Libya İstikrar Girişimi Konferansı, bugün bakanlar düzeyinde uluslararası katılımla düzenleniyor. Fransa, İtalya, Türkiye, Suudi Arabistan ve Mısır’ın katılımcı ülkeler arasında yer aldığı konferansa BM Genel Sekreter Yardımcısı Rosemary DiCarlo ve BM Libya Özel Temsilcisi Jan Kubis de katılacak.
2011 yılında Muammer Kaddafi’nin devrilmesi sonrasında iç savaşa sürüklenen Libya, Birleşmiş Milletler’in tanıdığı Trablus merkezli Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) ve Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi olmak üzere iki ayrı yönetim bölgesine bölünmüştü. Ekim 2020’de taraflar arasında ateşkes imzalanmış ve bu yılın Mart ayında geçiş sürecini hazırlamak üzere kurulan birlik hükümeti göreve başlamıştı.
Başkanlık ve parlamento seçimleri
BM’nin Libya’da çözüm için belirlediği yol haritasına göre başkanlık ve parlamento seçimlerinin 24 Aralık’ta yapılması planlanıyor. Başkanlık seçiminin bu tarihte yapılması ancak parlamento seçiminin gelecek yıla ertelenmesi gündemde.
Libya Dışişleri Bakanı Necla Menguş Pazar günü yaptığı açıklamada konferansın amaçları arasında başkanlık seçimleri için “şeffaf bir yoldan gerekli olan desteğin toplanmasını” saydı. Libya üzerinde etki sahibi olan dış güçler seçimlerin BM’nin belirlediği takvime uygun bir biçimde yapılmasını istiyor. Ancak seçimin usulüne ilişkin anlaşmazlıklar söz konusu.
Yabancı güçlerin varlığı
Necla Menguş ayrıca konferansın “Libya’nın egemenliği ve bağımsızlığına saygı gösterilmesi, ayrıca olumsuz dış müdahalenin engellenmesi” amacını da taşıdığını belirtti. Paralı savaşçıların ve yabancı birliklerin varlığı Libya’da istikrarın önündeki başlıca engeller arasında. Birleşmiş Milletler’in açıklamalarına göre geçen yılın Aralık ayı itibarıyla Libya’da 20 bin yabancı savaşçı bulunuyor. Yabancı güçler Kremlin bağlantılı özel askeri şirketi Wagner’den, Afrikalı, Suriyeli para savaşçılara ve Türk birliklerine kadar çeşitlilik gösteriyor.
Menguş bu birliklerin akıbetinin konferansın başlıca gündemleri arasında olduğunu belirterek yabancı güçlerin varlığının “sadece Libya değil tüm bir bölge için tehdit oluşturduğunu” söyledi.
Menguş bu ay başında yaptığı açıklamada bazı yabancı savaşçıların ülkeden ayrılmaya başladığını söylemiş ancak bunu “mütevazı bir başlangıç” olarak nitelemişti. Çekilmeye dair strateji konusunda “hâlâ daha kapsamlı ve büyük bir organizasyon arayışındayız” diyen Menguş “Bu ay sonunda Libya’nın istikrarı konusunda yapılacak konferansta bunu başarmayı hedefliyoruz” açıklamasını yapmıştı.
Ordunun tekrar birleştirilmesi
Libya’da endişe yaratan bir başka konu da ülkenin iç savaş sırasında birbirine karşı savaşmış silahlı güçlerini tek bir komuta altında toplamak. Her ne kadar ülkede bir birlik hükümeti kurulmuş olsa da ülkenin geniş kesimleri halen eski asker Halife Hafter komutasında bulunuyor. Ülkenin batısında sevilmeyen Hafter’in seçimlerde başkan adayı olması bekleniyor. Hafter Eylül 2021’de aday olmasının yolunu açacak bir adımla askeri görevlerini askıya aldığını açıklamıştı.
