Sovyetler Birliği’nden 1991 tarihinde bağımsızlığını kazanan Azerbaycan’da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin sekizincisi yarın düzenleniyor. 6 bin 537 seçim sandığında oy kullanılacak ülkede 6 milyon 320 binden fazla kayıtlı seçmen bulunuyor. Azerbaycan’da cumhurbaşkanı 7 yıl süreliğine halk tarafından seçiliyor.
Merkezi Seçim Komisyonu’nun resmî sitesinde yer alan açıklamaya göre yerel saat ile sabah saat 8’de başlayacak olan oy verme işlemi saat 19’da sona erecek. Resim seçim sonuçlarının 18 Şubat tarihine kadar açıklanması ve Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi’ne sunulması planlanıyor.
2003, 2008, 2013 ve 2018’de düzenlenen cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan İlham Aliyev’in yarın yapılacak seçimleri de kazanmasına kesin gözüyle bakılıyor. Azerbaycan’da 2009 yılında yapılan anayasa değişikliği referandumuyla cumhurbaşkanına görev dönemi sınırlaması kaldırılmış. 2016 yılındaki anayasa referandumuyla da cumhurbaşkanlığı görev süresi 5 yıldan 7 yıla çıkartılmıştı.
Muhalefet seçimi boykot ediyor
Seçimlerde Aliyev’in yanı sıra 6 aday daha yarışıyor. Bu isimler, Zahid Oruç, Razi Nurullayev, Kudret Hasanguliyev, Fazıl Mustafa, Fuad Aliyev ve Elşad Musayev. Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı (AGİT) Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi’nin raporuna göre bu isimlerin hemen hepsi yakın geçmişte Aliyev’i desteklemiş isimler.
Azerbaycan’daki iki büyük muhalefet partisi ise seçimlere katılmıyor. Müsavat Partisi, önde gelen isimlerinden Tevfik Yakuplu’nun tutuklanması üzerine 15 Aralık tarihinde seçimlere katılmayacağını açıkladı. Azerbaycan Halk Cephesi Partisi de 17 Aralık’ta seçimleri boykot edeceğini duyurdu. Cumhuriyetçi Alternatif Partisi ise seçmenlere oy verme çağrısı yaptı ancak kendilerinin seçimde yer almayacağını ilan etti. Uluslararası gözlemciler dolayısıyla seçimde muhalefeti temsil eden bir aday olmadığını kaydediyor.
Azerbaycan’da yarın yapılacak seçim adil ve serbest bir seçim olarak da görülmüyor. AGİT raporunda “Örgütlenme, ifade ve barışçıl toplanma gibi temel özgürlükler hem yasada hem de fiiliyatta kısıtlanmış durumda” deniliyor.
Seçim 14 ay öne alındı
Azerbaycan’da olağan şartlarda cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 2025 yılında yapılması gerekiyordu. Aliyev 7 Aralık 2023 tarihinde Dağlık Karabağ’ın Ermeni güçlerinden geri alınmasını gerekçe göstererek seçimlerin 14 ay öne çekileceğini açıkladı. Aliyev, Dağlık Karabağ’ın geri alınmasıyla Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünün yeniden sağlandığını ve cumhurbaşkanının da yeni bir meşruluğa ihtiyacı olduğunu ileri sürdü.
Friedrich Ebert Vakfı’nın Gürcistan’ın başkenti Tiflis’teki Güney Kafkasya Bürosu müdürü Marcel Röthig ise seçimlerin erkene alınmasının arkasında daha derin nedenler olduğunu söylüyor. Röthig erken seçim kararının Aliyev’in iktidarını güvenceye almak istemesiyle ilgili olduğunu belirtiyor ve ekliyor: “Bu aile yönetiminin, sonsuza dek taşa kazınmış (değiştirilemez nitelikte) olduğu söylenmez.”
“Bakü’nün ışıltılı dış cephesinin arkasında kırılganlık emareleri var” diyen Röthig, “Seçimin uzun vadedeki güvensizlik nedeniyle yeni bir meşruluk yaratmak için öne alındığına inanıyorum, zira ekonomik ve sosyal durum bir ya da iki yıl içinde daha belirsiz ve daha zor hale gelecek” diyor. Röthig, Aliyev’in “çatlakların şimdiye göre daha da görünür hale geldiği” bir gelecekte seçimlere gitmek istemediğini ifade ediyor.
Dağlık Karabağ’ın geri alınması sonrasında Aliyev kendini muzaffer olarak lanse etti. İktidardaki Yeni Azerbaycan Partisi’nin adayı, seçimlere de “Galip halkın galip lideri” sloganıyla katılıyor. Azerbaycan nezdinde Dağlık Karabağ’daki sorun da çözüme kavuşturuldu. Röthig “Düşman Ermenistan algısı ortadan kaybolduğunda insanların başka siyasi zorlukları düşünmeye başlaması tehlikesi baş gösterecek” diyor. Alman siyaset bilimci, ekonomisi petrol ve doğal gaz ihracatına bağlı olan Azerbaycan’da diğer Güney Kafkasya ülkelerine nazaran daha büyük bir sosyal eşitsizlik, yüksek enflasyon ve küçük bir ekonomik büyüme olduğuna dikkat çekiyor.
