Bilim insanları kendi etrafında dönen gök cisimlerinin uzay zamanı bükebildiği ve sürükleyebildiğini gösterdi.
Uzak bir ikili bir yıldız sisteminin hareketini gözlemleyen astronomlar, yüksek kütleli nesneler hareket ederken etrafını saran “çerçeve sürüklenmesi” etkisini gözlemledi. Bu etki, yüksek kütleli nesnelerin hareket ederken uzay zamanı da beraberinde çekmesiyle ortaya çıkıyor.
20 yıllık bir araştırmanın sonucu olan yeni çalışma, ilk kez 100 yıl önce ortaya konan teoriyi kanıtlıyor. Çalışma aynı zamanda Einstein’in genel görelilik teorisinin bir öngörüsünü de doğruluyor.
Daha önce, dönen gezegenimizin yerçekimsel alanını inceleyen uydular, çerçeve sürüklenmesini Dünya’da da saptamıştı. Ancak (Dünya’nın kütlesi nedeniyle) çok küçük kalan bu etkinin ölçülmesi ve incelenmesi zordu.
Nötron yıldızı ya da beyaz cüce gibi daha kütleli gök cisimleriyse bilim insanlarına bu olayı daha geniş ölçekte inceleme imkanı veriyor.
Bunu gerçekleştirmek isteyen araştırmacılar, devasa bir beyaz cücenin yoğun kütle çekimine yakalanarak yörüngesinde kapana kısılan PSR J1141-6545 isimli genç bir pulsar üzerinde çalıştı. Bu pulsar saat benzeri bir işlev gördü. Araştırmacılar pulsardan gelen atımları 20 yıllık bir zaman dilimi boyunca çok hassas biçimde ölçebildi ve düzenli atımlardaki değişiklikleri takip edebildi.
Bunun sonucunda teorinin öngördüğü gibi, elektromanyetik dalga atımlarında gerçekten de sapma yaşandığını keşfetti. Bunun diğer olası sebeplerini eledikten sonra astronomlar, bu sapmanın beyaz cücenin sebep olduğu “çerçeve sürüklenmesi” fenomeninden kaynaklandığı sonucuna vardı.
Dönen cisimlerin etraflarındaki uzay zamanı kendileriyle birlikte sürükledikleri düşüncesi ilk kez Avusturyalı matematikçiler Josef Lense ve Hans Thirring tarafından ortaya atılmıştı. Teorisyenler bu olayı Einstein’ın genel görelilik teorisini yayımlamasından üç yıl sonra (1919) öngörmüştü.
Bu etki (jireskoplar ve diğer teknolojilerle) Dünya ölçeğinde çok küçük seviyede ölçülebilse de kendi etrafında hızla dönen beyaz cüce örneğinde 100 milyon kat daha güçlü.
