HDP, UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan Hevsel Bahçeleri’nden geçen, kum ocakları, barajlar ve hidroelektrik santralleri nedeniyle kuruma tehlikesiyle yüz yüze olan Dicle Nehri’ndeki ekolojik kıyımı iki ayrı soru önergesi ile Meclis’in gündemine getirdi, Meclis Araştırması istedi.
Yaklaşık 60 km’lik alan ‘isimsiz’ olarak kayda geçmiş
Partinin Diyarbakır Milletvekili Feleknas Uca, “7 bin yıllık Sur’u yerle bir eden hükümet, şimdi de Dicle Vadisi’ne yönelmiştir” derken, Dicle Nehri’nin yanlış tarım ve enerji politikaları sonucu kuruma noktasına geldiğini belirterek, nehirde su debisinin son 30 yılın gerisine çekildiğini belirtti:
Resmi kayıtlara göre yaklaşık 60 km’lik alan “isimsiz”, “tanımsız su” ya da “Sade Deresi” olarak kayda geçmesinden kaynaklı, Dicle Nehri, nehir vasfını yitirmekte ve Kıyı Koruma Kanunda Kanunu’nda muaf tutulmaktadır. Kıyı Koruma Kanunda Kanunu’ndan muaf tutulması Dicle Nehri’nin her türlü talana açık hale gelmesinde en büyük nedendir.
HDP’li Uca, tarımda kullanılan kimyasal atık ve gübreler ile kum ocaklarının Dicle Nehri’ne zarar verdiğini, sazlık alanlarda kafe ve restoranların açılması amacıyla dolgu yapıldığını bunun da hem sazlıkları yok ettiğini hem buradaki popülasyonu yok ettiğini hem de Hevsel Bahçeleri’nde yapılan bostancılığı yok ettiğini belirtti.
Bu nedenlerle nehirde yaşayan bütün canlıların yaşam alanının yok olmak üzere olduğunu söyleyen HDP’li vekil, Dicle Nehri’nin tarihi vasfı ve değerine kavuşması, Dicle Vadisi’nde yaşanan doğa tahribatının yerinde incelenmesi, Dicle Nehri ile beraber Hevsel Bahçeleri’nde yaşanan tahribatın son bulması için vadinin koruma altına alınması amacıyla Meclis Araştırması talep etti.
İki bakana 17 soru
HDP’li Uca, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba’da ise şu sorulara yanıt vermelerini istedi:
- Dicle Nehri sınırı nereden başlamaktadır? Dicle barajı ile Bismil ilçe girişine kadar olan alanın ismi nedir?
- Dicle Nehri’nin “isimsiz-tanımsız su” olarak kayıtlara geçirilip nehir vasfını yitirmesinin nedeni nedir? Bu karara kim ya da kimler tarafından imza altına alınmıştır?
- Dicle Nehri hangi tarihten beri “isimsiz-tanımsız su” adı ile kayıtlar geçmiştir?
- Dicle Barajı’nın yapıldığı tarihten bu güne kadar su taşkın ölçümleri hangi yıla kadar yapılmaktaydı? Bu ölçümlerin sayısal değerleri nedir? Dicle Nehri’nde su taşkın ölçümleri yapan birimler neden kapatılmıştır?
- Tarımsal sulamada kullanılan su, suyun debisini can suyu seviyesinin altına indirmekte midir? İndirmekte ise bu sulama neden hala devam etmektedir?
- Dicle Nehri’nin nehir vasfını yitirmesindeki sebep suyun debisinin düşmesi ise bu barajlar yapılınca debi hesaplamaları yapılmış mıdır?
- Dicle Vadisi’nde kaç tane kum ocağı bulunmaktadır? Ruhsat alanları dışında çalışan kum ocakları var mı?
- Kum ocaklarında ÇED (Çevre Etki Değerlendirme) uygulamaları yapılmış mıdır?
- Kum ocaklarının oluşturduğu göletlerden kaynaklı insan ölümleri olmuş mudur? Olmuşsa sorumluları için müeyyideler uygulanmış mıdır?
- Dicle Vadisi’nde balık çiftlikleri var mıdır? Oluşturulan yapay göletler kim/kimler tarafından ne amaçla yapılmıştır?
- Dicle Nehri’nin kirlenmesinin sebepleri nelerdir?
- Dicle Vadisi’nde kaçak yapılaşma var mıdır? Bu kaçak yapılar için yaptırımlar uygulanmış mıdır?
- Dicle Vadisi’nde ruhsat verilen her türlü işyeri için düzenli olarak kontroller yapılmakta mıdır? Söz konusu kontrollere ilişkin denetim raporları mevcut mudur?
- Dicle Nehri için yeniden bir kıyı kenar çizgisinin tespit edilmesi amacıyla bir komisyonun kurulması ve komisyonun hazırlayacağı bu yönlü bir raporun kamuoyu ile paylaşılması için Bakanlığınız herhangi bir girişimde bulunacak mıdır?
- UNESCO Dünya Miras Alanında yer alan olan Hevsel Bahçeleri’nde yapılaşma var mıdır? Yapılaşma varsa bu süreçte UNESCO kriterleri uygulanmakta mıdır?
- Dicle Vadisi’nde bulunan Silvan Köprüsü ile tarihi On Gözlü Köprü arasındaki alanda planlanan projeler nelerdir?
- Diyarbakır Valiliği bünyesinde kurulan komisyon, Dicle Vadisi’nin 21 km’lik kısmında yapacağı ıslah ve iyileştirme sürecinde hangi kriterleri gözetecektir? Bu süreçte UNESCO kriterlerini göz önünde bulunduracak mıdır?
