Sistem, mevcut uygulamaların iPhone’lardaki Bluetooth özelliğine erişim ve birbirlerini tespit etmekte yaşadıkları sıkıntılar için de çözüm sağlıyor.
Android ve iOS kullanıcılarının sistemlerini güncellemeleri gerekecek.
Ama İngiltere dahil bazı ülkeler, farklı bir model kullanıyor.
İsviçre araştırma enstitüsü EPFL’de görevli epidemiyolog Marcel Salathe, “Bu API’ların (Uygulama Programlama Arayüzü) piyasaya sürülmesi ve işletim sistemlerinin güncellenmesi, mesafe takip uygulamalarının geliştirilmesi ve kullanılmasında dönüm noktası olacak” dedi.
Salathe, bu protokolü kullanan uygulamaların ‘uyumlu hale getirilmesi’ gerektiğini söyledi. Yani, bireylerin bir bölgeden diğerine veya bir ülkeden diğerine geçtiklerinde temas-takip uygulamalarını kullanabiliyor olmaları gerektiğini ifade etti.
Bu da, en azından uygulamaları kullananlar için, virüs nedeniyle konan seyahat kısıtlamalarının gevşetilmesi imkanını sağlayacak.
Apple ve Google, 22 farklı ülkeden kamu sağlığı kurumlarının sistemi test etmek için başvuruda bulunduklarını söyledi.
Şirketler, uygulamanın “sihirli bir değnek olmadığını” ama “başarılı olmasında kullanıcıların sistemi yüklemelerinin kilit önemde olduğunu ve mahremiyetin, gizliliğin güçlü bir şekilde korunuyor olmasının da kullanıma teşvik edebileceğini” belirtti.
Cihazın içinde eşleştirme
Temas takip uygulamaları, belli bir süre ve belli bir mesafede bir arada bulunan iki bireyin “yakınlık” verilerini kaydediyor.
Bu iki kişiden birinin daha sonra koronavirüse yakalanması durumunda diğerine uyarı gidebiliyor. Bunun sonunda da bireye kendini karantinaya alması ya da test yapması gibi tavsiyeler verilebiliyor.
Yetkililer, bu sisteminin önünde iki faktörden kaynaklı engeller olabileceği uyarısında bulunuyor:
Bu teknolojinin oluşturduğu mahremiyet riskleri
Apple’ın, cihazın arka planında Bluetooth kullanan üçüncü parti uygulamalara yönelik kısıtlamaları
Teoride bu yeni sistemi iki engele de çözüm sağlıyor.
“Merkezi olmayan” bu yeni sistem, temas eşleştirmesini, merkezi bir bilgisayar sunucusu yerine cihazların içinde yapıyor.
Bu da hackerların oluşturduğu tehdidi zayıflatıyor veya yetkililerin bireylerin veri tabanlarını farklı amaçlarla kullanmalarının da önüne geçiyor.
Ama İngiltere’de Ulusal Sağlık Hizmetleri Sistemi (NHS) ile Fransa, Norveç ve Hindistan ise merkezi sistemin kendilerine daha iyi bir veri sağladığını ve kimin hangi uyarılar alması gerektiğine ilişkin riskleri de merkezi sistemde daha iyi hesaplayabildiklerini söylüyor.
Apple ve Google’ın API’ını kullanan uygulamalar sistemi belli sınırlar içinde kendilerine göre ayarlayabilir.
Ama bu sistemi kullanan uygulamalar, GPS gibi konum verilerini kaydedemeyecek.
Teknoloji danışmanı Benedict Evans, “Konum gibi bazı verileri toplamamak politik bir karar, mühendislik kararı değil” diyor ve sisteme ilişkin şunları söylüyor:
“Ama Apple ve Google yeryüzündeki her telefon için, muhtemelen Çin ve İran da dahil, bir sistem inşa etti ve sistemin nasıl suiistimal edilebileceğini de düşündü.”
“Ek veriye ne kadar ihtiyacınız var, mahremiyeti riske atmaya değer mi, bunlar tamamen tartışma konusu.”
Avusturya ilk kullanan ülkeler arasında
Avusturya, merkezi olmayan temas takip uygulaması kullanan ilk ülkeler arasında.
Kızılhaç tarafından işletilen Stopp Corona adlı uygulama 600 binden fazla kişi tarafından indirildi.
Yazılımcıları Accenture şimdi 10 Haziran’daki güncelleme için Apple ve Google’ın API’ını inşa etmeyi planlıyor. Böylece iPhone kullanıcılarının sistemi etkin kullanabilmeleri için uygulamayı ekranlarına açmalarına gerek kalmayacak.
Ama Stopp Corona, eşleşme olduğu takdirde, ekrandaki tuşa basarak Bluetooth’un açılmasını sağlayarak, manuel kontrol seçeneği de sunuyor.
Bu şimdilik Apple-Google modelinde mümkün değil.
Yazılımcılar bu durumlar için ultrasonik sesleri kullanmayı planlıyor.
Apple ve Google’ın API’ı şimdilik Stopp Corona’nın ilettiği farklı uyarılarla da uyumlu değil.
Uygulama, bir bireyin virüs kaptığına dair kendi teşhisini koyması durumunda sarı alarm veriyor, daha sonra testlerin pozitif çıkması durumunda da uyarı önce kırmızıya, negatif çıkması durumunda da yeşile dönüyor.
Yazılımcılar bu özelliğin kalması için Apple ve Google ile görüşmelere devam ediyor.
BBC News’a konuşan Accenture yöneticisi Christian Wingelhofer “Her iki taraftan da gerçekten iyi bir işbirliği var. İhtiyaçlarımızı karşılayacak çözümler bulmak istiyorlar” diyor.
Almanya’nın kullanacağı uygulama da Apple-Google protokolünü benimsiyor.
Ama yazılımcıları, kapalı olan cihazların Bluetooth işaretlerini yalnızca her beş dakikada bir, dört saniyelik zaman dilimleri içinde almasından şikayetçi oluyordu.
Yani teoride, örneğin üç dakika boyunca sarılan bir çifti sistem tespit edemeyebilir, ama yanlarından doğru zamanda geçen biri ise tespit edilebilir.
Apple ve Google bu sorunun farkında olduklarını söylüyor.
İngiltere Ulusal Sağlık Hizmetleri’nin (NHS) uygulaması ise sekiz saniyede bir eşleştirmeyi takip ediyor.
NHS, iPhone’lardaki Bluetooth sorunlarına ilişkin de kendi çözümünü buldu ama yedek plan olarak Apple-Google sistemini incelemeye devam ediyor.
KAYNAK: BBC TÜRKÇE
