal yaklaşmayacağız. Pratik adımları ve sonuçlarını değerlendireceğiz.
“Gelecek nesillerimiz ve dünyadaki önemimiz açısından en iyi adımı atmak istiyoruz.”
Stockan Orkney’in Danimarka, Norveç veya İzlanda’ya katılma seçeneklerinin de incelenmesi gerektiğini düşünüyor.
‘Derin kültürel bağ’
Orkney 1472’de İskoçya’nın kontrolüne geçene kadar Norveç ve Danimarka tarafından yönetilmişti.
Danimarka, Norveç ve İsveç Kralı 1. Christian’ın kızı olan Margaret ile evlenen İskoçya Kralı 3. James’e söz verilen başlık parasının ödenmemesi üzerine İskoçya Parlamentosu, 1. Christian’ın başlık parasına teminat olarak gösterdiği bu adaya el koymuştu.
Stockan “Tarihimizin büyük kısmında Birleşik Krallık’ın değil Kuzeyli krallıkların parçasıydık” diyor:
“Orkney sokaklarında pek çok kişi bana başlık parasını ne zaman ödeyeceğimizi, Norveç’e ne zaman tekrar katılabileceğimizi soruyor.
“Ortada Kuzey ülkeleriyle kurulmuş büyük bir kültürel bağ var. Bu yüzden mümkün olan seçenekleri araştırmak istiyoruz.”
Orkney’deki hoşnutsuzluk hakkında sorular yönelttiğimiz Birleşik Krallık hükümeti, ülke genelinde yerel yönetimlere 2,2 milyar sterlin kaynak aktararak kırsaldaki şartları iyileştirmeyi hedeflediklerini, bunun 50 milyon sterlininin de Orkney’in de aralarında bulunduğu İskoç adalarına aktarıldığını söyledi.
Bir hükümet sözcüsü “Birleşik Krallık, birleşik kaldığı sürece her zaman daha güçlü olacaktır. Bu yüzden Orkney’e daha fazla özerklik verme yönünde bir planımız yok” dedi.
İskoç hükümetiyse 2023-24 yıllarında Orkney Adaları Konseyi’ne hizmetlerin finansmanı için 89,7 milyar sterlin aktarılacağını söyledi.
Bir İskoç hükümeti sözcüsü “Adalarda yaşayan topluluklarımızı desteklemeye devam edeceğiz” dedi.
Orkney Adaları Konseyi konuyu Salı günü görüşecek.
