40 yıldan uzun süre önce Viking uzay sondaları gezegeni incelemek amacıyla Mars yüzeyine gönderildi. Çalışmaları arasında gezegende yaşam belirtileri aramak için tasarlanmış “Labeled Release” ya da LR (“etiketli salım” topraktan bir parçanın alınıp C-14’le etiketlemiş besi ortamına konarak bu etikete sahip karbondioksit salıp salmadığını inceler -çn) isimli bir deney de yer alıyordu.
Sonuçlar 1976’da geldi ve yüzeyde bir şeyler olduğunu gösteriyor gibiydi. Şimdi, deneyin baş araştırmacısı olan mühendis ve mucit Gilbert V. Levin, bu bulguların Mars’taki yaşama işaret ettiğini ve NASA’nın bunları göz ardı ettiğini öne süren uzun bir makale kaleme aldı.
Popüler bilim dergisi Scientific American’da yayımlanan makalesinde Levin şu ifadeleri kullandı:
“30 Temmuz 1976’da, LR’nin ilk sonuçları Mars’tan geldi. Şaşırtıcı biçimde, sonuçlar olumluydu. (…) Deney ilerledikçe, birbirinden 6 bin 500 km uzağa inen ikiz Viking uzay araçlarından 5 farklı kontrolle desteklenen 4 olumlu sonuç ulaştı.”
Bu verilerin eğrisi, Kızıl Gezegen’de mikrobik solunumun saptandığına işaret ediyordu. Mars’tan gelen sonuçların oluşturduğu eğri, Dünya toprağında gerçekleştirilen LR testlerindekilerle benzerdi.
“Nihai soruyu cevaplamış gibi görünüyorduk.”
Ancak, sadece LR deneyinin keşfettiği mikrobik solunumun belirtileri değil, yaşamın kendisine dair fiziksel kanıtlar da araştırılıyordu ve NASA’nın deneyleri organik madde bulamadı. NASA bu nedenle, LR sonuçlarının aslında yaşam kaynaklı olmadığı, canlıları taklit eden bir bileşikten geldiği sonucuna vardı.
O zamandan beri NASA, Mars ortamının Dünya dışı yaşama elverişli olup olmadığını sınamaya odaklanan benzer bir deney yapmadı.
Ancak Levin’e göre bu bulgular, aslında Mars’ta yaşam olduğunu öne sürüyordu. Levin, NASA’nın bunları takip etmek için daha fazlasını yapması gerektiğini çünkü Dünya üzerindeki yaşam için ciddi tehdit oluşturabileceğini iddia etti.
Bilim insanı, “NASA Dünya dışı yaşam arayışını en yüksek öncelikleri arasında tutmayı sürdürüyor” diye yazdı. 13 Şubat 2019’da NASA Yöneticisi Jim Bridenstine, Mars’ta mikrobik yaşam keşfedebileceğimizi dile getirmişti.
“Ülkemiz şu an, Mars’a astronot göndermekte kararlı. Oradaki herhangi bir yaşam, bu astronotları ve onlar dönünce de bizi tehdit edebilir. Bu nedenle Mars’ta yaşam meselesi şu anda çok önemli.”
Dünya dışı yaşamın kanıtlarını özetleyen Levin, deneyinin bir dizi olumlu sonuç bulduğunu yazdı. Ama belki de en önemlisi, Levin, LR deneyinden gelen sonuçlar için alternatif açıklama üreten başka bir deney olmadığını söyledi.
“Mars’taki yaşam ihtimaline karşı sunulan kanıt hangisi? Şaşırtıcı gerçek şu ki, böyle bir şey yok” diyen Levin, şu ifadeleri kulandı:
“Dahası laboratuvar araştırmaları bazı karasal mikroorganizmaların Mars yüzeyinde hayatta kalabileceğini ve çoğalabileceğini gösterdi.”
Yazısının sonunda Levin, NASA’dan Mars’a yapılacak olası ilk seyahatte LR deneyinin değiştirilmiş bir versiyonunu yollmasını ve aynı türden deneyleri tekrarlamasını istedi. Bilim insanlarını da 40 yıldan daha eski olan bu bulguların Mars’ta yaşamı gerçekten kanıtlayıp kanıtlamadığını görmek için toplanmaya ve inceleme yapmaya davet etti:
“Böylesi tarafsız bir kurul, Viking LR’nin yaşam keşfettiği sonucuna varabilir. Tıpkı benim gibi. (…) Bu çalışma her şekilde, NASA’nın ‘kutsal kâse’ arayışı için önemli bir rehber olacaktır.”
ÇEVİRİ: INDEPENDENT TÜRKÇE – UMUT CAN YILDIZ
