Avrupa Birliğinin (AB) ilaç düzenleyicisi Avrupa İlaç Ajansı’nın (EMA), Covid-19’a karşı geliştirilen Pfizer’ın ürettiği Paxlovid ile Merck’in ürettiği Molnupiravir haplarının üye ülkelerde kullanılmasını tavsiye etmesinin ardından salgının hastaneye gitmeden tedavisi için yeni seçenekler ortaya çıktı.
Avrupa’da Lagevrio adı altında altında piyasaya sürülecek iki ilacın yüksek riskli Covid-19 hastalarında hastaneye yatış veya ölüm olasılığını azalttığı tespit edildi. Peki, Omicron varyantının hızla yayıldığı ve sağlık sistemleri üzerindeki baskının yeniden arttığı bir dönemde bu ilacı kimler, hangi şartlarda ve ne zaman kullanabilecek?
İlaçları kim alabilir?
Uzmanlar ilaçların alınabilmesi için hastalığın ne kadar şiddetli olduğunun çok önemli bir faktör olduğunu belirtiyor. Semptomların ortaya çıkmasından kısa süre sonra hapların alınması gerekiyor. Fakat daha öncesinde test yaptırılıp doktora gidilmesi ilacın vakit kaybetmeden alınmasının önündeki en büyük engeller.
Bununla birlikte yaptırılan Covid-19 testinin pozitif çıkması ilacın doğrudan alınabileceği anlamına gelmiyor. Örneğin hastalığın sadece orta ve hafif derecede geçirilmesi durumunda ilaçlar alınabiliyor. Ağır koronavirüs vakalarında ilaçların alınmaması öneriliyor.
Yaşlılar ve hastalığa karşı daha savunmasız kılan kalp, kanser veya diyabet gibi diğer sağlık sorunlarına sahip kişilerin hapları alabileceği belirtiliyor.
İlaçları kimler alamaz?
ABD’de Merck’in Molnupiravir ilacının kemik gelişimini engelleme riski oluşturmasından dolayı çocuklarda kullanımı yasaklanmış durumda. Ayrıca hamile kadınlarda da doğumda risk oluşturmasından dolayı kullanımına izin verilmiyor.
Pfizer’ın ürettiği ilaç ise ciddi böbrek veya karaciğer sorunları olan hastalar için önerilmezken, başka ilaçları kullanmak zorunda olan kişilerin de alması doğru bir seçenek olarak görülmüyor.
Ayrıca antiviral haplar, Covid-19’dan dolayı hastaneye kaldırılan kişiler için de kullanılamıyor.
İlaca ne zaman başlanmalı?
Haplara semptomların hissedildiği ilk beş gün içinde başlanması büyük bir öneme sahip.
Öksürük, baş ağrısı, ateş, tat ya da koku alamama ve kas ağrıları hastalığın başlıca semptomları olarak kabul ediliyor.
“Nefes alamayacak hale gelene kadar beklemeniz hapların kullanım ve etkinlik aralığını çoktan geçtiğiniz anlamına geliyor” diyen Duke Üniversite Hastanesi’nde bulaşıcı hastalık uzmanı Dr. Cameron Wolfe, Covid-19 semptomlarının fark edilmesinin hemen ardından test yaptırmanın çok önemli olduğunu vurguluyor.
Haplar Omicron varyantına karşı etkili mi?
Bu soruya uzmanlar “evet” yanıtını veriyor. Her iki ilacın da virüsün çoğalmasını farklı şekilde engellediği belirtilirken, hapların hedef olarak hücreleri istila eden ve endişe veren mutasyonların çoğunun bulunduğu ‘Spike protein’ adlı virüs tutamaçları yerine virüsü doğrudan hedef aldığı işaret ediliyor.
Hapların dışında başka alternatifler var mı?
Evet var fakat kullanımları haplar kadar kolay değil. Zira hastanede alınmaları gerekiyor ve iğne ya da serumla hastaya veriliyor. Şu ana kadar üç ilacın virüse karşı antikor sağladığı kanıtlanmış olsa da laboratuvar testleri bu ilaçlardan ikisinin Omicron’a karşı etkili olmadığını işaret ediyor.
