Afrika’da bugüne kadar yapılan en büyük hidroelektrik projesinin faaliyete başlaması, su tedariği konusunda endişeli olan iki ülke olan Mısır ve Sudan tarafından kınandı.
Batı Benishangul-Gumuz bölgesinde yer alan ve 4,2 milyar dolarlık yatırımla kurulan Büyük Etiyopya Rönesans Barajı’nın açılış töreni Pazar günü devlete ait ETV News kanalından yayımlandı.
Törende barajın yüzde 83,9’unun tamamlandığı açıklandı.
Baraj’ın tam kapasite çalışmaya başladığında 5 bin megavatın üzerinde elektrik üreterek ülkenin toplam elektrik üretimini iki katına çıkarması bekleniyor.
Etiyopya Başbakan Abiy Ahmed, barajın açılış töreninde elektrik üretim istasyonunu gezdi ve üretimi başlatan bir dizi düğmeye bastı.
Abiy, Twitter’da “Bu, kıtamız ve birlikte çalışmayı arzuladığımız aşağı havza ülkeleri için iyi bir haber” dedi.
Sudan ve Mısır tepkili
Ancak Sudan ve Mısır için durum biraz farklı. Baraj, inşaatının başladığı 2011 yılından bu yana Etiyopya, Mısır ve Sudan arasında gerilim kaynağı oldu.
Sudan ve Mısır, projenin Nil sularındaki paylarını azaltabileceğinden çekiniyor.
İki ülke, Etiyopya’nın Mavi Nil üzerindeki tartışmalı Büyük Etiyopya Rönesans Barajı’nı “işletmeye tek taraflı olarak başlama” girişimini kınadı.
Sudan’da yayın yapan Al-Sayha gazetesinin aktardığına göre Sudan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Omar Al-Farouq, barajın Sudan, Mısır ve Etiyopya arasında bir anlaşma olmaksızın faaliyete geçirilmesinin “işbirliği ruhuna aykırı” olduğunu söyledi.
Al-Farouq, “Sudan, Rönesans Barajı’nın doldurulması ve işletilmesi konusunda yasal bir anlaşmaya varılması gerektiği konusundaki kararlılığını koruyor” dedi.
Mısır da Etiyopya’nın barajın faaliyete geçtiğine yönelik duyurusunu kınadı.
Mısır Dışişleri Bakanlığı’nın resmî Facebook sayfasında hamlenin, “Etiyopya tarafının 2015 yılında imzalanan İlkeler Bildirgesi anlaşmasına yönelik yükümlülüklerinin bir başka ihlali” olduğu söylendi.
Etiyopya ise barajın ülkenin kalkınmasında kilit rol oynayacağı konusunda ısrarcı. Başbakan Abiy, ülkesinin bu hamlesinin çatışmaya dönüşmemesi gerektiğini savunuyor.
Abiy açılış töreninde “Barajın bize, Mısır’a, Sudan’a ve diğer kıyıdaş ülkelere fayda sağlayacağı şekilde hepimizi iş birliği yapmaya çağırıyorum” dedi.
On yılı aşan çatışma
Büyük Etiyopya Rönesans Barajı, Afrika’da bugüne kadar gerçekleştirilen en büyük hidroelektrik projesi.
Etiyopya hükümeti, barajın tam kapasite faaliyete geçtiğinde kuraklık ve savaştan ciddi şekilde zarar gören ulusal ekonomiyi dönüştüreceği konusunda ısrar ediyor.
Etiyopya, barajın arkasındaki büyük rezervuarı doldurmak için Nil suyunu yönlendiriyor.
Nehrin aşağısındaki sulama ve içme suyu için neredeyse tamamen Nil’e bağımlı olan Mısır, barajın ülkeye verilen su seviyelerini etkileyeceğinden endişe ediyor.
Bu nedenle Mısır’a belirli bir miktar su salınacağının garantisini istiyor.
Ancak Etiyopya’nın önceliği Afrika’nın en büyük hidroelektrik santralini işletmek için yeterli su olduğundan emin olmak. Ne kadar su salınacağı konusunda sınırlanmak istemiyor.
Sudan ise barajın su seviyelerini nasıl etkileyeceği konusunda endişeli.
Etiyopya’nın geçen yıl, dört su yön değiştirme çıkışından üçünü kapatmaya karar vermesi Sudan’ı şaşırtmıştı.
Bu karar sonrasında Sudan’a su akışının azalması nedeniyle ülkede sulama ve belediyelere su temininde kullanılan pompa istasyonlarında aksaklıklar yaşandı.
Her iki ülke de barajın doldurulması ve işletilmesi konusunda Etiyopya ile bir anlaşma yapmaya çalışıyor ancak müzakerelerde bugüne kadar herhangi bir ilerleme kaydedilmedi.
