Brüksel’de 2016 yılında düzenlenen ve 32 kişinin öldüğü saldırılara ilişkin olarak yaklaşık 6,5 yıl sonra başlayan yargılamaya, zanlıların insan hakları ihlali itirazları nedeniyle devam edilemiyor.
Zanlıların duruşmalar öncesinde çıplak aramaya maruz bırakıldıkları gerekçesiyle yaptığı itiraz üzerine, duruşmalar üst üste üç gün boyunca ertelendi.
Bazı kurban yakınları bu duruma tepkili. “İnsan haklarına saygısı olmayan teröristlere in hakkına neden saygı gösterelim?” diyenler de var.
Ancak hem mahkeme heyeti hem de insan hakları savunucularına göre, bu haklara her zaman saygı gösterilmesi hukukun üstünlüğü açısından çok önemli. Çünkü, “göze göz, dişe diş sistemi” çoktan sona erdi.
Brüksel’de 22 Mart 2016’da Zaventem Havalimanı ile Maalbeek metro istasyonunda düzenlenen saldırıların failleri, Kasım 2015’deki Paris saldırıları nedeniyle Fransa’da da yargılandıkları için, Belçika’da ancak geçen Aralık ayında mahkemeye çıkabildi.
Ancak 7 Aralık’taki duruşmaya sevkleri sırasında zanlıların kendi aralarında yaptıkları konuşmalarda, Mohamed Abrini’nin olay çıkarmaya hazırlandığı tespit edildi.
Polis tarafından yapılan risk analizinde, Abrini’nin bıçak saklamak ve huzursuzluk çıkarmak istediğini açıkça belirtmesi nedeniyle, zanlılara çıplak arama yapılması gerektiği vurgulandı.
Abrini’nin “kişilerin fiziksel bütünlüğüne karşı başka bir saldırı yapmaya” hazır olduğu sonucuna varan polise göre, bir kaçma girişimi de göz ardı edilemez.
Bu nedenle zanlılar için çıplak arama gerekti.Ancak sanıklar ve avukatları, bu sistematik üst aramalarının, görünürde bir sebep olmaksızın gerçekleştirilmesi halinde, aşağılayıcı muamele teşkil ettiğini belirterek bunun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı olduğunu dile getirdi.
Zanlılardan Mohamed Abrini ve El Haddad Asufi’nin avukatları, itirazları sonuçlanıncaya kadar müvekkillerinin kendilerini azlettiğini bildirdi.
Savcılık sözcüsü BBC’ye yaptığı açıklamada, birçok avukatın artık temsil yetkisi bulunmaması nedeniyle davanın devam edemeyeceğini söyledi.
Savcılığa göre, bu noktada yargılamanın ne zaman devam edeceğini söylemek mümkün değil.
Davanın sürekli ertelenmesi, yıllarca adalet bekleyen mağdurlar ve aileleri için oldukça üzücü bir durum.
Saldırılarda kız kardeşini kaybeden Philippe Vansteenkiste, “Şu anda yaşadıklarımız gerçekten çok zor. Birçoğumuz işten izin almak, duruşmaya katılmak için kişisel düzenlemeler yapmak zorunda kaldık. Adalet yerini bulmalı” diyor.
Brüksel saldırılarından sonra oluşturulan kurban destek grubu V-Europe’un yöneticiliğini de yapan Vansteenkiste, yargılamanın, sanıklar hakkındaki tartışma yerine, bombaları patlatan ve öldürenlerin cezalandırılmasını içermesi gerektiğini savunuyor.
Mağdurlar ve kurban yakınlarının çoğu sanıkların, yargılamanın düzgün bir şekilde ilerlemesini engellemek amacıyla insan hakları yasalarını istismar ettiğini düşünüyor.
Ancak Vansteenkiste, kurallara bağlı kalınması ve demokratik değerlerin desteklemesinden yana, “Aksi takdirde teröristler kazanır” diyor.
Brüksel saldırılarında öldürülen tek İngiliz olan Charlotte Dixon – Sutcliffe’in eşi David, intikam alınmaması ve her şeyin yasalar çerçevesinde yapılması gerektiğini belirterek şunları söylüyor: “Ancak bunun merkezinde kurbanlar olduğunu unutmamamız da önemli. Bu değişiklikler kurbanları çok tatsız bir durumda bırakıyor.”
David, mağdurlara ve kurban yakınlarına daha anlayışlı davranılması gerektiğinin altını çiziyor.
Kurban yakınları ile çalışan Belçika irtibat görevlisi Olivier Lauwers da, duruşmada tekrarlanan gecikmelerin ve ertelemelerin çok ileri gittiğini kabul ediyor.
Lauwers, BBC’ye yaptığı açıklamada, “Kurbanlar için dayanılmaz bir durum, esasa inmemiz gerekiyor” diye konuştu.
Belçika İnsan Hakları Birliği Başkanı avukat Kati Verstrepen, özellikle kurban yakınlarının tepkisini anladığını belirtiyor: “Paris’teki sanıkların çoğu zaten hüküm giymiş olduğundan, haklı olarak bu kişilerin terörist olduğunu söylemek için hiçbir neden yok, bu da halkın bu süreçte insan haklarına bakmaması için ek bir neden gibi görünüyor.”
Belçika Radyosu’na konulan Verstrepen’e göre insan hakları kaygısını dile getiren avukatlar da haklı.
“Teröristlerin bile hakları var ve onlara saygı duyulması gerekiyor” diyen Belçikalı avukat, şöyle devam etti: “İşleri yavaşlatmak için bu insan haklarının kötüye kullanılmaması gerçekten çok önemli ama bu davada yargıç bu aramaların yapılmaması gerektiğini söyledi. Bu bir hata. Polis kanunların üzerinde değildir.”
“Göze göz, dişe diş sisteminin çoktan aşıldığını” vurgulayan Verstrepen, “Anayasal bir devlette onların başkalarına yaptıklarını biz insanlara yapmıyoruz” dedi.
Brüksel’deki eski NATO karargahında görülen duruşmadaki zanlılar arasında Paris saldırılarından canlı kurtulan tek fail olan Salah Abdeslam’ın yanı sıra Mohammed Abrini, Osama Krayem, Sofien Ayari, Ali El Haddad Asufi, Smail Farisi, Bilal El Makhoukhi, Herve Bayingana ve İbrahim Farisi bulunuyor.
Suriye’de IŞİD saflarında savaşırken öldüğü sanılan onuncu isim ve aynı zamanda örgütün lideri Oussama Attar ise gıyabında yargılanıyor.
Sanıklar hakkında ömür boyu hapis cezası talep ediliyor.
Salah Abdeslam ve Mohamed Abrini, bir süre önce Fransa’da ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.
KAYNAK: BBC TÜRKÇE – YUSUF ÖZKAN
