Birgün’de Burcu Cansu’nun haberine göre Dünya Sağlık Örgütü’nün normal kabul ettiği Hava Kalitesi İndeksi 0-50 aralığında iken yıl içerisinde hemen hemen bütün illerde hava kirliliği günün bazı saatlerinde sağlıksız olan 150-200 aralığını sıklıkla geçti, “tehlikeli” olarak nitelenen 300-500’e aralığına kadar yükseldi.
Bakanlığın hava kalitesini ölçerken kullandığı değerler şöyle sınıflandırıldı: “0-50 “İyi” hava kalitesi memnun edici, 50-100 “Orta” orta düzeyde sağlık endişesi,100-150 “Hassas” hassas gruplar için sağlık etkisi, 150-200 “Sağlıksız” herkes sağlık etkileri yaşamaya başlayabilir, 200-300 “Kötü” sağlık açısından acil durum, 300-500 “Tehlikeli” ciddi sağlık etkisi ile karşılaşılır.”
En sık rastlanan ve “sağlıksız”olarak nitelenen “150-200’lük indeks düzeyinde, yurttaşlar açık hava sporları ve piknik gibi etkinlikler yapmamaları, maske takmaları yönünde uyarıldı. Bunun üzerindeki kirliliğin yaşandığı günlerde koruyuculuğu daha yüksek maske, kirlilik 300-500 aralığında iken ise gaz maskesi olarak nitelenen maskelerin kullanılması önerildi.
Bakanlık verilerine göre, Türkiye’de yaşayan insanları ciddi sağlık sorunları ile karşı karşıya bırakacak düzeye çıkan hava kirliliği değerleri bazı illerde şöyle gerçekleşti:
Ocak
Adıyaman (182), Elazığ (173) ve Iğdır’da (168) hava kalitesi, sınırın 3.5 katı üzerine çıkarak “sağlıksız” olarak nitelenen değere ulaştı.
Şubat
Bursa İnegöl 101, Balıkesir 106, Tekirdağ 109, Kayseri Hürriyet 104, Giresun 116, Erzurum 103, Düzce 113 ile “sağlıksız” hava soludu. Sabahın ilk ışıkları ile kirlilik üç kat arttı.
İzmir 157, Konya 159 oldu. Kocaeli, Çanakkale, Düzce, Tokat, Isparta, Manisa ve Aydın’da da kirlilik değeri 100’ün üzerine çıktı. Konya Karatay’da “kötü” olarak tanımlanan ve maske takılması önerilen 218 görüldü. Edirne Keşan 179, Çorum 116, Samsun 166, Kahramanmaraş Elbistan 154, Iğdır 161’lik değerle “sağlıksız” kategorisinde yer aldı. Ordu 198’lik değer ile alarm verdi.
Mart
Çanakkale Biga 395, Iğdır 355 ile “tehlikeli”, Konya Karatay 225 ile ”kötü”, Konya Selçuklu’da 169 ile hava “sağlıksız” düzeyine çıktı. Erzurum, Ankara, Kahramanmaraş, Samsun, Düzce, İzmit’te normal değerin iki kat üzerine çıktı.
Sınırın dört kat üstü
Nisan
İstanbul Büyükçekmece 247 ve Konya Selçuklu 213 ile “kötü”, Edirne Keşan 172 ve İstanbul Sultangazi 186 ile “sağlıksız”, Tokat Erbaa 103 ve Ordu Ünye 100 ile hassas hava soludu. Bazı sabahlar Konya halkı normal değerin 4 kat üzerinde kötü hava soludu.
Ordu Ünye 104, Samsun Tekkeköy 116, Bilecik 106, Bursa 102, Ankara Ulus 113 ile normal değerin 2 kat üzerinde kirli havaya maruz kaldı. Amasya, Ordu, İzmit, Iğdır’da da “sağlıksız” hava solundu.
Mayıs
Konyalılar bazı geceler 281 olan sağlık açısından “acil durum” oluşturabilecek kötü havaya maruz kaldı. Gece zaman zaman hava kirliliği yükselerek Konya Selçuklu’da 412 ile tehlikeli sinyali verildi. İstanbul Kadıköy 151’lik değer ile sağlıksız havadan etkilendi. Tekirdağ, Yozgat, Edirne, Muş, Kahramanmaraş ise normal değerin iki kat üzerinde hava solumak zorunda kaldı. Edirne halkı sağlıksız hava koşulları nedeniyle hastalık riskine karşın uyarıldı.
Haziran
İstanbul’da hava 165’lik değeri ile “sağlıksız”, Konya’da ise 338 ile “tehlikeli” düzeye çıktı. İzmir Kemalpaşa 103, Tekirdağ 105, Muş 100 ile normal değeri iki kat aştı. Saatler gece 03.00’ı gösterdiğinde ise Konya’da kirlilik 271’e düşerek “kötü” düzeyde seyretti. Sabah kirlilik 355’e yeniden yükseldi ve Konyalılar zehirli hava solumaya devam etti. Iğdır ve Çanakkale’de hava kirliliği iki kat artarak 100’ün üzerine çıktı. Çanakkale ve Konya’nın havasının “tehlikeli” alarmı verdiği günler oldu.
Bolu’da tehlike alarmı
Temmuz
Bolu’nun hava kalitesi 486 ile “tehlikeli” değerinin üst sınırına yaklaştı. Sabah Mardin 361 ile tehlikeli uyarısı verdi. Iğdır, Ağrı, Hatay ve Muş’ta ise kirlilik normal değerin iki kat üzerinde oldu. Akşam Muş 377 ile “tehlikeli” alarmı verdi.
Ağustos
Adana 435, Konya Karatay 398 ile sağlık açısından tehlikeli havaya maruz kaldı. Çanakkale Biga 395 ile tehlikeli uyarısı verdi. Akşam saatlerinde Muş, Ağrı, Balıkesir, Muğla, Adana, Şırnak’ta hava kirliliği normalin iki kat üzerinde seyretti.
Eylül
Çanakkale Biga, 395 ile “tehlikeli” uyarısı verdi. Samsun Bafra, Muğla ve İstanbul’da kirlilik sürekli yükselerek 100’ü aştı.
Ekim
Ankara Sincan 375, Çanakkale Biga 395 ile tehlikeli uyarısı verdi. Gün içerisinde de Muş, Şırnak, Mardin, Elazığ, Kahramanmaraş, Iğdır, Kırıkkale, Isparta normalin iki kat üzerinde kirli hava soludu. Akşama doğru kirlilik Bartın, Bilecik, Kayseri, Erzincan, Niğde, Ordu da arttı.
Kasım
Çanakkale Biga 395i, Tokat Erbaa 355 ile “tehlikeli”, Elbistan 213 ile “kötü”, Samsun 161, Iğdır 152, Hakkari 153 ile “sağlıksız” hava soludu. Sabah saatlerinde Samsun, Kahramanmaraş, Iğdır ve Çanakkale alarm vermeye devam etti. Akşam saatlerine kadar Şanlıurfa, Hakkari sağlıksız havaya maruz kaldı. Çorum, Sinop, Afyonkarahisar, Erzurum, Erzincan, Isparta’ya normalin iki katı kirli hava hakim oldu.
Aralık
Çanakkale Biga 395 ile “tehlikeli”, Hakkari 152, Bursa 155 ile ”sağlıksız” havayı soludu. Öğlen saatlerinde ise Tekirdağ 345 ile “tehlikeli”, Sinop 286 ile “kötü”, Karabük 166, Ordu Ünye 165 ile “sağlıksız” uyarısı verdi. Gün içerisinde de Tokat, Sakarya, Bursa, Artvin, Iğdır, Denizli, Çorum normalin iki kat üzerinde kirli hava soludu.
***
“9 milyon insan öldü”
Türk Nöroloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Şerefnur Öztürk, hava kirliliğinin dünyada 9 milyon insanın ölümüne neden olduğunu bildirdi. Avrupa Çevre Ajansının ölçümlerine göre Türkiye’de de şehirlerin yüzde 97.5’inin “kirli” havaya sahip olduğunu belirten Öztürk, şunları söyledi:
“Çevre kirliliği olduğunda, çevreyi kirleten ajanlar içinde küçük ince partiküller, gaz maddeleri var ve bunlar hücrelerimizi öldürüyor. Dolaylı olarak da hastalıklara neden oluyor. Romatizmal hastalıklar, kas sinir hastalıkları, astım ve akciğer hastalıkları gibi hastalıklara sebep oluyorlar. Beyinde de hastalıklar ortaya çıkıyor. Parkinson, Alzheimer, MS gibi hastalıkları artırıyor. Beyin damar hastalıklarının ve inmelerin yüzde 30’u hava kirliliği yüzünden meydana geliyor. Hava kirliliğine bağlı olarak yaklaşık 60-70 bin kişi inme geçiriyor. Hava kirliliği, henüz anne karnında olan bir bebeğin bile beyin gelişimini etkiliyor. Bu da çocuklarda konsantrasyon bozukluğu, hafıza bozukluğu, konuşmada problemler, dikkat dağınıklığı, kişilik değişiklikleri gibi problemlere neden oluyor.”
