Bilim insanları Antarktika’daki en büyük buzullardan biri olan Thwaites Buzulu’nun bugüne kadar görece stabil olan ön bölümünün on yıl içinde ‘’araba ön camı gibi kırılabileceğini’’ belirtiyorlar.
ABD Ulusal Bilim Vakfı ve Birleşik Krallık’ın Doğal Çevre Araştırma Konseyi, tarafından fonlanan Thwaites Buzulu İşbirliği (ITGC) araştırmacıları Kıyamet Buzulu’nu beş yıldır yakından inceliyor.
ITGC’nin ABD Baş Koordinatörü Buzul Bilimci Prof. Ted Scambos, BBC News’e verdiği demeçte “Muhtemelen on yıldan kısa bir süre içinde buzulun önünde dramatik bir değişiklik olacak. Hem yayınlanmış hem de yayınlanmamış çalışmalar bu yöne işaret ediyor” diyor ve ekliyor:
“Bu, (Thwaites’in) hareketini hızlandıracak ve buzulun tehlikeli kısmını genişletecek.”
Bugün, 40 km. genişliğindeki doğu sahanlığı yılda 600 m. ilerliyor. Durumdaki olası değişiklikle bu hız yılda 2 km.’ye çıkabilir.
Isınan okyanus suları
Oregon Devlet Üniversitesi’nden Dr. Erin Pettit bu durumu bir arabanı canımda yavaş yavaş büyüyen çatlaklara benzeterek açıklıyor:
“Sonra bir anda bir kasisten geçiyorsunuz ve çatlaklar camın tamamına her yönden yayılıyor.”
ITGC araştırmacılarına göre bunun nedeni, ısınan okyanus suyunun Thwaites’in buzul sahanlığı olarak bilinen hareketli ön parçasının altına girmesi ve burayı eritmesi.
Erime buzu inceltiyor, zayıflatıyor ve buzun daha hızlı hareket etmesine sebep oluyor. Bu da ana buzul gövdesinin yüzer hale geldiği bölgeyi geri itiyor.
Şu anda, doğudaki buz sahanlığının ön kenarı, bir sualtı çıkıntısı vasıtasıyla yerine sabitlenmiş durumda.
Bu nedenle bu bölgede akış hızı, bu şekilde sabitlenmemiş durumdaki batı buz sahanlığının üçte biri.
Ancak ITGC ekibi doğu sahanlığının önümüzdeki birkaç yıl içinde kopacağını ve dengesinin bozulacağını ön görüyor. Bu şekilde bir kopma olmasa bile, buzul sahanlığındaki kırıkların bu şekilde gelişmeye devam etmesi buzulu ayıracak.
Erime hızı son otuz yılda iki katına çıktı
Devasa bir buzul olan Thwaites, yaklaşık olarak Büyük Britanya adası büyüklüğünde ve buzulun erime hızı son otuz yılda iki katına çıktı.
Thwaites, her yıl okyanusa 50 milyar ton buz atıyor.
Buzulun tamamı düşünüldüğünde etkilenen alan çok küçük ancak yeni bir rejime geçişi ve gelecekteki buz kaybı düşünüldüğünde oldukça önemli.
Erimenin bugün küresel deniz seviyeleri üzerinde sınırlı bir etkisi var, ancak buzulun tamamının erimesi okyanusların yüksekliğini 65 cm. yükseltmeye yetebilir.
ABD ve Birleşik Krallık’tan araştırmacılar bu erime hızı nedeniyle buzulda bir süredir yoğun bir çalışma programı yürütüyor.
“Kıyamet günü” senaryosunun yüzyıllar boyunca gerçekleşmesi pek olası değil ancak çalışma ekibi, Thwaites’in artık ısınan bir dünyaya oldukça hızlı bir şekilde yanıt verdiğini söylüyor.
Erimeyi etkileyen tüm faktörler inceleniyor
Araştırmacı ekipler, şu anda yeni sezon için yolda, bazıları ise sahaya çıkmadan önce Covid karantinasında.
Yeni Yıl projelerinden biri, erimeyi etkileyen su sıcaklığı, akıntı yönü ve türbülans gibi faktörler hakkında veri toplamak için Thwaites’in yüzen buzunun altına “Boaty McBoatface” adındaki sarı renkli denizaltıyı indirmek.
Otonom araç, sahanlığın altındaki boşlukta veri toplayacak. Denizin dibi son derece engebeli olduğu için yüksek riskli görülen bu görevin bir ila dört gün süreceği tahmin ediliyor.
İngiltere Ulusal Oşinografi Merkezi’nden Dr Alex Phillips, “Boaty’yi geri alamayabiliriz, bu korkunç” diyor ve aldıkları önlemleri şu sözlerle anlatıyor:
“Geçtiğimiz yıl, aracın deniz tabanına çarpmamasını engelleyecek bir sakınma sistemi geliştirmek için çok çaba sarf ettik. Ayrıca, bir sorun yaşarsa adımlarını takip edip geri dönebileceği bir emniyet sistemi de var.”
Thwaites Buzulu ile ilgili son bulgular, bu hafta New Orleans’ta düzenlenecek Amerikan Jeofizik Birliği Güz Toplantısı’nda sunulacak.
KAYNAK: BBC TÜRKÇE
