ABD’de federal hükümet, yeni mali yıl başlamadan önce Kongre’nin geçici bütçe tasarısını onaylayamaması nedeniyle kapandı.
Ülkede salı gece yarısı itibarıyla 2025 mali yılı sona ererken, federal hükümete finansman sağlayacak bütçe üzerinde anlaşmaya varılamadı.
Federal kamu kuruluşlarının faaliyetlerini sürdürmesini sağlayacak geçici bir bütçe tasarısının Kongre’den geçememesi, 2019’dan bu yana ilk kez hükümetin kapanmasına yol açtı.
ABD’de yeni mali yılın başlamasına saatler kala Senato, hem Demokratların hem de Cumhuriyetçilerin sunduğu geçici bütçe tasarılarını onaylamadı.
Senatörler, hükümete finansman sağlanmasını ve yaklaşık 1 trilyon dolarlık sağlık hizmetleri düzenlemesini içeren Demokratların desteklediği tasarıyı reddederken, Cumhuriyetçilerin desteklediği tasarı da yeniden oylamaya sunulsa da gerekli oy sayısına ulaşamadı.
ABD Temsilciler Meclisi, 19 Eylül’de federal hükümete 21 Kasım’a kadar finansman sağlanmasını öngören geçici bütçe tasarısını onaylamıştı ancak senato, Cumhuriyetçilerin sunduğu tasarıya onay vermemişti.
Demokratlar, sağlık sigortası sübvansiyonlarının süresinin uzatılmasını ve Medicaid kesintilerinin geri alınmasını talep ederken Cumhuriyetçilerin tasarısına destek vermeyi reddetmişti. Cumhuriyetçiler ise mevcut harcama düzeylerinde herhangi bir değişiklik içermeyen bir geçici bütçe tasarısında ısrar olmuştu.
ABD Başkanı Donald Trump, salı günü yaptığı açıklamada, federal hükümetin muhtemelen kapanacağını, bu durumda çok sayıda çalışanı işten çıkarabileceklerini ifade etmişti.
ABD Kongresi Bütçe Ofisi (CBO), federal hükümetin kapanması halinde yaklaşık 750 bin çalışanın ücretsiz izne çıkarılabileceği tahmininde bulunmuştu.
- Federal hükümetin kapanması ne anlama geliyor?
Amerikan kanunlarına göre Kongre, 1 Ekim’de başlayıp 30 Eylül’de sona eren mali yıl için bütçeyi onaylayamazsa aranın geçici bütçelerle kapatılması gerekiyor.
Geçici bir bütçenin de kabul edilemediği dönemlerde federal hükümet, harcama yetkisini kaybederek temel hizmetler dışındaki tüm faaliyetlerine ara veriyor.
Bu süreçte, “temel” olmayan hizmetlerde görevli kamu çalışanları ücretsiz izne çıkarılırken, ABD ordusu, istihbarat kurumları, kamu hastaneleri, havaalanları ve hapishanelerde görevli personel çalışmaya devam ediyor.
“Temel personel” kategorisinde yer alan bu çalışanlar, kapanma dönemlerindeki maaşlarını genellikle Kongre yeni bir bütçe geçirene kadar alamıyor.
- Hükümet en son Trump’ın ilk başkanlık döneminde kapanmıştı
Sorumlu Federal Bütçe Komitesi verilerine göre, 1981’den bu yana üç gün veya daha kısa süreli 10 kapanma yaşanırken, federal hükümetin operasyonlarını ciddi şekilde etkileyen 4 uzun süreli kapanma oldu.
Ülkede en son “kapanma” ABD Başkanı Donald Trump’ın ilk döneminde yaşanmıştı.
Trump’ın Meksika duvarı için finansman içermeyen geçici bütçe tasarısını imzalamama restiyle ortaya çıkan bütçe krizi, Demokratların geri adım atmaması sonrasında federal hükümetin kısmen kapanmasıyla sonuçlanmıştı.
Aralık 2018’de başlayarak Ocak 2019’da biten 35 günlük kapanma, ABD tarihinin en uzun süreli hükümet kapanması olmuştu.
Avrupa neden endişelenmeli?
Washington’da devam eden bütçe krizi, Avrupa ekonomisine de zarar verebilir. ABD hükümetinin 2 hafta kapalı kalmasının AB GSYH’si üzerinde 4 milyar euroluk olumsuz bir etki yaratacağı öngörülüyor.
Amerika Birleşik Devletleri’ne (ABD) seyahat eden ve kendilerini kapalı müzeler ya da milli parklar önünde bulan sadece Avrupalı turistler değil.
ABD, küresel ekonominin merkezinde yer aldığı için Avrupalı işletmeler de ABD hükümetinin kapanmasının olumsuz etkilerini hissedebilir. Aslında, Washington’daki tıkanıklık ne kadar uzun sürerse o kadar acı verici olacak zorlu bir yolculuğa hazır olmalılar.
Peki, kurumsal Avrupa neden Atlantik’in diğer yakasındaki kamu çalışanlarının çalışamamasından endişe duymalı?
Kapanma, kredi ya da izin sağlama gibi birçok federal faaliyeti durduruyor ya da azaltıyor ve gözetim sağlayan devlet kurumlarının çalışmalarını aksatarak ekonomik faaliyetleri yavaşlatıyor. Bu durumu daha da önemli kılan ise zamanlaması. Bu yıl ABD ekonomisi halihazırda daha yavaş büyüme, süregelen enflasyon baskıları ve artan mali güvensizlikle mücadele ediyor.
Kapanma bu güvensizliği daha da arttırıyor ve ekonomik sonuçların zincirleme reaksiyonunu tetikleme potansiyeline sahip.
Avrupa’daki ticari işletmeleri ele alalım. Tarife kaosu nedeniyle zaten sarsılmış olan bu işletmeler, üretimlerini planlamak, kaynaklarını tahsis etmek ve müşterilerinin ihtiyaçlarını karşılamak için tutarlı ve öngörülebilir piyasa koşullarına güveniyor.
Ekonomik faaliyetlerdeki hafif bir yavaşlama bile ABD’den yapılan ithalatın azalmasına yol açacak, bu da Avrupalı şirketlere olan talebi azaltacak ve bu şirketlerin büyümesi, gelirleri ve karlılıkları etkilenecektir.
Amerika’ya gelen Avrupalı ithalatçılar, limanlarda ve gümrüklerde malların ithalatı ve ihracatı ile ilgili idari ve düzenleyici görevleri yerine getiren daha az devlet personeli ile karşılaşacak.
Sonuç olarak, malların varış noktalarına ulaşması için gereken süreyi uzatabilecek ve teslimat programlarını aksatabilecek gecikmeler yaşanacak.
Gecikmelerin, verimli bir şekilde işlemek için hassas zamanlamaya dayanan tedarik zincirleri üzerinde basamaklı etkileri olabilir. Bu durum, hızlandırılmış sevkiyat için beklenmedik maliyetlere ve kaçırılan son teslimat tarihleri için cezalara yol açabilir.
Buna ek olarak, ihracat lisansı onaylarında olası bir duraklama tehlikesi de söz konusu.
Avrupalı şirketlerin ABD’de ticari faaliyetlerini yürütebilmeleri için bu onaylara – ya da bunların yenilenmesine – ihtiyaçları var.
Çok uluslu şirket müvekkilleri için transatlantik anlaşmaları müzakere eden bir avukat Euronews’e yaptığı açıklamada, “Şirketler dondurulacak, hiçbir şeyi onaylatamayacaklar, izin ya da lisans alamayacaklar, ABD’de şirket borcu satamayacaklar,” dedi.
“Hükümetin kapanması, düzenlemeleri uygulayan kişileri evlerine gönderiyor ancak düzenlemelerin kendisi kalıyor ve uyulması gerekiyor.”
Bu mevzuat belirsizliği, Avrupa’daki ihracatçıları belirsizlik içinde bırakabilir, kısa vadede ABD pazarıyla olan faaliyetlerini sürdürüp sürdüremeyeceklerinden emin olamaz hale getirebilir.
Özellikle ABD talebine bağımlı sektörlerde; makine, otomotiv parçaları ve kimyasallar gibi alanlar bu durumdan doğrudan etkilenebilir. Bu şirketler, ABD’deki belirsizlik nedeniyle yatırımcıların tepkisiyle birlikte borsada aşağı yönlü dalgalanmalar yaşayabilir.
Finansal piyasalardan söz etmişken: ABD’deki uzun süreli belirsizlik, yatırımcıların bu varlıkları daha yüksek riskli görmesi nedeniyle ABD devlet tahvillerinde faiz oranlarının yükselmesine yol açabilir. Bu da dünyanın başka yerlerinde faiz oranlarının yükselmesine yol açacaktır.
Örneğin, Avrupa’da bu durum hisse senedi piyasalarını baskılayabilir, kamu açıklarının finansman maliyetini artırabilir ve yüksek kredi maliyeti nedeniyle genel talebi azaltabilir.
Faizlerdeki artış, aşırı borçlu borçluların temerrüde düşme ve dolayısıyla bir mali kriz riskini artıracaktır.
Washington’da bir bütçe anlaşmasının olmaması, ABD’nin bazı ülkelere verdiği desteğin finansmanını tehlikeye atacağından, jeopolitik istikrarsızlık riskleri artacak, bu da iş yatırımlarını baskılayacak ve enflasyondan zaten etkilenen talepteki düşüşü yoğunlaştıracaktır.
Ekonomistler, ABD hükümetinin 2 hafta süreyle kapalı kalmasının AB GSYH’si üzerinde 4 milyar euroluk olumsuz bir etki yaratacağını tahmin ediyor. Eğer kapanma 8 hafta sürerse, bu etki 16 milyar euroya çıkacak.
