Stockholm merkezli hükümetler arası Uluslararası Demokrasi ve Seçim Destek Enstitüsü (IDEA), yıllık Küresel Demokrasi Durumu raporunu açıkladı. Yerleşik demokrasilerin tehdit altında olduğuna dikkat çekilen raporda, dünyada otoriterliğe doğru kayan ülkelerin sayısının arttığı belirtildi. Raporda, 2020 yılına ait veriler değerlendiriliyor.
Dünyada her zamankinden daha fazla demokratik erozyon meydana geldiği ve demokratik gerileme yaşayan ülkelerin sayısının hiç olmadığı kadar yüksek seyrettiği belirtilen raporda, aralarında Türkiye ve Rusya’nın da bulunduğu 20 ülke hibrit (melez) rejim; Çin, Suudi Arabistan, Etiyopya ve İran’ın aralarında bulunduğu 47 ülke de otoriter rejim olarak tanımlandı.
Hibrit ya da melez rejim kavramı otoriter rejimden demokratik rejime geçişini tamamlamamış siyasi rejimler için kullanılıyor.
Türkiye’nin 2010-2020 yılları arasında demokraside en büyük gerilemelerinden birini yaşayan ülkeler arasında yer aldığı kaydedilen raporda, dünya nüfusunun yüzde 70’inin şu anda ya demokratik olmayan rejimlerde ya da demokratik olarak geride kalan ülkelerde yaşadığı kaydedildi. Rapora göre dünyada her dört kişiden biri gerileyen bir demokraside yaşıyor. Otoriter ve hibrit rejimlerin eklenmesiyle de dünyanın üçte ikisinden fazlasının gerçek bir demokraside yaşamadığı anlamına geliyor.
ABD demokrasisinde gerileme
Raporda ABD’yi de ilk kez demokrasinin gerilediği ülkeler arasında sayan enstitü, ABD’de demokrasinin 2019 yılında görünür şekilde bozulmaya başladığına dikkat çekti. Raporu hazırlayan uzmanlardan Alexander Hudson, ABD’nin aslında yüksek performanslı bir demokrasi olduğunu, hatta 2020 yılında tarafsız yönetimde iyileşme kaydettiğini, ancak sivil özgürlüklerde gerileme gözlemlendiğini söyledi.
Raporda eski Başkan Donald Trump’ın 2020’de yapılan başkanlık seçimlerinin meşruiyetini sorgulamasının demokrasi açısından dönüm noktası olduğu vurgulandı. Raporda George Floyd’un polis tarafından öldürülmesinin ardından 2020 yazında düzenlenen protestolarda da örgütlenme ve toplanma özgürlüğünün kalitesinde düşüş yaşandığını kaydetti.
Raporda demokrasilerinde en fazla gerileme yaşayan ülkeler ise Macaristan, Polonya, Slovenya ve Sırbistan olarak gösterildi.
Otoriterlik artışının nedenleri
Popülist siyaset ve pandemi kısıtlamalarının demokrasinin gerilemesinde etkili olduğu belirtilen raporda, demokratik erozyon eğiliminin Covid-19 pandemisinin başlangıcından bu yana “daha keskin ve endişe verici” hale geldiği belirtildi. IDEA Genel Sekreteri Kevin Casas-Zamora da “Salgın, özellikle demokrasinin ve hukukun üstünlüğünün pandemiden önce rahatsız olduğu yerlerde, bazı olumsuz eğilimleri kesinlikle hızlandırdı ve büyüttü” diye konuştu.
