Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek, Covid-19 tedavisinde kullanılan favipiravir ilacının hastalığın tedavisinde etkili olmadığının ortaya çıkmasının ardından karar mekanizmasının Sağlık Bakanlığı olduğunu hatırlatarak ilacın tedavi rehberinden çıkarılmasını beklediklerini ifade etti.
Covid-19 hastalarıyla ilgilenen uzmanlar kendi klinik gözlemlerine de dayanarak, Sağlık Bakanlığı’nı favipiravir kullanılmaması gerektiği konusunda uyarıyordu. İlaç, üretildiği Japonya dahi ABD, Britanya, Almanya gibi gelişmiş ülkelerde uzun süredir Covid-19 için kullanılmıyor.
Salgının başında tedavi amaçlı hidroksiklorokin de veren bakanlık, uyarılar üzerine 14 ay sonra ilacı tedavi rehberinden çıkarmıştı. Bakanlığın favipiravir ısrarı ise sürüyor.
Favipiravir’in Kovid-19’daki etkinliğine dair verileri ‘çift kör kontrollü randomize’ çalışmayla ile ilk kez ortaya koyan çalışmaya ABD, Brezilya ve Meksika’daki 38 merkezden, yaklaşık 1200 hafif-orta semptomlu Covid hastası dahil edildi. Evde ilaç tedavisi alan hastalar, klinik araştırmacılar tarafından uzaktan izlendi. Ancak favipiravir tedavisinin hastalığı iyileştirmede bir avantaj sağlamadığı ortaya kondu.
‘Protokolden çıkarılmasını bekliyoruz’
Aynı zamanda Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Başkanı olan Prof. Dr. Şimşek çalışmanın önemine dikkat çekerek şunları söyledi: “Favipiravir’le ilgili şimdiye kadar yapılan çalışmalar ya gözlemseldi, ya da az sayıda vaka ile veya plasebo grubu olmayan küçük çaplı, heterojen hasta gruplarının alındığı çalışmalardı. PRESECO ile ayaktan tedavi gören hastalar incelendi ve ilk açıklanan sonuçlara göre ilacın hastalığı tedavi etmede çok da etkin olmadığı gösterildi. Ülkemizde de tedavi protokolünden çıkarılmasını bekliyoruz.”
Profesör şimdiye dek ilacı kullanmış kişilerde ise yan etki açısından tehlikeli bir durum olmadığını ifade etti.
Kısa süreli kullanıldığını belirten Şimşek, vücutta uzun vadeli istenmeyen etkileri olması ya da ilaç birikimi gibi bir durum söz konusu olmadığını söyledi.
Ölümcül salgınlarsa büyük çalışmaların sonuçlarını bekleyecek zaman olmadığına dikkat çeken Prof. Dr. Yavuz, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bütün dünya bu ilaçları kullanmak durumunda kaldı. Hidroksiklorokin bunlardan biriydi, Avrupa ve Amerika’da kullanılan remdesivir bunlardan biriydi, favipiravir de bunlardan biriydi. Son altı aya kadar ‘Covid’de etkili bir ilaç yok’ diye hep söylüyorduk. ‘Kullandığımız ilaçların ne kadar etkili olduğunu bilmiyoruz’ da diyorduk. Bu, gizlenen bir şey değil. Ama sonuçta ölümcül bir hastalıkla karşı karşıyasınız, kısmi bir etkinliği bile olsa, özellikle risk gruplarında bu ilaçları kullanmak zorundasınız. Bu çerçevede favipiravir’i ben de kullandım risk grubu yüksek hastalarda. Faydası olabileceğine yönelik veriler olduğu için. Ama genç, Covid’i ağır geçirme riski olmayan hastalarda kullanmadım. Favipiravir ile ilgili şimdiye kadarki çalışmaların hepsi ya gözlemsel çalışma dediğimiz dezavantajlı çalışmalardı ya da heterojen hasta grupları ile yapılmış çalışmalardı. Bu konudaki esas iki çalışmadan biri de bu PRESECO çalışmasıydı.“
Prof. Dr. Yavuz Bilim Kurulu sözcüsü olmadığını vurgulayarak “Benim kafamdaki soru işaretlerini gideren bir çalışma oldu. Ama son tahlilde, salgının her türlü yönetimi sağlık otoritesi yani Sağlık Bakanlığı’nın kontrolünde. Benim tahminim, favipiravirin de tedavi rehberinden çıkarılacağı yönünde. Çünkü bu çalışma bayağı güçlü veriler sundu” dedi.
