Kahvenin 100’den farklı türü doğal olarak ormanlarda yetişiyor ancak sadece bunlardan ikisi bizim içtiğimiz kahvenin bitkisi.
Bilim insanları vahşi olarak yetişen kahvenin küresel kahve mahsulünde hayati olduğu için bu sayıların endişe verici olduğunu düşünüyor.
Science Advances bilim dergisinde yayınlanan araştırmaya göre dünyada tüm bitkilerinin beşte biri tükenme tehlikesiyle karşı karşıya ve ama kahvedeki yüzde 60’lık oran oldukça yüksek.
İngiltere’nin Kew kentinde Kraliyet Botanik Bahçeleri’nde görevli Dr. Aaron Davis “Eğer vahşi kahve olmasaydı bugün dünyada bu kadar çok kahve içiyor olamazdık. Tarihte kahve üretimine baktığınızda kahve mahsulü için vahşi kahveyi kullandığımızı görürsünüz” dedi.
Vahşi kahvenin muhafazası için öngörülen oran oldukça düşük olduğundan bu uzun vadedeki kahve üretimini olumsuz etkileyebilir.
Araştırmaya göre dünyadaki 75 kahve türü tükenme tehlikesiyle karşı karşıya, 35 için böyle bir risk yok geriye kalan 14 kahve türü hakkında pek bilgi yok.
Ayrıca dünyadaki kahve türlerinin yüzde 28’i koruma alanları dışında yetişiyor ve ancak yarısı tohum bankalarında korunuyor.
Global Change Biology dergisinde başka bir çalışma Arabica kahvesinin iklim değişikliği göz önüne alınarak resmi tehdit altındaki listeye girdiğini ortaya koydu.
Araştırma bu kahve türünün doğal nüfusunun 2088’e kadar yüzde 50 azalacağını söylüyor.
Vahşi Arabica kahvesi kahve tarlaları için tohum olaral kullanılıyor ve kendi başına da ekilebiliyor.
Arabica kahvesinin ana yurdu Etiyopya’nın yağmur ormanları.
Vahşi kahve nedir ve buna neden ihtiyacımız var?
Pek çok kahve içen sadece iki tür kahvenin çekirdeklerini kullandığımızın farkıdan değil. Bunlar satışa sunulan binlerce kahve karışımının içinde bulunan Arabica ve Robusta kahveleri.
Bunun üstüne doğada vahşi olarak bulunan 122 kahve türü daha var.
Bu kahve türlerinin tadı güzel değil ancak gelecekte kahve bitkilerinin yaşayabilmesi için genetiklerinde değişiklik yapılabilir.
Araştırmacılar uzun vadede dünyanın kahve mahsulünün geleceğini korumak için vahşi türlere ihtiyaç duyulduğunu söylüyor.
Dr. Davis “Bu vahşi kaynaklara zaman zaman başvuracağız” diyor.
Kahvenin diğer bitkilere kıyasla tükenme riski ne kadar?
Küresel olarak dünyadaki her beş bitkiden biri tükenme riski altında. Bu oran kahve için yüzde 60 düzeyinde.
Kıyaslanırsa vahşi çay ve mango bitkilerinin yarısı, fındığın yüzde 6’sı ve yeşil fıstığın yüzde 9’u tehdit altında.
Vahşi kahve nerede bulunuyor?
Vahşi kahvenin büyük çoğunluğu Afrika’nın ücra ormanlarında ve Madagaskar adasında yetişiyor. Afrika dışında Hindistan, Sri Lanka ve Avustralya gibi tropik iklim alanlarına sahip ülkelerde var.
Biz ne tür kahve içiyoruz?
Küresel kahve ticareti iki türe dayanıyor-Arabica (Coffea arabica) ve Robusta (Coffea canephora).
Dünyada üçüncü bir tür olan Liberica kahvesi de yetiştiriliyor ancak bu içeceklerde kullanılmıyor.
Bilim insanları ne çağrısında bulunuyor?
Kahve üretiminin getirdiği riskleri görmemizi ve bunları azaltmak için kaynak yaratmamız gerektiğini söylüyorlar.
Pek çok tropik bitki gibi kahve çekirdeği tohum bankalarında kullanılan dondur-kurut sürecinde yaşayamıyor. Kahve türlerinin yüzde 45’i vahşi doğa dışında koruma altında değil.
Uzmanlar kahve üretim sektörünün sürdürülebilir olması için türlerin korunmasına öncelik verilmesi gerektiğini savunuyor.
KAYNAK: BBC TÜRKÇE
