Akria Enerji Üretim A.Ş.’nin Artvin’in Borçka ilçesindeki Balcı köyünde yapmayı planladığı Çermik Hidroelektrik Santrali (HES) projesine, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu Raporu verildi.
Köylerinde önceden yapılmış iki HES daha bulunan Balcı sakinleri, vadilerinin üçüncü HES projesini kaldıramayacağını söylüyor. Köy halkı, 100 davacıyla projeyi mahkemeye taşımaya hazırlanıyor.
“HES’lerden fındığımız acılaştı”
Köylerinde HES yapmak isteyen şirket sahibinin, daha önce Türkiye’nin ilk ve tek biyosfer rezerv alanı Maçahel bölgesinde HES kurmak istediğini belirten Balcı köyü muhtarı Hasan Çilingir, Independent Türkçe’ye yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Fındığımız bugüne kadar hiç acılaşmamıştı. Köyümüzde daha önceden yapılan iki adet HES projesinden kaynaklı artık fındığımız bile acılaştı.
Arılar belli bir bölgeye sıkıştı, aşağı köylerde artık arılarımız yaşamaz oldu. Arılar yönünü bulamıyor, kovanlara gelemiyor.
Yerin altına alınmayan üç deremiz kaldı, bunları da yok etmek istiyorlar. Eğer biz bu köyde yaşamak istiyorsak, çocuklarımız yaşamak istiyorsa bir şeyler yapacağız. Elimizden geldiğince sahip çıkacağız.”
“Ülkenin enerjiye ihtiyacı olduğu kadar doğaya ve yaşama da ihtiyacı var”
Son zamanlarda HES’lerin bölgede yaşayan kişileri yok sayarak yapıldığını belirten Borçka Belediye Başkanı Ercan Orhan ise “Ülkemizin enerjiye ihtiyacı olduğu gibi doğaya, çevreye ve yaşama da ihtiyacı vardır. En temel hakkımızdan biri de yaşam hakkıdır” dedi ve şöyle devam etti:
“Balcı deremiz üzerinde yapılan iki adet HES vardı. Çermik HES projesinin de ÇED kararının olumlu çıktığını gördük. Balcı deresi üzerinde üçüncü bir HES’e ihtiyaç var mıydı, bunu tartışmak gerekiyor. O bölgeyi bu kadar zorlamaya gerek var mıydı bunu da konuşmak gerekiyor. Daha önce yapılan HES projesi; derenin yatağı değiştirilerek Çoruh Havzası’na taşındığını biliyoruz. Bunun da köylüyü ve vadiyi sıkıntıya sokacak bir tavrın oluştuğunu gördük.”
“İki tane HES yapıldı üçüncü de yapılsın tavrı doğru değil”
Bölgede arıcılık, ormancılık, yaylacılık ve turizm faaliyetlerinin yapıldığından bahseden başkan Orhan, “Bugüne kadar iki tane HES yapıldı, üçüncü de yapılsın bir şey olmaz” tavrının yanlış ve sakıncalı olduğunu söylüyor.
Turizme açık olan bir bölgenin HES’ler ile doldurulmasının doğru olmadığını aktaran Borçka Belediye Başkanı, son dönemde yayla turizminin geliştiğini hatırlattı ve şöyle devam etti:
“Turistler beton yığını görmektense daha doğayla iç içe olmak istiyor. Gelen insanlar; ağaçla, börtü böcekle, dereyle buraları hatırlamak istiyor. Öyleyse HES’e gerek olmadığını düşünüyorum.
Çünkü biz Artvin’de de Borçka’da da HES konusunda yeterince feragat ettiğimizi düşünüyoruz. HES konusunda artık insanların daha duyarlı ve bilinçli hareket edeceğini düşünüyorum.”
“Köye balcılıktan 4-5 milyon lira giriyor, HES’ler bunu bitirir”
Balcı Köyü’nün adıyla uyumlu şekilde yıllardır en önemli geçim kaynağı bal.
Ancak inşa edilen HES’ler nedeniyle arıcılığın yapıldığı bölgelerde defalarca taşınmak zorunda kaldı.
Bu durumu bizzat yaşayan arıcılardan Cesur Demiral, Independent Türkçe’ye yaptığı açıklamada Balcı Köyü’nde vadi içerisinde 2 binin üzerinde koloni olduğunu ve arıcılığın iyi bir noktaya geldiğini söyledi.
Demiral’ın açıklamasına göre yılda üretilen 30 ton balın Köy’e getirisi 4 ila 5 milyon lira civarında.
“Böyle bir vadiyi, güzelliği ve doğayı mahvederek iki tane HES yapıldı. Köyün hemen dibinde yapıldı bu HES’ler” diyen Demiral, işlerini vadiye, daha yükseklere taşımak zorunda olduklarını şu sözlerle anlattı:
“Arıcılığı buraya taşıdığımızda gördük ki bir HES projesi daha gündeme geldi. Bu HES’in burada yapılması, Çermik dediğimiz doğa cenneti, jeotermal kaplıca bulunan vadimizi tehdit etmekte ve köyün tek geçim kaynağı olan arıcılığı bitirme noktasına getirmektedir.
Buradaki HES’i bize “kamu yararı” diye anlatmaları boşuna. İki HES ile biz bu projelerin Balcı Köyü halkına zarardan başka bir şey getirmeyeceğini gördük. Üçüncü proje olan Çermik HES projesini bu vadi kaldıracak güce sahip değil. Halk da vadi de bitiyor.”
Gürcü kraliçesinin güvercinine şifa olan Çermik suyu
HES yapılmak istenilen bölgede jeotermal kaynak bulunduğunu belirten Demiral, sağlık turizmine açmak istedikleri vadi ile ilgili bir rivayeti de paylaştı:
“Rivayete göre Gürcü kraliçesi Tamara, şu anda ne yazık ki yıkık durumda bulunan kilisede konaklarken güvercini hasta oluyor. Askerlerine güvercini saldırıyor ve bir gün sonra güvercin geri geliyor; ama güvercin ıslak ve sıcak. Güvercin iyileşmiş vaziyette geliyor. Bu kaplıca o tarihlerde bulunuyor.
1890 yılından bu yana vadi halkı ve çevre köylerde yaşayanlar buraya şifa aramak için geliyorlardı. 2001 yılında gelen selden dolayı kaplıca havuzlarımız tahrip oldu. Yalnız tesisimiz yok, tesisleşmeyle birlikte bu vadiyi sağlık turizmine açmayı hedeflemekteyiz.”
“Son derece önemsiz elektrik üretimleri için son derece önemli ekosistemler kayboluyor”
HES yapılmak istenilen alanda incelemelerde bulunan davanın avukatı Yakup Okumuşoğlu’na göre ise Balcılar Köyü sınırları içinde HES yapılması, hem balık stok sahalarının telafisi imkansız zarara uğramasına, hem köye adını veren kadim balcılık faaliyetine, yani köyün en önemli geçim kaynağı bal üretimine ciddi zararlar verecek.
Proje kapsamında inşa faaliyetleri başladığında derenin üç kolunun birleşip, gövde oluşturduğu alanlarda yıkımlara ve flora kaybına yol açacağını söyleyen Okumuşoğlu, çalışmalar başladığında toz, titreşim, gürültü nedeni ile geleneksel karakovan bal üretiminin önemli ölçüde düşeceği ya da sonlanacağını öngördüklerini aktardı.
Independent Türkçe’ye yaptığı açıklamada vadide planlanan hidroelektrik santrali için yargı yoluna başvuracaklarını söyleyen Yakup Okumuşoğlu, şöyle konuştu:
“Son derece önemsiz elektrik üretimleri için son derece önemli ekosistemlerin kaybına sebep olan HES faaliyetlerinin gözden geçirilmesi gerektiği açık. Gidecek başka bir yurt, müvekkillerin hayatlarına devam edebileceği başka bir köy yok.
Ekonomik sebepler, yaşam hakkından daha önde olamaz. Bir şirketin kazancı karşılığı koca bir köyün her hanesinde devam eden ve ekolojik bir yaşam modeli sunan balcılık faaliyetine onarılmaz zararlar verecek HES faaliyetinin başlamadan engellenmesi için yargı yolu da dahil her alanda mücadele edeceğiz.”
KAYNAK: INDEPENDENT TÜRKÇE – EREN DAĞISTANLI
