Avrupalı liderler bugün Avrupa Siyasi Topluluğu’nun (AST) ikinci zirvesi için Moldova’da tarihi Mimi Kalesi’nde bir araya geliyor.
AST’nin ilk toplantısı geçen sene Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un önerisiyle 6 Ekim’de Prag’da düzenlenmişti. Rusya’nın Ukrayna savaşı sonrasında Avrupa Birliği’nin (AB) değişen tehdit algısı ile Avrupa başkentlerinin Kremlin’e karşı safları sıkılaştırma arayışının AST sürecinin başlatılmasında etkili olduğu belirtiliyor.
Bu toplantılarla AB üyesi ülkeler, birlik üyesi olmayan Avrupa ülkeleriyle bir araya gelerek işbirliği yapılabilecek konuları görüşmeyi, ortak güvenlik tehditlerini masaya yatırmayı ve diyaloğu güçlendirmeyi hedefliyor.
Hedef Rusya’ya mesaj vermek
AB’li yetkililere göre bu sene toplantının Ukrayna’nın komşusu, eski Sovyet ülkelerinden Moldova’da yapılıyor olması “sembolik öneme sahip” ve Avrupalı liderlerin geniş katılımı ile Kremlin’e “Rusya’ya karşı birlik mesajı” verilmesi hedefleniyor.
Üst düzey bir AB yetkilisi, zirve öncesinde gazetecilere yaptığı değerlendirmede “Eğer Moskova’da oturuyorsanız ve yakın çevrenizdeki 47 ülkenin bir araya geldiğiniz görüyorsanız, işte bu önemli bir mesajdır” ifadelerini kullandı.
Jaques Delors Enstitüsü Direktörü Sebastien Maillard da buluşma ile ilgili olarak “Bu Avrupalıların stratejik çıkarlarını Amerikalılar olmaksızın da oturup tartışmaları için bir vesile” değerlendirmesini yaptı.
Hangi ülke liderlerinin zirveye katılacağını merak ettiklerine de dikkat çeken Maillard, “Kimlerin zirve fotoğrafında yer alacağını görmemiz gerekecek ve aynı zamanda kimin yer almadığını da” diye konuştu.
Erdoğan katılacak mı?
Zirveye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da aralarında bulunduğu 47 Avrupa ülkesinin devlet ve hükümet başkanları davet edildi.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Erdoğan’ın seçimler sonrasında geleneksel olarak ilk ziyaretlerini Kıbrıs ve Azerbaycan’a yaptığını, Moldova’daki zirve nedeniyle bir defaya mahsus programında değişiklik olabileceğini, ancak planının kesinleşmediğini açıklamıştı. Ancak Çarşamba günü Türk basınında yer alan haberlerde, Erdoğan’ın Moldova ziyaretini iptal ettiği, her seçim sonrası olduğu gibi “geleneksel yurt dışı ziyaretlerini” yapmayı tercih ettiği bilgisi yer aldı. Son anda bir değişiklik olup olmayacağı merak ediliyor.
Ev sahibi Moldova için bir ilk
Moldova, Avrupa’nın en yoksul ikinci ülkesi ve Avrupalı liderler bu ülkenin Batı yanlısı hükümetiyle dayanışma sergilemek istiyor. Geniş katılımlı bir zirvede çekilecek bir grup fotoğrafının da başlı başına siyasi bir başarı olacağı kaydediliyor.
AB, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının ardından geçen sene hem Ukrayna hem Moldova’nın üyelik başvurusunu kabul etmiş, her iki ülkeye adaylık statüsü vermişti.
Ukrayna’ya saldıran Rusya’yı kendisi için de bir tehdit olarak gören Moldova hükümeti, AB ile en kısa zamanda üyelik müzakerelerine başlamak istiyor.
Moldova Cumhurbaşkanı Maia Sandu’nun dış politika danışmanı Olga Rosca, “Yaklaşık 50 liderin Moldova’da bulunacak olması bizim için bir dönüm noktası, bu Moldova’nın bugüne kadar ev sahipliği yaptığı en büyük dış politika etkinliği” dedi. Rosca, Moldova’nın geleceğinin Avrupa’da olacağını da sözlerine ekledi.
Zirvenin gündemi
Zirvenin gündeminde Rusya’nın Ukrayna savaşı, AB genişlemesi ve birliğin Rusya ile Belarus dışında üye olmayan diğer ülkelerle işbirliği yer alıyor. Yine siber güvenlik, göç ve enerji güvenliği de ele alınacak konular arasında.
Avrupalı liderlerin Kosova’da tırmanan gerilim hakkında da görüş alışverişinde bulunmaları bekleniyor.
Ayrıca Ermenistan ile Azerbaycan arasında barış için geçen sene Prag’da başlatılan görüşmelerde yol alındığı, Moldova’da da bir görüşme yapılmasının öngörüldüğü belirtiliyor.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın, AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un katılımıyla bir yuvarlak masa toplantısı düzenlemeleri planlanıyor.
AST’nin nihai hedefi şekillendirilecek mi?
AST’nin Moldova’da düzenlecek zirvesinde Avrupa’nın karşı karşıya bulunduğu ciddi sorunları çözüme kavuşturmak çok da mümkün görünmüyor.
DW’den Bernd Riegert’in sorularını yanıtlayan Avrupa Politika Merkezi uzmanı Amanda Paul, AB’ye üye olmayan ülkelerin bu zirvelerdeki önceliğini “sorunlar hakkında görüş alışverişinde bulunmak” olarak tanımladı.
Bununla birlikte artık bu zirveden, Prag’da olduğundan daha fazla somut adımlar atılmasının beklendiğine vurgu yapan Pau, “Bir hedef ya da kısa, orta ve uzun vadede AST ile ne hedeflendiğine ilişkin net bir yol haritası belirlenmeli. AB üyesi ülkeler ile üye olmayan ülkeleri, güvenlik politikaları konularında bir araya getirmek için bu iyi bir platform” dedi.
Bir sonraki zirvenin Ekim ayında İspanya’da yapılması planlandı, dördüncüsüne ise gelecek yıl İngiltere ev sahipliği yapacak.
