IŞİD, Moskova’da 137 kişinin ölümüyle sonuçlanan saldırıyı düzenlediğine dair bir video yayınladı. Videonun gerçekliği konusunda uzmanlar ne diyor ve IŞİD’in Horasan kolu hakkında ne biliniyor? Rusya niçin hedef alındı?
Rusya’nın başkenti Moskova yakınlarında Cuma akşamı düzenlenen, son verilere göre en az 137 kişinin hayatını kaybettiği saldırıyı üstlenen IŞİD, eylemin görüntülerini yayınladı. Yaklaşık bir buçuk dakikalık videoda, Moskova oblastına bağlı Krasnogorsk kentindeki “Crocus City Hall” konser salonuna saldıran örgüt üyeleri görülüyor. Otomatik silahlar ve bıçakla saldıran IŞİD’lilerin yüzlerinin gösterilmediği videoda, konser salonunun girişinde gelişi güzel sivillere ateş açtığı, zeminde de sivillerin cansız bedenlerinin yattığı dikkat çekiyor.
IŞİD’in propaganda kanalı Amaq’ın Telegram paylaşım sitesinde yayınladığı video uzmanlara göre “gerçek”. Saldırıdan hemen sonra olayı değerlendiren, Londra’nın önde gelen üniversitelerinden King’s College’e bağlı Uluslararası Radikalleşme Araştırmaları Merkezi’nin (ICSR) Başkanı, terörizm uzmanı Peter Neumann da, eylemin arkasında IŞİD Horasan Vilayeti’nin (IŞİD-H) olabileceği yorumunda bulunmuştu.
Öte yandan Rusya, saldırı ile savaş halinde bulunduğu Ukrayna arasında bağlantı kurmaya çalışırken, Kiev açıklamalarında olayla kesinlikle bir bağlantısı olmadığını dile getiriyor.
IŞİD-H nedir?
ISİD-H adını, bugün İran, Türkmenistan ve Afganistan topraklarında bulunan tarihi Horasan bölgesine dayandırıyor.
İlk olarak 2014’te Afganistan’da ortaya çıkan grup aşırı radikal eylemler düzenlemesiyle tanınıyor. Afganistan’da yönetimi elinde tutan Taliban hükümetiyle düşman olan IŞİD-H, radikal İslamcı Taliban’ı “ılımlı bir İslam” uygulamakla suçlayarak hedef alıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) istihbarat örgütlerine göre Taliban içinden de bazı militanlar, daha radikal olan bu örgüte katılmış durumda.
IŞİD-H, Afganistan, Pakistan, Türkmenistan, Tacikistan, Özbekistan ve İran topraklarını kapsayan bir halifelik kurmayı amaçlıyor.
Örgüt 2018 yılına kadar yeni üyelerin de katılmasıyla güçlenirken, o tarihten beri militan sayısında azalma olduğu haber veriliyor. Öte yandan bölgeye dair istihbarat bilgileri toplayan ABD güvenlik birimleri, ülkeden güçlerini çektiği 2021’den beri yeni veriler elde edemediğini hatırlatıyor, dolayısıyla da örgüte dair veriler değerlendirilirken bunun dikkate alınması gerektiğini belirtiyor.
IŞİD-H’nin düzenlediği eylemler
IŞİD-H son yıllarda Afganistan ve başka ülkelerde camilerin de hedef alındığı kanlı saldırılarla gündeme geldi. ABD kaynakları, sene başında İran’da düzenlenen, dört yıl önce ABD’nin öldürdüğü General Kasım Süleymani anmasındaki saldırıdan da IŞİD-H’nin sorumlu olduğunu duyurmuştu. Kirman kentindeki söz konusu saldırıda yaklaşık 100 kişi hayatını kaybetmişti.
Örgüt aynı zamanda ABD Afganistan’dan çekilirken yaşanan karmaşa sırasında, 26 Ağustos’ta Kabil Havalimanı’na düzenlenen kanlı intihar saldırısının da sorumlusu olarak niteleniyor. Eylül 2022’de de yine IŞİD-H Kabil’deki Rus Büyükelçiliği’ne düzenlenen intihar saldırısını üstlendiğini duyurmuştu.
Mart ayı başında da ABD güvenlik birimleri, Afganistan dışındaki temsilciliklerinin yine IŞİD-H tarafından gelecek altı ay içinde saldırıya uğrayabileceği açıklamasını yapmıştı.
İki hafta önce de Rusya iç istihbaratı FSB, IŞİD-H’nin Moskova Sinagogu’na düzenlemeyi planladığı saldırıyı engellediğini duyurmuştu.
IŞİD neden Rusya’yı hedef alıyor?
Moskova, 2015 yılında Suriye’de Devlet Başkanı Beşar Esad’ı muhalefete ve IŞİD’e karşı desteklemek amacıyla Suriye savaşına müdahil oldu. Rusya o zamandan bu yana örgütün de hedefinde. Uzmanlar, IŞİD-H’nin son yıllarda Rusya’ya karşı daha da sert bir çizgiye geldiği değerlendirmesinde bulunuyor.
Merkezi New York’ta bulunan Soufan Center’den Colin Clarke, “IŞİD Horasan özellikle son iki yılda Rusya’ya odaklandı ve Rusya lideri Putin’i sıklıkla hedef aldı” diyor.
Washington merkezli Wilson Center’den Michael Kugelman da IŞİD-H’nin Rusya’yı Müslümanlara karşı yapılan düzenli baskı rejimlerinin destekçisi olarak gördüğünü kaydediyor. İlaveten grupta eski Sovyetler Birliği’nde yer alan Tacikistan ve Özbekistan gibi bazı Orta Asya ülkelerinden militanların da bulunduğunu ve bunların Moskova yönetimine karşı düşmanlık beslediğini de hatırlatıyor. Bir Rus milletvekili de yaptığı açıklamada Moskova’daki saldırıdan kaçarken kullanıldığı belirtilen araçta militanların Tacikistan pasaportlarının bulunduğunu iddia etmişti.
