Kanada’nın Yüksek Arktik bölgesinde araştırmalarını sürdüren bilim insanları şaşırtıcı bir bulguya ulaştı: Bu bölgedeki nehirlerin on yıllardır, atmosferdeki karbondioksiti Amazon yağmur ormanlarından çok daha hızlı bir şekilde emdiği belirlendi.
‘Proceedings of the National Academy of Sciences’ (PNAS) adlı bilim dergisinde sonuçları yayımlanan araştırma, nehirler hakkındaki geleneksel görüşü değiştiriyor.
Araştırmaya öncülük eden Vancouver’daki British Columbia Üniversitesi’nden biyolog Dr. Kayra St Pierre, “Bu tamamen sürprizdi. Buzulların durumuna dair gayet iyi bir fikrimiz var. Ancak erimiş sular hakkında çok bilgimiz yok, nehirlere karıştığında ya da göllere aktığında neler oluyor bilmiyoruz” dedi.
Araştırmacılar, birçok fiyort ve buzula ev sahipliği yapan Nunavut bölgesindeki Ellesmere Adası’ndan alınan erimiş suları inceledi. Ayrıca Kuzey Amerika’da önemli bir sıradağ olan Rocky Dağları ile Grönland’dan da örnekler toplandı.
DAHA AZ ÇÜRÜMEYE YOL AÇIYOR
Bitki yaşamı ve balık çeşitleri gibi organik maddeler tarafından zengin ılıman nehirlerde ayrışma yüksek seviyelerde kaydediliyor. Bu da emdiklerinden daha yüksek miktarlarda karbondioksiti atmosfere yaydıkları anlamına geliyor.
Ancak buzul nehirleri su yaşamı için çok ‘konuksever’ olmadığından çok daha az organik çürümeye yol açıyor ve böylece daha az karbon salıyor.
Ayrıca buzullardan sızan, silikat ve karbonat içiren tortu, akmakta olan sulara karıştığında ‘kimyasal aşınma’ (akarsuyun geçtiği yerlerdeki kolay eriyebilen kayaları eriterek beraberinde taşıması olayıdır) denen jeolojik olaya yol açıyor.
42 KM GENİŞLİĞE ULAŞIYOR
Araştırma ekibi, kimyasal aşınmanın bir etkisi olarak atmosferden karbondioksit emilmesinin nehir kaynağından 42 kilometre genişliğe kadar yayıldığını keşfetti.
Bu da erimenin hızlandığı dönemlerde buzul nehirlerinin Amazon yağmur ormanlarından 40 kat daha fazla karbon emmesi anlamına geliyor.
St Pierre, “Bir metrekarelik bir alanı baz aldığımızda, bu nehirler olağanüstü miktarlarda karbondioksit emiyor” dedi. Ancak sınırlı boyutları göz önünde bulundurulursa genişleme imkânı olan Amazon’dan daha azını hapsedebilir.
İYİMSER BİR MESAJ AMA…
Uzmanlara göre bu bulgular giderek derinleşen iklim krizi konusunda iyimser bir mesaj verebilir: Gezegenin, insanların yol açtığı zarara karşılık karbon emisyonlarını düzenlemek adına henüz görülmeyen ya da beklenmedik yolları olabilir.
Ancak kısa dönemde fayda sağlayacak bu iyimser mesaj aynı zamanda buzul erimesinin giderek hızlanması gibi gezegeni tehdit eden başka bir gelişmeyi de ortaya koyuyor.
Kayra St Pierre, “Buzullar sonu olan kaynaklardır, onlardan yayılan sular da öyle. Dolayısıyla pek çok fayda elde ettiğimiz kaynakları kaybediyoruz” ifadelerini kullandı.
